Վիլլա Բորգեզե

Վիլլա Բորգեզե
	Villa Borghese
Ժամանակակից կարգավիճակ`	Զբոսավայր
Երկիր`	Իտալիա, Հռոմ
Ճարտարապետական ոճ`	անգլիական
Հիմնող`	Շիպիոնե Բորվեզե
Ճարտարապետ`	Ջովաննի Վասանզիս
Կառուցման ; ժամանակաշրջան`	1613 թվական

Վիլլա Բորգեզե (իտալ.՝ Villa Borghese), հռոմեական լանդշաֆտային այգի անգլիական ոճով, որը զբաղեցնում է Պինչո բլուրը։ Սա մեծությամբ երրորդ հասարակական այգին է Հռոմում (80 հեկտար կամ 148 ակր), Վիլլա Դորիա Պամֆիլիի այգուց և Վիլլա Ադայից հետո։

Այգիները նախատեսված են եղել Բորգեզե պատկերասրահի (իտալ.՝ Villa Borghese Pinciana) համար, կառուցվել է ըստ ճարտարապետ Ֆլամինիո Պոնցիայի նախագծի, էսքիզները մշակվել են Շիպիոնե Բորգեզեի կողմից, որը այն ցանկանում էր օգտագործել որպես ամառանոցային տարածք Հռոմից դուրս և գեղարվեստական հավաքածուի վայր։ Այգիները, իրենց այժմյան տեսքով, վերափոխվել են XIX դարի սկզբին։

Պատմություն խմբագրել

1605 թվականին կարդինալ Շիպիոնե Բորգեզեն, Հռոմի պապ Պավել V-ի ազգականը և Լորենցո Բերնինիի հովանավորը, նախկին խաղողի այգիների վայրում, սկսում է այգի գցել, որը հրամայում է զարդարել անտիկ արձաններով^[1]։ Այգին կառուցված է Հռոմեական Հանրապետության ամենահայտնի Լուկուլայի այգիների վայրում։ Զբոսաշրջիկների հատուկ հիացմունքն էր առաջացնում «Բորգեզյան ըմբշամարտիկ»-ի արձանը, որը 1807 թվականին, ուրիշ անտիկ արձանների հետ միասին, վաճառվում է Նապոլեոն Բոնապարտին։

Այն ժամանակվա առանձնատան տիրուհիներից մեկը եղել է Ելենա Բորգեզեն, ծնված Ապոնյի, ռուսական ազնվատոհմիկ Ա. Ք. Բեկենդորֆի թոռնուհին։

XIX դարում այգու մեծ մասը ձևափոխվում է անգլիական ոճով լանդշաֆտային այգու։ Վիլլա Բորգեզեի այգիները գնվում են Հռոմի կոմունայի կողմից և 1903 թվականին բացվում են այցելուների համար և այնտեղ կառուցվում են երեխաների համար ատրակցիոններ։ Դեպի Վիլլա Բորգեզե մուտք կա Իսպանական աստիճաններով և ևս մեկ մուտք Պյացա դել Պոպոլոի կողմից։ Պինչոն, որը գտնվում է այգու հարավային մասում, առաջարկում է Հռոմի ամենամեծ տեսարանը։

Այգիների ճաղաշարքը (սկսած XVII դարից) XIX դարի վերջին, 1896 թվականին, տեղափոխվում է Անգլիա և տեղադրվում Cliveden House-ի սկզբնամասում, Բեկհինգեմշիրի առանձնատանը։ Պյացա դի Սիենայում, որը գտնվում է Վիլլա Բորգեզեի տարածքում, 1960 թվականի Ամառային Օլիմպիական խաղերի շրջանակներում, տեղի են ունեցել ձիարշավի, եռամարտի ծրագրով ցատկերի մրցումներ։

Կառույցներ այգում խմբագրել

Բորգեզե պատկերասրահը (անգլ.՝ Galleria Borghese), Բորգեզե իշխանական տոհմի գեղարվեստական հավաքածուով, ստեղծվել է Կամիլո Բորգեզեի կողմից, ըստ ճարտարապետ Ջովանի Վասանզիի նախագծի։ Այն պարունակում է Բերնինիի քանդակները, այդ թվում «Դավիթ»-ը և «Դաֆնա»-ն, և Տիցիանի, Ռաֆայելի և Կարավաջոի նկարները։
Վիլլա Ջուլիա (անգլ.՝ Villa Giulia) ազգային թանգարանը, որը պարունակում է էտրուսկյան մշակույթի խոշոր հավաքածու։ Այն կառուցվել է 1551-1555 թվականներին, որպես Հռոմի պապ Հուլիոս III-ի ամառային նստավայր։
Ժամանակակից արվեստի ազգային պատկերասրահ, որը պատկերացում է տալիս XIX - XX դարերի բոլոր հիմնական գեղարվեստական հոսանքների մասին։
Սիլվանո Տոտիի անվան «Գլոբուս» թատրոնը, որը մասնագիտացված է Ուիլյամ Շեքսպիրի պիեսների վրա։
Պիետրո Կանոնիկի տուն-թանգարանը, ճարտարապետ, նկարիչ, երգահան (1869-1959 թվականներ)։
Կառլո Բիլոտիի թանգարան, որը պարունակում է կտավներ, հիմնականում Ջորջո դե Կիրիկոյի ստեղծագործությունները, ինչպես նաև, ժամանակակից արվեստի ժամանակավոր ցուցադրություններ։

Այլ խմբագրել

Վիլլա Բորգեզեի այգիները պատկերված են Օտտորինո Ռեսպիգիի «Պինի դի Ռոմա» սիմֆոնիկ պոեմում։
Տարածքում գործում է կենդանաբանական ցուցադրություն և կենդանաբանական թանգարան։
1873 թվականից Վիլլա Բորգեզեում տեղադրված է ջրային ժամացույց, որի դիզայներն է Ջան Բատիստա Էմբրիակոն։