Վիկտոր Լազարև
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Լազարև (այլ կիրառումներ)
Վիկտոր Նիկիտիչ Լազարև (օգոստոսի 22 (սեպտեմբերի 3), 1897[1][2], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[3][1][2] - փետրվարի 1, 1976[4][1][2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1][2]), ազգությամբ հայ խորհրդային արվեստաբան, ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ։ Բյուզանդագետների միջազգային ասոցիացիայի պատվավոր նախագահ։
Կենսագրություն Խմբագրել
Ծնվել է Մոսկվայում, հայտնի Լազարյան տոհմի շառավիղներից Նիկողոս Լազարյանի ընտանիքում։ 1916-1920 թվականներին սովորել է Մոսկվայի համալսարանի պատմա-բանասիրական ֆակուլտետում, իսկ 1924 թվականին ավարտել հնագիտության և արվեստաբանության ինստիտուտի ասպիրանտուրան։ 1926-1936 թվականներին աշխատել է Մոսկվայի կերպարվեստի թանգարանում, նախ իբրև իտալական գեղանկարչության բաժնի տնօրեն, ապա՝ պատկերասրահի վարիչ և գիտական գծով տնօրենի տեղակալ։ Նույն տարիներից կապված է եղել Մոսկվայի պետական համալսարանի հետ, իսկ 1960 թվականից եղել է այդ համալսարանի արտասահմանյան արվեստի պատմության ամբիոնի վարիչը։
Դեռևս 1925-1927 թվականներին եղել է մի շարք երկրներում (Իտալիա, Ֆրանսիա, Բելգիա, Գերմանիա, Ավստրիա, Հունաստան և այլն), ուսումնասիրել թանգարանային և հնագիտական արժեքները և, վերադառնալով Մոսկվա, ձեռք բերած հարուստ նյութը օգտագործել է իր հետազոտությունների համար։ Դրանցից են՝ «Բյուզանդական գեղանկարչության պատմությունը» (Մոսկվա, 1947), «Իտալական վերածնության ծագումը» մենագրությունները և «Իտալացի հին վարպետներ», «Եվրոպական հին վարպետներ» գրքերը։ Տարբեր առիթներով անդրադարձել է նաև հայ հին մանրանկարչության հարցերին։
Եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ արվեստի պատմության ինստիտուտի հիմնադիրներից։ 1943 թվականին ընտրվել է այդ ակադեմիայի թղթակից անդամ, 1945-1960 թվականներին գլխավորել է ակադեմիայի արվեստի ինստիտուտի գեղանկարչության և քանդակագործության բաժինը։ Ղեկավարել ու մասնակցել է «Ռուս արվեստի պատմության» բազմահատորյակի ստեղծման աշխատանքներին։ Ընտրվել է Բյուզանդագետների միջազգային ասոցացիայի պատվավոր նախագահ, Ավստրիայի, Բրիտանիայի, Իտալիայի և Սերբիայի գիտությունների ակադեմիաների, Ֆլորենցիայի և Սիցիլիայի արվեստի ինստիտուտների, Վենետիկի գիտությունների, գրականության և արվեստի ինստիտուտի պատվավոր անդամ։ Քանիցս այցելել է Հայաստան, ուսումնասիրել հայ հին մանրանկարչությունը[6]։
Պարգևներ Խմբագրել
- Խորհրդային Միության պետական մրցանակ (1976)։
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան։
- Լոմոնոսովի անվան մրցանակ։
Անդամակցություն Խմբագրել
- Խորհրդային Միության Գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ (1943)։
- Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամ։
- Մեծ Բրիտանիայի գիտությունների արքայական ակադեմիայի անդամ։
- Իտալիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամ։
- Սերբիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամ։
- Վենետիկի գրականության և արվեստի ինստիտուտի պատվավոր անդամ։
Երկեր Խմբագրել
- Բյուզանդական գեղանկարչության պատմությունը, Մոսկվա, 1947։
- Իտալական վերածնության ծագումը, 1956.
- Իտալացի հին վարպետներ, 1972.
- Եվրոպական հին վարպետներ, 1986.
- Искусство Древней Руси. Мозаики и фрески.
- Фрески Софии Киевской.
- Страницы истории новгородской живописи.
- Новгородская иконопись.
- Русская иконопись от истоков до начала XVI века.
Գրականություն Խմբագրել
- Դրամբյան Ի. Արվեստաբանը, գիտնականը, «ՍԱ», 1977, №1:
- Вздорнов Г. И., Научная проза В. Н. Лазарева , 1998.
- Гращенков В. Н., Виктор Никитич Лазарев: жизнь, творчество, научное наследие, 1998.
- Гращенков В. Н., Список опубликованных трудов В. Н. Лазарева, 1998.
- Гращенков В. Н., Виктор Никитич Лазарев: жизнь, творчество, научное наследие, 2002.
- Попова О. С. Виктор Никитич Лазарев, 2002.
- Дюфренн С., Виктор Лазарев: итог одного труда, 2003.
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 4. — էջ 469.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: 2005. — հատոր 1. — էջ 473.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Лазарев Виктор Никитич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Cleminson O. Lazarev, Viktor // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. — ISBN 978-1-884446-05-4 — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T049736
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1981)։ Կենսագրական բառարան, հատոր Բ։ Երևան: «Սովետական գրող»։ էջ 22
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 469)։ 
|