Ռոչեսթեր (Մինեսոտա)
Ռոչեսթեր (անգլ.՝ Rochester), քաղաք ԱՄՆ-ի հյուսիսում՝ Մինեսոտա նահանգում, Օլմստեդ շրջան կենտրոնն է։ Բնակչությունը կազմում է 106 769[2] մարդ (2010 թվական)։ Այն Մինեսոտայի երրորդ խոշոր քաղաքն է և առաջինը Մինեապոլիս-Սեյնթ Փոլ ագլոմերացիա սահմաններից դուրս։ Քաղաքի ագլոմերացիայի բնակչությունը կազմում է 219 802[3]։ Ռոչեսթերի տնտեսության հիմքը բժշկական սարքերի և էլեկտրոնային սարքավորումների արտադրությունն է, ինչպես նաև սննդի արդյունաբերությունը։ Քաղաքում է գտնվում աշխարհահռչակ Մայո կլինիկան։ Այդ ամենի շնորհիվ այն ստացել է «Բժշկական քաղաք» (անգլ.՝ Med City) մականունը։ Քաղաքը համարվում է Միացյալ Նահանգներում ապրելու համար լավագույն վայրերից մեկը` ըստ բազմաթիվ հրատարակությունների, այդ թվում՝ Money ամսագրի[4][5]։
| Բնակավայր | |||
|---|---|---|---|
| Ռոչեսթեր | |||
| անգլ.՝ Rochester | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  ԱՄՆ | ||
| Հիմնադրված է | 1854 թ. | ||
| Մակերես | 141,718141 կմ², 141,800524 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 1030 ֆուտ | ||
| Բնակչություն | ▲121 395 մարդ (ապրիլի 1, 2020)[1] | ||
| Ժամային գոտի | CDT?, UTC-6 և UTC-5 | ||
| Հեռախոսային կոդ | 507 | ||
| Փոստային դասիչ | 55901, 55902, 55903, 55904 և 55906 | ||
| Պաշտոնական կայք | rochestermn.gov(անգլ.) | ||
| |||
Պատմությունը խմբագրել
Ռոչեսթերի ներկայիս տարածքում բնակվել են ամերիկյան բնիկ ցեղերը, ինչպիսիք էին՝ սիու, օջիբվե և վիննեբագո։ 1851 թվականին սիու ցեղը հողը փոխանցել է Մինեսոտա նահանգին։
Ռոչեսթերը հիմնադրել է Ջորջ Հեադը 1854 թվականին։ Նրա կալվածքը գտնվել է քաղաքի ներկայիս ֆինանսական կենտրոնի տեղում։ Լինելով Նյու Յորք նահանգի Ռոչեսթեր քաղաքից՝ Հեադն ապրել է Վիսկոնսին ում, այնուհետև տեղափոխվել է Մինեսոտա։ Նա իր կալվածքն անվանել է Սաութ Ֆորք Սումբրո գետի ափին (անգլ.՝ South Fork of the Zumbro River) և կառուցել է տուն, որտեղ ապրել է նրա ընտանիքը և գտնվել է նրա պանդոկը։ Արդեն 1856 թվականին գյուղի բնակչությունը կազմել է 50 մարդ, իսկ երկու տարի անց՝ հասել է մինչև 1 500։ 1857 թվականին Ռոչեսթերը դարձել է Օլմստեդ շրջանի կենտրոնը։ 1860 թվականին կառուցվել է երկաթուղի, ինչի շնորհիվ քաղաքում հայտնվել են նոր բնակիչներ, և, հետևաբար, ակտիվացել է տնտեսական զարգացումը։
1883 թվականի օգոստոսի 21-ին տորնադոն ավերել է Ռոչեսթերի մեծ մասը, որի արդյուքում զոհվել է 37 և վիրավորվել 200 մարդ։ Քաղաքում այդ ժամանակ բժշկական ծառայություն չի եղել, ուստի այդ դերն ստանձնել են Մայոն և նրա երկու որդիները։ ԱՄՆ-ի Սուրբ Ֆրանցիսկոս կանանց վանքի 60 000 դոլարի նվիրատվությունն օգնել է Մայոյին, և նա 1889 թվականին բացել է իր սեփական հիվանդանոցը[6]։ Ներկայում այն աշխարհի ամենամեծ և հեղինակավոր բժշկական հաստատություններից մեկն է։ Աշխարհի շատ հայտնի մարդիկ, այդ թվում ԱՄՆ նախկին նախագահներ Ջորջ Բ. Բուշը, Ջերալդ Ֆորդը և Ռոնալդ Ռեյգանը, ինչպես նաև Հորդանանի թագավոր Հուսեյն բեն Թալալը, այցելել են Ռոչեսթեր՝ բուժում ստանաու կլինիկայում։
Աշխարհագրություն խմբագրել
Ռոչեսթերը տեղակայված է Սումբրո գետի երկու ափերին։ Քաղաքի տարածքը 103,0 կմ² է։ Դրանցից 102,6 կմ² տարածքը ցամաքային է, և 0,4 կմ² տարածքը՝ ջրային (0,35%)։
Քաղաքի տարածքում կան բազմաթիվ լճեր, այդ թվում` արհեստական։ Դրանցից մեկը՝ Silver Lake-ը («Արծաթե լիճ»), օգտագործվում է որպես մոտակա էլեկտրակայանի սառեցման լճակ։ Տաք ջրի շնորհիվ այս լիճը ձմռանը չի սառչում, ինչի շնորհիվ գրավում է չվող կանադական սագերին, որոնք դարձել են քաղաքի խորհրդանիշ։
1978 թվականին հաճախակի հեղեղումների պատճառով բազմաթիբ գետերի և առուների հուները փոխվել են։
| Ռոսչեսթերի միջազգային օդանավակայանի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °F | 58 | 63 | 82 | 92 | 106 | 105 | 108 | 100 | 100 | 93 | 77 | 64 | 108 |
| Միջին բարձր °F | 23.6 | 28.1 | 40.5 | 57.0 | 68.7 | 78.0 | 81.4 | 78.9 | 71.4 | 58.4 | 41.6 | 27.1 | 54.7 |
| Միջին ցածր °F | 7.7 | 12.4 | 24.3 | 36.4 | 47.4 | 57.2 | 61.3 | 59.3 | 50.4 | 38.4 | 26.0 | 12.2 | 36.2 |
| Ռեկորդային ցածր °F | −42 | −35 | −31 | 5 | 21 | 31 | 40 | 32 | 22 | −6 | −24 | −33 | −42 |
| Տեղումներ դյույմ | 0.86 | 0.83 | 1.88 | 3.24 | 3.63 | 4.68 | 4.55 | 4.52 | 3.45 | 2.24 | 1.91 | 1.23 | 33.02 |
| Ձյան տեղումներ դյույմ | 12.0 | 8.5 | 8.7 | 3.3 | trace | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.8 | 6.1 | 12.5 | 51.9 |
| Ռեկորդային բարձր °C | 14 | 17 | 28 | 33 | 41 | 41 | 42 | 38 | 38 | 34 | 25 | 18 | 42 |
| Միջին բարձր °C | −4.7 | −2.2 | 4.7 | 13.9 | 20.4 | 25.6 | 27.4 | 26.1 | 21.9 | 14.7 | 5.3 | −2.7 | 12.6 |
| Միջին ցածր °C | −13.5 | −10.9 | −4.3 | 2.4 | 8.6 | 14 | 16.3 | 15.2 | 10.2 | 3.6 | −3.3 | −11 | 2.3 |
| Ռեկորդային ցածր °C | −41 | −37 | −35 | −15 | −6 | −1 | 4 | 0 | −6 | −21 | −31 | −36 | −41 |
| Տեղումներ մմ | 21.8 | 21.1 | 47.8 | 82.3 | 92.2 | 118.9 | 115.6 | 114.8 | 87.6 | 56.9 | 48.5 | 31.2 | 838.7 |
| Ձյան տեղումներ սմ | 30.5 | 21.6 | 22.1 | 8.4 | — | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 15.5 | 31.8 | 131.8 |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.01 in) | 8.4 | 7.9 | 10.2 | 11.2 | 12.4 | 11.7 | 10.5 | 10.0 | 9.9 | 9.4 | 9.3 | 9.7 | 120.6 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 0.1 in) | 8.6 | 7.5 | 6.0 | 2.3 | 0.1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.9 | 5.2 | 9.3 | 39.9 |
| աղբյուր: NOAA[7][8] | |||||||||||||
Բնակչություն խմբագրել
| 1860 | 1870 | 1880 | 1890 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 | 2010 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1424 | 3953 | 5103 | 5321 | 6843 | 7844 | 13722 | 20621 | 28312 | 29885 | 40663 | 53766 | 57890 | 70745 | 85806 | 106769 |
Ըստ 2008 թվականի մարդահամարի՝ Ռոչեսթեր քաղաքի բնակչությունը կազմել է 101 659 մարդ։ Եղել է 39203 ընտանիք, որոնց 50 %-ը եղել են պարզապես ամուսնացած զույգեր։ 31,6 %-ն ունեցել է 18 տարեկանից փոքր երեխաներ։ Մեկ շնչի հաշվով տարվա եկամուտը կազմել է 30,977 ԱՄՆ դոլար, իսկ Ռոչեսթերի բնակիչների 8,4%-ը գտնվել է աղքատության մակարդակից ցածր, որից 11.5%-ը՝ անչափահասներ, իսկ 5,1% -ը՝ թոշակառուներ։
Քաղաքի բնակչության 83,7 %-ը եղել են սպիտակամորթներ, 4,8 %-ը` աֆրոամերիկացիներ, 0,2 %-ը` բնիկներ, 6,2 %-ը՝ ասիացիները։ Իսպանացիները կազմում են քաղաքի բնակչության 3,5%-ը։ Գերմանական ծագմամբ սպիտակամորթ ամերիկացիները կազմել են Ռոչեսթերի բնակչության 35,5%-ը, նորվեգական ծագմամբ ամերիկացիները՝ 15.9% -ը։ Բնակչության 11,6 %-ը եղել են իռլանդացիներ, 8,2 %-ը` բրիտանացիներ, իսկ 5 %-ը` շվեդներ։
Տնտեսություն խմբագրել
Քաղաքի ֆինանսական կենտրոնը Սումբրո գետի ափին գտնվող Մայո կլինիկան է, որտեղ աշխատում է 28 հազար մարդ։ Այն քաղաքի տնտեսության հիմքն է և տարեկան ընդունում է մինչև 2 մլն այցելու։ Քաղաքի տնտեսությանը զարգացմանը նպաստում է նաև այնտեղ տեղակայված IBM գրասենյակը։ Զարգացած են նաև գյուղատնտեսությունը և կաթնամթերքի արտադրությունը։
Ամերիկյան Money ամսագրի կազմած «Ապրելու լավագույն վայրերի ցանկում» Ռոչեսթերը 2006 թվականին զբաղեցրել է 67-րդ հորիզոնականը։ Սակայն 2009 թվականին այն նույնիսկ չի ընդգրկվել լավագույն հարյուրյակում։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 2020 թվականի ԱՄՆ մարդահամար / United States Census Bureau
- ↑ «2010 Census Redistricting Data (Public Law 94-171) Summary File». American FactFinder. United States Census Bureau. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 27-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ «Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2018 – United States – Metropolitan Statistical Area; and for Puerto Rico». United States Census Bureau. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «The Most And Least Educated Cities In America». Forbes. 2014 թ․ սեպտեմբերի 16. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
- ↑ «2017 Most & Least Educated Cities in America». Wallet Hub.
- ↑ «Tornado Strikes Rochester». Mayo Foundation for Medical and Educational Research.
- ↑ «NOWData – NOAA Online Weather Data». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ «Station Name: MN ROCHESTER INTL AP». National Oceanic & Atmospheric Administration. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 14-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Рочестер // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոչեսթեր (Մինեսոտա)» հոդվածին։ |