Վիքիպեդիա

Ռոբերտ Ռեքորդ

Ռոբերտ Ռեքորդ (անգլերեն՝ Robert Recorde, մոտ 1512 կամ 1510[1][2][3][…], Տենբի, Պեմբրուկշիր, Ուելս, Անգլիայի թագավորություն[4] - 1558[5][1]), ուելսցի բժիշկ, մաթեմատիկոս[7][8]։ Նա հորինել է հավասարության նշանը (=) և նաև 1557 թվականին անգլիախոսներին ներկայացրել նախապես գոյություն ունեցող գումարած (+) և մինուս (−) նշանները։

Ռոբերտ Ռեքորդ
Ծնվել էմոտ 1512 կամ 1510[1][2][3][…]
Տենբի, Պեմբրուկշիր, Ուելս, Անգլիայի թագավորություն[4]
Մահացել է1558[5][1]
ՔաղաքացիությունՈւելս[6]
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, բժիշկ և փիլիսոփա
Հաստատություն(ներ)Օքսֆորդի համալսարան
Գործունեության ոլորտմաթեմատիկա
Ալմա մատերՔեմբրիջի համալսարան և Օքսֆորդի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն
 Robert Recorde Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ռոբերտ Ռեքորդը ծնվել է մոտ 1512 թվականին՝ Թոմաս և Ռոուզ Ռեքորդների ընտանիքում, ովքեր Ուելսի Պեմբրուկշիռ կոմսության Տենբի քաղաքից[9][10]։ Նա ընտանիքի երկրորդ և վերջին զավակն էր։

Ռեքորդը ընդունվել է Օքսֆորդի համալսարան մոտ 1525 թվականին, և 1531 թվականին ընտրվել է այնտեղ գտնվող «All Souls College»-ի անդամ։ Բժշկությունը որպես մասնագիտություն ընտրելով՝ նա գնացել է Քեմբրիջի համալսարան՝ 1545 թվականին դոկտորի կոչում ստանալու համար։ Այնուհետև նա վերադարձել է Օքսֆորդ, որտեղ հրապարակավ դասավանդել է մաթեմատիկա, ինչպես դա արել էր մինչև Քեմբրիջ գնալը։ Նա հորինել է «հավասար» նշանը, որը բաղկացած է երկու հորիզոնական զուգահեռ գծերից՝ նշելով, որ երկու իրեր ավելի հավասար չեն կարող լինել։ Ըստ երևույթին, նա այնուհետև գնացել է Լոնդոն և զբաղեցրել Էդուարդ VI թագավորի և թագուհի Մերիի բժշկի պաշտոնը։ Վերջիններիս են նվիրված նրա գրքերից մի քանիսը։ Նա նաև եղել է Թագավորական դրամահատարանի վերահսկիչ և ծառայել է որպես Իռլանդիայում հանքերի և դրամական միջոցների վերահսկիչ[11]։ Քաղաքական թշնամուն զրպարտելու համար դատվելուց հետո, նա ձերբակալվել է պարտքի համար և մահացել Քինգս Բենչ բանտում, Սաութուորք, 1558 թվականի հունիսի կեսերին։

Աշխատություններ խմբագրել

 
Առաջին հայտնի հավասարումը, որը համարժեք է 14x + 15 = 71-ին ժամանակակից նշումով, «The Whetstone of Witte»-ից (Լուծումը x = 4 է):
 
ՌԵքրդի կողմից «Witte of Whetstone»-ում հավասարության նշանի ներդրումը՝ «ձանձրալի կրկնությունից խուսափելու համար»:

Ռեքորդը հրապարակել է մի քանի աշխատություններ՝ մաթեմատիկական և բժշկական թեմաներով, հիմնականում վարպետի և գիտնականի միջև երկխոսության տեսքով, ինչպիսիք են ստորև նշվածները.

  • The Grounde of Artes, ուսուցանում է թվաբանության աշխարհը և պրակտիկաները, ինչպես ամբողջ թվերով, այնպես էլ կոտորակներով(1543 թ.)[10]: Առաջին անգլերեն գիրքն է հանրահաշվի մասին։
  • The Pathway to Knowledge, containing the First Principles of Geometry ... ինչպես երկրաչափական և աստղագիտական գործիքների օգտագործման, այնպես էլ թիթեղների նախագծման համար (Լոնդոն, 1551 թ.)
  • The Castle of Knowledge, containing the Explication of the Sphere both Celestiall and Materiall, etc. (Լոնդոն, 1556 թ.), գիրք, որը բացատրում է Պտղոմեոսյան աստղագիտությունը՝ միաժամանակ հիշատակելով Կոպեռնիկյանի արևակենտրոն մոդելը։
  • The Whetstone of Witte, «Arithmeteke»-ի երկրորդ մասն է։ Պարունակում է արմատների արդյունահանում, կոսիկական պրակտիկա՝ հավասարման կանոնով, ինչպես նաև «Surde Nombers»-ի աշխատությունները (Լոնդոն, 1557 թ.): Սա այն գիրքն էր, որում տպագիր հրատարակության շրջանակներում ներկայացվել է հավասարության նշանը[12]։ Այս գրքի հրատարակմամբ Ռեքորդին է վերագրվում բրիտանական կղզիներում հանրահաշիվը համակարգված նշումով ներմուծումը[13][14]։
  • The Urinal of Physick (1548 թ.), բժշկական աշխատություն, որը հաճախ վերահրատարակվում է[15]։

Այս աշխատությունների մեծ մասը գրվել է կատեխիզմի տեսքով[12]։ Նրան են վերագրվել մի քանի գրքեր, որոնց հեղինակներն անհայտ են՝ «Cosmographiae isagoge», «De Arte faciendi Horologium» և «De Usu Globorum et de Statu temporum»[16]:

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  2. ↑ 2,0 2,1 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480
  3. ↑ 3,0 3,1 Պորտուգալիայի ազգային գրադարան — 1796.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Dictionary of Welsh Biography, Y Bywgraffiadur Cymreig — 1997. — 319 p. — ISBN 978-0-900439-86-5
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Berry A. A Short History of Astronomy (բրիտ․ անգլ.) — London: John Murray, 1898.
  6. ↑ http://www.bbc.co.uk/blogs/wales/authors/BBC_Wales_History/page/8
  7. ↑ Mazur, Joseph (2014 թ․ մայիսի 21). «Notation, notation, notation: a brief history of mathematical symbols». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 5-ին.
  8. ↑ Western Mail, Saturday 24 March 1928 - https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0000104/19280324/188/0006
  9. ↑ «Robert Recorde: the Welshman who invented equality». The National Wales (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 6-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 Johnston, Stephen (2004). «Recorde, Robert (c. 1512–1558)». Oxford Dictionary of National Biography (online ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/23241. Վերցված է 26 January 2012-ին. (Subscription or UK public library membership required.)
  11. ↑ Newman, James R. (1956). The World of Mathematics.
  12. ↑ 12,0 12,1 Smith, David Eugene (1917 թ․ հուլիսի 1). «Medicine and Mathematics in the Sixteenth Century». Ann. Med. Hist. 1 (2): 125–140. OCLC 12650954. PMC 7927718. PMID 33943138. (here cited p. 131).
  13. ↑ Jourdain, Philip E. B. (1913). The Nature of Mathematics.
  14. ↑ Robert Recorde, The Whetstone of Witte (London, England: John Kyngstone, 1557), p. 236 (although the pages of this book are not numbered). From the chapter titled "The rule of equation, commonly called Algebers Rule" (p. 236): "Howbeit, for easie alteration of equations. I will propounde a fewe examples, bicause the extraction of their rootes, maie the more aptly bee wroughte. And to avoide the tediouse repetition of these woordes: is equalle to: I will sette as I doe often in worke use, a paire of paralleles, or Gemowe [twin, from gemew, from the French gemeau (twin / twins), from the Latin gemellus (little twin)] lines of one lengthe, thus: = , bicause noe .2. thynges, can be moare equalle." (However, for easy manipulation of equations, I will present a few examples in order that the extraction of roots may be more readily done. And to avoid the tedious repetition of these words "is equal to", I will substitute, as I often do when working, a pair of parallels or twin lines of the same length, thus: = , because no two things can be more equal.)
  15. ↑ The Urinal of Physick, by Robert Recorde, 1548; at Google Books
  16. ↑ John Hall, "An Historiall Expostulation", p. 60. In Early English Poetry, Ballads, and Popular Literature of the Middle Ages, v. XI. London: T. Richards, 1844

Աղբյուրներ խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոբերտ Ռեքորդ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռոբերտ_Ռեքորդ&oldid=9821262» էջից