Սերիկ Դավթյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Դավթյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Սերիկ (Սիրուհի) Ստեփանի Դավթյան, (սեպտեմբերի 5 (17), 1893[1][2], Դիլիջան, Երևանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2] - փետրվարի 14, 1978[2], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[2]), հայ խորհրդային արվեստաբան, ազգագրագետ, մանկավարժ[3], գիտնական, պետական և հասարակական գործիչ, կուսակցական աշխատող։ ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1967 թվական)։
Սերիկ Դավթյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 5 (17), 1893[1][2] Դիլիջան, Երևանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2] |
| Մահացել է | փետրվարի 14, 1978[2] (84 տարեկան) Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[2] |
| Բնակության վայր(եր) | Մագադան[2] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | արվեստագետ, ուսուցչուհի և քաղաքական գործիչ |
| Հաստատություն(ներ) | ՀՀ ԳԱԱ արվեստի ինստիտուտ[1] |
| Ալմա մատեր | Երևանի պետական համալսարան (1923) |
| Պարգևներ | |
| Կուսակցություն | ԽՄԿԿ[1] |
Կենսագրություն խմբագրել
Սերիկ Դավթյանը ծնվել է 1893 թվականի սեպտեմբերին, Դիլիջանում՝ ուսուցչի բազմանդամ ընտանիքում[Նշում 1]։ Թիֆլիսի կանանց գիմնազիան ոսկե մեդալով ավարտելուց հետո երկար տարիներ զբաղվել է ուսուցչությամբ՝ նախ Դիլիջանում, ապա Բաքվում և Սարատովում (1913 - 1920)[4]։ 1922-1923 թվականներին սովորել է Երևանի համալսարանում։
1937 թվականին Դավթյանը ձերբակալվել է անհիմն մեղադրանքով, որպես «ժողովրդի թշնամի», դատապարտվել 10 տարվա ազատազրկման և աքսորվել Մագադան։ 1947 թվականին վերադարձել է Հայաստան և, չունենալով մեծ քաղաքներում բնակվելու իրավունք, հաստատվել Դիլիջանում, դասավանդել է դպրոցում, միաժամանակ ղեկավարելով քաղաքային գրադարանը, որտեղ կազմակերպել է բազմաթիվ շրջանակներ (գրական, կտրում-կար, ասեղնագործություն և այլն), գրական երեկոներ և այլ միջոցառումներ։ Մեծ է Սերիկ Դավթյանի դերը Դիլիջանի գավառագիտական թանգարանի հիմնադրման գործում (այժմ՝ Դիլիջանի երկրագիտական թանգարան-պատկերասրահ), ուր նրա նախաձեռնությամբ տեղի էնտուզիաստները, միջնակարգ դպրոցի աշակերտները հավաքել են ազգագրական ցուցանմուշներ շրջանի բոլոր գյուղերից[4]։
1955 թվականին արդարացվելուց հետո տեղափոխվել է Երևան։ Չնայած տարիքին և վատառողջությանը, զբաղվել է գիտական աշխատանքով՝ այն համատեղելով մանկավարժական և գործնական-կիրառական գործունեության հետ[4]։
Եղել է լուսբաժնի (Դիլիջան և Էջմիածին) և ՀԿ(բ) կ ԿԿ դպրոցական բաժնի վարիչ։ Խմբագրել է «Ժողովրդական լուսավորություն» և «Հոկտեմբերիկ» ամսագրերը։ 1958 թվականից աշխատել է ՀԽՍՀ ԳԱ արվեստի ինստիտուտում, զբաղվել հայկական ժողովրդական և դեկորատիվ-կիրառական արվեստի խնդիրներով։ Ինքնագործ խմբերի համար կազմել է «Ասեղնագործության ձեռնարկ» (1956)։ 1948 թվականից մասնակցել է Երևանի և Մոսկվայի Ժողովրդական ստեղծագործության տների ցուցահանդեսներին։ Ինքնագործ արվեստի համամիութենական փառատոնի դափնեկիր (1967)։ Հեղինակ է «Հայկական ժանյակ» (1966), «Հայկական ասեղնագործություն» (1972) և «Հայկական կարպետ» (1975) գրքերի։
Պարգևներ խմբագրել
- ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1967),
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան։
Մատենագիտություն խմբագրել
- Սերիկ Դավթյան, Միխելը, Անվախ տղան, պատմվածքներ, Յերևան, 1925։
- Սերիկ Դավթյան, Ասեղնագործության ձեռնարկ, 2 հրատ., 1963:
- Սերիկ Դավթյան, Հայկական ժանյակ, 1966։
- Սերիկ Դավթյան, Ասեղնագործության ձեռնարկ ինքնագործ խմբակների համար, Երևան, 1957։
- Սերիկ Դավթյան, Հայկական ասեղնագործություն, Երևան, 1972, 92 էջ։
- Սերիկ Դավթյան, Հայկական կարպետ, 1975։
- Սերիկ Դավթյան, Մարաշի ասեղնագործություն/Вышивка Мараша, Սովետական գրող հրատարակչություն, Երևան, 1978։
- Давтян С. С., Вышивка Мараша, Ереван, 1978.
- Սերիկ Դավթյան, Դրվագներ հայկական միջնադարյան կիրառական արվեստի պատմության, 1981։
- Серик Давтян, Очерки истории армянского средневекового прикладного искусства, Ереван, 1981.
- Սերիկ Դավթյան, Հայկական ժողովրդական տարազը։ (XIXդ.- XXդ. սկզբին), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1983:
- Серик Давтян, Из неопубликованного, Этнографическое обозрение, 2006.
Նշումներ խմբագրել
- ↑ Եղբայրը՝ Գագիկ Ստեփանի Դավթյան (1909-1980), ականավոր գյուղատնտես, քիմիկոս, ԽՍՀՄ հիդրոպոնիկայի հիմնադիրներից, գյուղատնտեսական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ԳԱԱ հիդրոպոնիկայի ինստիտուտի տնօրեն։ ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր, ՀՀ ԳԱԱ գյուղատնտեսական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար։ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, Երևանի պետական համալսարանի ռեկտոր, ՀԽՍՀ Մինիստրների խորհրդի նախագահի տեղակալ։ Ավագ քույրը՝ Բերսաբե Ստեփանի Դավթյան, քիմիկոս, աշխատել է Մոսկվայի կարբիդի գործարանում որպես գլխավոր ինժեներ։ Միջնեկ քույրը՝ Հրանուշ Ստեփանի Դավթյան, տնտեսագիտության թեկնածու, դասավանդել է Մոսկվայի և Վիլնյուսի համալսարաններում։ Կրտսեր քույրը՝ Լյուսյա Ստեփանի Դավթյան, ավարտել է Թբիլիսիի բժշկական ինստիտուտը, երկար տարիներ աշխատել է Հայաստանի կլինիկաներում որպես առաջատար մանկաբույժ, դասավանդել է Երևանի բժշկական ինստիտուտում։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1.
- ↑ Серик Степановна Давтян. Биобиблиография. Введение. Биобиблиография и аннотация Арменуи Степанян. Ереван, 1999.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 СЕРИК ДАВТЯН - ИССЛЕДОВАТЕЛЬНИЦА АРМЯНСКОГО НАРОДНОГО ПРИКЛАДНОГО ИСКУССТВА (1893 - 1978)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Աղբյուրներ խմբագրել
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սերիկ Դավթյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 298)։ 
|