Վիքիպեդիա

Պտկային արտադրություն

08:50, 27 Հունիսի 2024 տարբերակ, Sose Markosyan (Քննարկում | ներդրում)
(տարբ) ←Նախորդ տարբերակ | Ընթացիկ տարբերակ (տարբ) | Հաջորդ տարբերակ→ (տարբ)

Պտկային արտադրություն, հեղուկ պտուկից՝ կրծքագեղձը սեղմելով կամ առանց դրա[1][2]: Արտահոսքը կարող է լինել կաթնագույն, թափանցիկ, կանաչ, թարախային, արյունոտ կամ թույլ դեղնավուն[3]։ Հետևողականությունը կարող է լինել հաստ, բարակ, կպչուն կամ ջրային[2][3]:

Պտկային արտադրություն
հիվանդություն Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիակրծքագեղձի հիվանդություն, լակտացիայի խաթարում, արտադրություն, հեղուկ մարմնում Խմբագրել Wikidata
Թեմայով վերաբերում էկանանց առողջություն Խմբագրել Wikidata
Բժշկական մասնագիտությունգինեկոլոգիա Խմբագրել Wikidata

Պտկային արտադրությունները կարող են լինել նորմալ, օրինակ՝ կաթը հղիության վերջում կամ ծննդաբերությունից հետո, և նորածինների մոտ՝ կյանքի առաջին շաբաթներին[1][4]: Այն կարող է նաև նորմալ լինել կծկվելուց հետո՝ վերարտադրողական տարիներին կանանց մոտ[1][2]: Մեծ հավանականությամբ, այն աննորմալ է, եթե այն տեղի է ունենում տղամարդկանց մոտ, պարունակում է արյուն, առաջանում է միայն մեկ կրծքից կամ կապված է կրծքագեղձի ուռուցքի, այտուցի, կարմրության կամ մաշկի վրա ծածկված փոփոխությունների հետ[1][4]: Աննորմալ արտադրության պատճառները ներառում են ինտրադուկտալ պապիլոմա, ծորանային էկտազիա, խցանված կաթի ծորան, վարակված կրծքագեղձ (մաստիտ կամ կրծքագեղձի թարախակույտ), կրծքագեղձի քաղցկեղ, որոշ դեղամիջոցներ և պրոլակտինի բարձրացման պայմաններ[5][4][6]:

Կաթնային արտադրությունը ոչ հղի, ոչ կրծքով կերակրող կանանց մոտ գնահատվում են այլ կերպ, քան մյուս աննորմալ արտադրությունները[6]: Հաճախ պատճառը կարող է որոշվել՝ հիմնվելով ախտանիշների և հետազոտության վրա[2]: Արյան անալիզներ կարող են արվել՝ բացառելու վահանաձև գեղձի ցածր մակարդակը կամ բարձր պրոլակտինը[7]: Այլ թեստերը կարող են ներառել մամոգրաֆիա, կրծքագեղձի ուլտրաձայնային հետազոտություն, կրծքագեղձի բիոպսիա կամ մաշկի բիոպսիա[8]:

Բուժումը կախված է հիմքում ընկած պատճառից[1]: Ծորանային էկտազիան կարող է բուժվել ներգրավված ծորանների վիրահատական ​​հեռացմամբ[1]: Վարակիչ պատճառները կարող են պահանջել հակաբիոտիկներ կամ կտրվածք և դրենաժ[1]: Կրծքագեղձի արտահոսքը կանանց կողմից կրծքագեղձի երրորդ ամենատարածված գանգատն է՝ կրծքի ցավից և կրծքագեղձի ուռուցքից հետո: Կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի մոտ 3%-ը կապված է արտադրության հետ[6][9]:

Նշաններ և ախտանշաններ

Պտուկի արտահոսքը հեղուկ է պտուկից՝ կրծքագեղձը սեղմելով կամ առանց դրա[1][2]: Արտահոսքը կարող է լինել կաթնագույն, թափանցիկ, կանաչ, թարախային, արյունոտ կամ թույլ դեղնավուն։ Հետևողականությունը կարող է լինել հաստ, բարակ, կպչուն կամ ջրային[2][3]։

Պատճառները

Պտուկի արտահոսքը կարող է առաջանալ 15-ից 20 կաթնային ծորաններից որևէ մեկից կամ մի քանիսից, որոնք կան յուրաքանչյուր կրծքագեղձում, և դրա պատճառները կարելի է բաժանել նորմալ (ֆիզիոլոգիական) և աննորմալ (պաթոլոգիական)[1][2]:

Նորմալ

Կաթնային հեղուկը պտուկներից նորմալ է հղիության վերջին մի քանի շաբաթների ընթացքում, ծննդաբերությունից հետո և կրծքով կերակրման ժամանակ[1][2]: Որոշ նորածիններ կարող են կաթնագույն հեղուկ արտահոսել, որը սովորաբար նորմալ է և տևում է մի քանի շաբաթ[4]:

Կրծքագեղձերը մերսման միջոցով, կրծքագեղձի պոմպի միջոցով կամ մամոգրաֆիայից հետո կարող են առաջացնել դեղին, կաթնագույն կամ կանաչ պտուկների արտահոսք վերարտադրողական տարիքի շատ առողջ կանանց մոտ[2]:

Աննորմալ

Հղիության կամ լակտացիայի հետ կապ չունեցող ինքնաբուխ արտահոսքը համարվում է աննորմալ, բայց հիմնականում չունի որևէ լուրջ պատճառ[2]: Տղամարդկանց մոտ պտուկներից արտահոսքը նորմալ չէ[4]: Պտուկներից արտահոսքը նույնպես ավելի հավանական է, որ լինի աննորմալ (պաթոլոգիական), եթե այն բյուրեղյա մաքուր է կամ արյունով ներկված, միայն մեկ կրծքից է կամ կապված է կրծքագեղձի ուռուցքի, այտուցի, կարմրության կամ մաշկի վրա ծածկված փոփոխությունների հետ[1][4][6]:

Խցանված կամ մեծացած կաթի ծորան կարող է հանգեցնել պտուկների արտահոսքի[4]:

Ինտրադուկտալ պապիլոմաները ոչ քաղցկեղային ախտահարումներ են և ամենատարածվածը 30-ից 50 տարեկան կանանց մոտ: Բաժանված կենտրոնական և ծայրամասային պապիլոմաների, պտուկնիերց արտահոսքն ավելի հաճախ նկատվում է, երբ դրանք կենտրոնական են[10]: Ինտրադուկտալ պապիլոմաներ ունեցող կանանց մոտ կեսը կարող է դրսևորվել արյունոտ արտահոսքով, բայց այն կարող է նաև լինել ծղոտի գույն[6]: Նրանք սովորաբար չափազանց փոքր են զգալու համար և հազվադեպ կապ ունեն կրծքագեղձի քաղցկեղի հետ[2][10]:

Պտուկներից արտադրություն ունեցող մարդկանց 15-20%-ի մոտ հայտնաբերվել է ծորանային էկտազիա[6]: Սա սովորաբար տեղի է ունենում նախադաշտանադադարի և դաշտանադադարի շրջանում գտնվող կանանց մոտ, որոնք կարող են ուղեկցվել պտուկի ցավով և հետմղմամբ: Կարող է նաև լինել գունդ[11]:

Ծորանային ոչ ինվազիվ քաղցկեղը (DCIS) սովորաբար դրսևորվում է մամոգրաֆիայի աննորմալ բացահայտումներով, բայց կանանց մոտ կարող է ավելի հազվադեպ դրսևորվել գնդերով կամ պտուկից արտադրությամբ, մինչդեռ DCIS-ով տղամարդկանց մոտ պտուկից արտահոսքը սովորական դրսևորում է [12]:

Կրծքագեղձում վարակները՝ կա՛մ մաստիտը, կա՛մ կրծքի թարախակույտը կարող է արտահոսք առաջացնել[5][4]: Պտուկի էկզեման կարող է հանգեցնել պտուկի մաշկի կեղևավորմամբ արտահոսքի[2]:

Արտահոսքը կարող է պայմանավորված լինել կրծքագեղձի քաղցկեղով, հատկապես, եթե կա կրծքագեղձի ուղեկցող գունդ[6]: Արնագույն արտահոսքը կարող է հայտնվել Փաջեթի հիվանդության ժամանակ[2]:

  •  
    Ծորանային էքսատզիան պտուկի հետմղմամբ[6]
  •  
    Մաստիտը կրծքում[5]
  •  
    Դիագրամ, որը ցույց է տալիս ծորանային ոչ ինվազիվ քաղցկեզը (DCIS)[13]
  •  
    Պտուկի Փաջեթի հիվանդություն[2]

Կաթնանման հեղուկ

Որոշ պայմաններ, որոնք առաջացնում են պրոլակտինի բարձրացում, կարող են հանգեցնել պտուկներից կաթնագույն հեղուկի հայտնվելուն: Դրանք ներառում են էնդոկրին պատճառներ, ինչպիսիք են հիպոֆիզի և վահանաձև գեղձի հիվանդությունները, ինչպես նաև որոշ դեղամիջոցներ[2]: Նման դեղամիջոցներից են[5][4][14].

Որոշ խոտաբույսեր, ներառյալ անիսոնը և սամիթը, նույնպես ներգրավված են որպես պտուկներից հեղուկի արտահոսքի պատճառ[8]:

Ախտորոշում

Պտուկից կաթնային արտահոսքի գնահատումը ոչ հղի, ոչ կրծքով կերակրող կանանց մոտ տարբերվում է պտուկներից այլ աննորմալ արտանետումների գնահատումից[6]: Հաճախ պատճառը հնարավոր է պարզել առանց թեստերի[2]։

Երբ արյան անալիզներ են պահանջվում, դրանք սովորաբար ներառում են վահանաձև գեղձի և պրոլակտինի թեստեր՝ հիպոթիրեոզը և հիպերպրոլակտինեմիան բացառելու համար[7]: Այլ թեստեր, որոնք կարող են դիտարկվել, ներառում են մամոգրաֆիա, կրծքագեղձի ուլտրաձայնային հետազոտություն, գլխի CT սկանավորում՝ հիպոֆիզի ուռուցքը բացառելու համար, կրծքագեղձի բիոպսիան, կրծքագեղձի խողովակների ռենտգեն պատկերումը կամ մաշկի բիոպսիան[8]:

Պտուկի արտահոսքի նմուշներում քաղցկեղային բջիջների բացակայությունը չի բացառում քաղցկեղը, հետևաբար արտահոսքի բջջաբանությունը սովորաբար չի իրականացվում[5][9]: Այնուամենայնիվ, հետազոտության վերաբերյալ ուղեցույցները տարբեր են, և թեստերն ավելի հավանական է, որ կատարվեն, եթե արտահոսքն արյունոտ է, մեկ կրծքից, և կինը 50-ից բարձր տարիքի է[6]: Եթե ​​թեստն անցկացվի, և չարորակ բջիջներ հայտնաբերվեն, ապա քաղցկեղի հավանականությունը մեծ է[2][15]:

Բուժում

Սկզբում նշվում է քաղցկեղի գնահատում: Բուժումը կախված կլինի հայտնաբերված պատճառից և կարող է ներառել դեղորայքի փոփոխություն, ուռուցքի հեռացում, մաշկային հիվանդություն բուժելու համար կրեմի կիրառում կամ արտահոսք առաջացնող վիճակի բուժման համար դեղորայքի ընդունում: Ծորանային էկտազիան կարող է բուժվել ներգրավված ծորանների վիրահատական ​​հեռացմամբ[1]: Վարակիչ պատճառները կարող են պահանջել հակաբիոտիկներ և/կամ կտրվածք և դրենաժ[1]: Երբեմն բուժում չի պահանջվում[8]:

Եթե ​​որևէ աննորմալություն չի հայտնաբերվել, վիրաբուժական եղանակով ծորանի հեռացումը կարող է լուծել ախտանիշները: Բուժումը կախված է նաև նրանից, թե արդյոք առկա է մեկ ծորանով կամ մի քանի ծորանով արտահոսք, և արդյոք պտուկի արտահոսքի ախտանիշները անհանգստացնող են մարդու համար: Որոշ դեպքերում հետագա միջամտության կարիքը կարող է լինել, մյուսների դեպքում կարող է տեղին լինել միկրոդոխեկտոմիա կամ ծորանների ամբողջական հեռացում: Եթե ​​անձը ցանկանում է պահպանել կրծքով կերակրելու կարողությունը, և առկա է միայն մեկ ծորանով արտահոսք, ապա պետք է դիտարկել դուկտոսկոպիա կամ գալակտոգրաֆիա՝ հաշվի առնելով ծորանի տեղայնացված հեռացումը[1][16]:

Համաճարակաբանություն

Պտկային արտահոսքը կանանց կողմից կրծքագեղձի երրորդ ամենատարածված գանգատն է՝ կրծքի ցավից և կրծքագեղձի ուռուցքից հետո: Կանանց 10%-ը կարող է կրծքից սեղմելիս նկատել արտահոսք, իսկ կանանց ավելի քան 50%-ը կարող է դա զգալ կրծքի պոմպի միջոցով[6]:

Պտուկներից աննորմալ արտահոսքի մեծ մասը կապված չէ կրծքագեղձի քաղցկեղի հետ, սակայն կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի 1-5%-ը դրսևորվում է պտուկների արտահոսքով[6][9]։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Saj2020, Karima R.; Sugumar, Kavin; Adigun, Rotimi (2020), «Breast Nipple Discharge», StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 28613688, Վերցված է 2 November 2020-ին{{citation}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 Brennan, Meagan; Houssami, Nehmat; French, James (May 2005). «Management of benign breast conditions. Part 3 – other breast problems» (PDF). Australian Family Physician. 34 (5): 353–355. PMID 15887938.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Barry, Michele (1990), Walker, H. Kenneth; Hall, W. Dallas; Hurst, J. Willis (eds.), «Nipple Discharge», Clinical Methods: The History, Physical, and Laboratory Examinations (3rd ed.), Boston: Butterworths, ISBN 978-0-409-90077-4, PMID 21250127, Վերցված է 2020-10-30-ին
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 «Nipple discharge». nhs.uk (անգլերեն). 19 October 2017. Արխիվացված օրիգինալից 30 October 2020-ին. Վերցված է 30 October 2020-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Salzman, B; Fleegle, S; Tully, AS (15 August 2012). «Common breast problems». American Family Physician. 86 (4): 343–9. PMID 22963023.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 Danielle Mazza (2011). «11. Nipple discharge». Women's Health in General Practice. Churchill Livingstone Elsevier. էջ 189. ISBN 9780729538718.
  7. ↑ 7,0 7,1 Arthur, Rhonda (2014). «13. Gynaecologic guidelines». In Jill C., Cash; Glass, Cheryl A. (eds.). Family Practice Guidelines, Third Edition. Springer Publishing Company. էջ 450. ISBN 978-0-8261-9782-5.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 DeMuro, Jonas (30 October 2018). «Nipple discharge: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 3 November 2020-ին. Վերցված է 3 November 2020-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Saad, Reda S.; Silverman, Jan F. (2008). «25. Breast». In Marluce Bibbo (ed.). Comprehensive Cytopathology (անգլերեն). David Wilbur (Third ed.). Saunders Elsevier. էջեր 760–761. ISBN 978-1-4160-4208-2.
  10. ↑ 10,0 10,1 Stuart J. Schnitt; Laura C. Collins (2009). «8. Papillary lesions». Biopsy Interpretation of the Breast. Lippincott Williams & Wilkins. էջ 205-206. ISBN 978-0-7817-9146-5.
  11. ↑ Stuart J. Schnitt; Laura C. Collins (2009). Biopsy Interpretation of the Breast. Lippincott Williams & Wilkins. էջ 35-36. ISBN 978-0-7817-9146-5.
  12. ↑ Stuart J. Schnitt; Laura C. Collins (2009). Biopsy Interpretation of the Breast. Lippincott Williams & Wilkins. էջ 403. ISBN 978-0-7817-9146-5.
  13. ↑ Stuart J. Schnitt; Laura C. Collins (2009). Biopsy Interpretation of the Breast. Lippincott Williams & Wilkins. էջ 69. ISBN 978-0-7817-9146-5.
  14. ↑ Hall, Mellisa; Cash, Jill C. (2014). «19. Endocrine guidelines». In Jill C., Cash; Glass, Cheryl A. (eds.). Family Practice Guidelines, Third Edition. Springer Publishing Company. էջ 644. ISBN 978-0-8261-9782-5.
  15. ↑ «Nipple discharge cytology | Eurocytology». www.eurocytology.eu. Վերցված է 7 December 2020-ին.
  16. ↑ J Michael Dixon (22 June 2013). Breast Surgery: Companion to Specialist Surgical Practice. Elsevier Health Sciences. էջ 274. ISBN 978-0-7020-4967-5.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պտկային_արտադրություն&oldid=10012938» էջից