Վիքիպեդիա

ՋավաՍկրիպտ

ծրագրավորման լեզու

ՋավաՍկրիպտ (անգլ.՝ JavaScript), ինտերպրետացվող սկրիպտային լեզու։ Այն համացանցում ամենահանրահայտ սկրիպտային լեզուն է և աշխատում է բոլոր հանրահայտ բրաուզերներում, որոնց թվում են Ինտերնետ Էքսպլորեր, Mozilla Firefox, Google Chrome, Օպերա և Սաֆարի[6]:

ՋավաՍկրիպտ
Unofficial JavaScript logo 2.svg
Տեսակscripting language?, prototype-based programming language?, իմպերատիվ ծրագրավորման լեզու, ֆունկցիոնալ ծրագրավորման լեզու, միջոցառմամբ կողմնորոշվող ծրագրավորման լեզու, Համակարգչային պլատֆորմ, ծրագրավորման ինտերպրետացվող լեզու, բազմահարացուցային ծրագրավորման լեզու, prototype-based?, generic programming?, Ֆունկցիոնալ ծրագրավորում, imperative programming?, aspect-oriented programming? և event-driven programming?
Կատարման ձևինտերպրետացվող է
Առաջացել է1995 թ․
ՍտեղծողԲրենդան Այկ
ՆախագծողԲրենդան Այկ
Տիպիզացիադինամիկ
Համացանցի տվյալների տեսակapplication/javascript[1][2][3]
Հիմնական իրականացումներKJS, Rhino, SpiderMonkey, V8, WebKit
Հիմքի վրա էES?
Ներշնչվել էScheme, Self, Ջավա, C, LiveScript?, Python, Lua, Perl, AWK և HyperTalk?
ՍեփականատերSun Microsystems և Օրաքլ[4]
Անվանված էՋավա[5]
JavaScript Վիքիպահեստում

Այս լեզուն առաջին անգամ կիրառվել է Netscape Communications-ի կողմից Netscape Navigator 2 beta (1995) բրաուզերում։ ՋավաՍկրիպտ լեզուն ստեղծվել է Բրենդան Այկի կողմից 1995 թվականին։

Ինչ է ՋավաՍկրիպտըԽմբագրել

  • ՋավաՍկրիպտը նախագծվել է կայքերի HTML էջերին դինամիկություն հաղորդելու համար
  • ՋավաՍկրիպտը սկրիպտային լեզու է
  • ՋավաՍկրիպտը սովորաբար ներառվում է ուղղակիորեն HTML ֆայլերի մեջ
  • ՋավաՍկրիպտը ինտերպրետացվող լեզու է

ՋավաՍկրիպտԽմբագրել

Նախքան Բրենդան Այկի ներգրավումը Netscape ընկերություն (1995 թվականի ապրիլի 4)[7], խնդիր էր դրված ընդլայնել ծրագրավորման սխեման՝ Scheme կամ Netscape զննարկիչում փոփոխության ենթարկել որոշ կարևորագույն տարրեր: Քանի-որ պահանջը դրված էր խիստ նպատակային, Էյխային ներգրավեցին ընկերություն, որպես սերվերային նյութերի պատասխանատու: Նա այս աշխատանքը կատարեց շուրջ մեկ ամիս, զբաղվեց HTTP-ի [7] պրոտոկոլի բարելավման աշխատանքներով: Այստեղ նա ծավալեց նաև նոր ծրագրավորման աշխատանքներ: Մայիսի 8-ին ծրագրավորողը ետ վերադարձավ, զբաղվելով հաճախորդների սպասարկման աշխատանքներով (զննարկիչում), որտեղ էլ սկսեց վաստակել նոր ծրագրավորման լեզվի առաջխաղացման հաշվին: Բացի Թոմ Պակինայից (Tom Paquin), Պիկա Շելլան (Rick Schell) ևս համոզված էր, որ Netscape-ը պետք է աջակցի ծրագրավորման լեզվին, որը գրված է HTML կոդով [8]:

 
Մարկ Անդրեսսեն
 
Բիլլ Ջոյ

Բրենդան Էյխի հետ համագործակցում էին[7] հիմնադիր[9] (Netscape Communications) Մարկ Անդերսսեն և համահեղինակ (Sun Microsystems) Բիլլ Ջոյը: Որպեսզի հաջողությամբ ավարտեին աշխատանքը, ընկերությունը համագործակցության պայմանագիր ստորագրեց[10]: Նրանք նպատակ էին դրել՝ ստեղծել այնպիսի ծրագրավորման լեզու, որը բազային ծրագրավորման մաս կկազմեր, հարմար կլիներ և՛ ոճաբանի, և՛ ցմ ծրագրավորողի համար, չէր պահանջիի լրացուցիչ ծավալուն և բարդ գործողություններ կատարելու անհրաժեշտություն[7]: Առաջին ծրագիրը կոչվում էր Mocha[11][12][13], այնուհետև անվանափոխվեց LiveScript[13][14] և նախատեսված է թե՛ որպես ծրագրավորում՝ հաճախորդի համար, և թե՛ որպես ծրագիր՝ սերվերի համար (այնտեղ այն պետք է ունենա LiveWire անվանում)[10]: Որպես սինտակսներ հանդես եկան Սի և Java լեզուները, ու, քանի որ այդ ժամանակ Java-ն համարվում էր խիստ ժամանակակից ժամանակակից բառ[7][10], 1995 թ. դեկտեմբերի 4-ին LiveScript լեզուն վերանվանեցին JavaScript[15], ստանալով արտոնագիր Sun-ից: JavaScript անոնսը Netscape-ի և Sun -ի համար հանդիսանում է բետա-տարբերակի (Netscape Navigator) երկրորդ թողարկումը [7][16]:

1996 թվականին Microsoft ընկերությունը թողարկեց JavaScript լեզուն, JScript անվանումով: Այն առաջադրվել էր 1996 թվականի հուլիսի 18-ին[17]: Առաջին զննարկիչը, որ աշխատեց այս ծրագրի հետ, Internet Explorer 3.0 էր:

Netscape[18][19]-ը ներկայացված է որպես ECMA ասսոցիացիայի լեզու: Ստանդարտ տարբերակն ունի ECMAScript անվանումը, նկարագրվում է ECMA-262 ստանդարտով: Առաջին տարբերակը հանդիսացավ JavaScript 1.1 տարբերակը, ինչպես նաև JScript և ScriptEasy[20][10]:

Ինչ կարող է անել JavaScript-ըԽմբագրել

  • JavaScript-ը HTML դիզայներին տալիս է ծրագրավորման գործիք
  • JavaScript-ը կարող է դինամիկ տեքստ ներդնել HTML էջի մեջ
  • JavaScript-ը կարող է արձագանքել իրավիճակներին(events), այսինքն ՝ JavaScript -ը կարող է գործել, երբ ինչ որ բան է պատահում, օրինակ երբ էջը ավարտում է բեռնավորումը, կամ երբ օգտագործողը մատնահարում է HTML էլեմենտի վրա
  • JavaScript-ը կարող է կարդալ և փոխել HTML էլեմենտի պարունակությունը
  • JavaScript-ը կարող է օգտագործվել տվյալը վավերացնելու համար մինչ վերջինիս սպասարկիչ ուղարկվելը։ Սա կարող է սպասարկչին զերծ պահել ավելորդ գործընթացներից և ծանրաբեռնվածությունից
  • JavaScript-ը կարող է օգտագործվել կայքից օգտվողի զննարկիչը ճանաչելու համար, և կախված զննարկչից՝ բեռնել տվյալ բրաուզերին սպեցիֆիկ էջը
  • JavaScript-ը կարող է օգտագործվել cookie-ներ ստեղծելու համար

JavaScript-ի կառուցվածքը կարելի է բաժանել հետեևյալ 3 մասերի

  1. ECMAScript
  2. բրաուզերի օբյեկտավորված մոդել
  3. դոկումենտի օբյեկտավորված մոդել

JavaScript-ի դյուրըմբռնելիությունը կայանում է նրա օբյեկտների կառուցվածքի մեջ։ JavaScript-ը բավականին նման է C ծրագրավորման լեզվին։ JavaScript-ի օբյեկտները պարունակում են՝

  1. մեթոդներ (ֆունկցիաներ)
  2. հատկանիշներ՝ (տվյալներ կամ այլ օբյեկտներ) նկարագրում է օբյեկտների հատկանշական գծերը
  3. իրադարձություններ (անգլ.՝ events), որոնք փոխկապակցված են օբյեկտների հետ
  4. AngularJS[21] - JavaScript- շրջանակ `բաց կոդով:

Լեզվի ձևաբանությունըԽմբագրել

JavaScript-ը կարելի է գրել անմիջապես HTML ֆայլի մեջ՝ կոդը ներառելով <script> բացվող և </script> փակվող թեգերի մեջ։ JavaScript-ը կարելի է նաև գրել .js ընդլայնմամբ առանձին ֆայլում։ Ներքևում ներկայացված է JavaScript-ի օգտագործման պարզագույն օրինակ՝ 

<!DOCTYPE html> 
<html>
<head>
<title>Օրինակ</title>

<script type="text/javascript">
alert("Hello World");
</script>

</head>
<body>
</body>
</html>

HTML ֆայլը ակտիվացնելիս կբացվի փոքր պատուհան Hello World ազդանշանով։

Ավելի բարդ օրինակԽմբագրել

Այս ընտրանքային կոդը ներկայացնում է JavaScript- ի տարբեր առանձնահատկություններ:
/*Գտնում է երկու թվերի ամենացածր ընդհանուր բազմապատիկը (LCM) (LCM) երկու թվերի համար */
function LCMCalculator(x, y) { // կոնստրուկտիվ ֆունկցիա 

 var checkInt = function(x) { // ներքին գործառույթը
   if (x % 1 !== 0) {
     throw new TypeError(x + "is not an integer"); // var a =  mouseX
   };

   return x
 }
 this.a = checkInt(x)
   // semicolons   ^^^^   պարտադիր չէ, նոր գծի համարը բավարար է
 this.b = checkInt(y) գրառումը;

}
// Կառուցողի կողմից ստեղծված օբյեկտի նմուշների նախատիպը
// կոնստրուկտորի «նախատիպը»
LCMCalculator.prototype = { // օբյեկտի հիմնական    կոնստրուկտոր: LCMCalculator, // Սահմանվում է ծրագրային կոդը    gcd: function() { // մեթոդը, որը հաշվարկում է բաժանարարը 

   // Euclidean ալգորիթմը:
   var a = Math.abs(this.a),
     b = Math.abs(this.b),
     t;
   if (a < b) {
     // swap variables
     t = b;
     b = a;
     a = t;
   }
   while (b !== 0) {
     t = b;
     b = a % b;
     a = t;
   }
   // Միայն անհրաժեշտ է հաշվարկել GCD- ն մեկ անգամ, կիրառվում է «վերահղման» այս մեթոդը:

   // Իրականում ոչ վերաձեւակերպում, այն սահմանվում է օրինակով,

    // այսպիսին, որ this.gcd- ը վերաբերում է LCMCalculator.prototype.gcd- ի փոխարեն այս «վերաձևակերպմանը» :
    // Նշեք, որ , եթե LCMCalculator օբյեկտի անդամները «ա» և / կամ «բ» են փոխվել, դա հանգեցնում է սխալ արդյունքների:

   // Also, 'gcd' === "gcd", this['gcd'] === this.gcd
   this['gcd'] = function() {
     return a;
   };
   return a;
 },
 // Օբյեկտի  անվանումները կարող են սահմանվել ըստ տողերի կողմից (") կամ single (') մեջբերումներ:

 lcm: function() {
   // Variable անունները կապված չեն  օբյեկտի հատկությունների հետ, e.g., |lcm|ոչ թե |this.lcm|:

   //չօգտագործել |this.a*this.b| խուսափելով FP ճշգրտության դասերից:

   var lcm = this.a / this.gcd() * this.b;
   // Միայն մեկ անգամ պետք է հաշվարկի lcm, այնպես որ «վերահղեք» այս մեթոդը:

   this.lcm = function() {
     return lcm;
   };
   return lcm;
 },
 toString: function() {
   return "LCMCalculator: a = " + this.a + ", b = " + this.b;
 }

};

// Սահմանել ընդհանուր գործառույթ. այն իրականացվում է վեբ բրաուզերների համար:
function output(x) { 

 document.body.appendChild(document.createTextNode(x));
 document.body.appendChild(document.createElement('br'));

}

// Նշում: Array's map() and forEach() սահմանվում են JavaScript 1.6 տարբերակի համար:
// Դրանք կիրառվում են այստեղ JavaScript- ին բնորոշ ֆունկցիոնալությունը ցուցադրելու համար:

[ 

 [25, 55],
 [21, 56],
 [22, 58],
 [28, 56]

].map(function(pair) { // array literal + mapping function 

   return new LCMCalculator(pair[0], pair[1]);
 }).sort((a, b) => a.lcm() - b.lcm()) // sort with this comparative function; => is a shorthand form of a function, called "arrow function"
 .forEach(printResult);

function printResult(obj) { 

 output(obj + ", gcd = " + obj.gcd() + ", lcm = " + obj.lcm());

} Բրաուզերի պատուհանում պետք է ցուցադրվի հետեւյալ արդյունքը.

LCMCalculator: a = 28, b = 56, gcd = 28, lcm = 56
LCMCalculator: a = 21, b = 56, gcd = 7, lcm = 168
LCMCalculator: a = 25, b = 55, gcd = 5, lcm = 275
LCMCalculator: a = 22, b = 58, gcd = 2, lcm = 638

Տարբերակների պատմությունԽմբագրել

Տարբերակ Թողարկման ամսաթիվ Համարժեք է Netscape
Navigator		 Mozilla
Firefox		 Internet
Explorer		 Opera Safari Google
Chrome
1.0 Մարտ 1996 2.0 3.0
1.1 Օգոստոս 1996 3.0
1.2 Հունիս1997 4.0-4.05 3
1.3 Հոկտեմբեր 1998 ECMA-262 1st + 2nd edition 4.06-4.7x 4.0 5[22]
1.4 (Netscape)
Server		 6
1.5 Նոյեմբեր 2000 (ECMA-262 3rd edition) 6.0 1.0 5.5 (JScript 5.5),
6 (JScript 5.6),
7 (JScript 5.7),
8 (JScript 5.8)		 7.0 3.0-5 1.0-10.0.666
1.6 Նոյեմբեր 2005 1.5 + array extras + array and string generics + E4X 1.5
1.7 Հոկտեմբեր 2006 1.6 + Pythonic generators + iterators + let 2.0 28.0.1500.95
1.8 Հունիս 2008 1.7 + generator expressions + expression closures 3.0 11.50
1.8.1 1.8 + native JSON support + minor updates 3.5
1.8.2 Հունիս 22, 2009 1.8.1 + minor updates 3.6
1.8.5 Հուլիս 27, 2010 1.8.2 + new features for ECMA-262 5th edition compliance 4.0

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ https://tools.ietf.org/html/rfc4329#section-7.2
  2. ↑ https://www.iana.org/assignments/media-types/application/javascript
  3. ↑ https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/HTTP/Basics_of_HTTP/MIME_types
  4. ↑ http://tsdr.uspto.gov/#caseNumber=75026640&caseType=SERIAL_NO&searchType=statusSearch
  5. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=XOmhtfTrRxc&t=2m5s
  6. ↑ JavaScript Introduction
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Hamilton Naomi։ «The A-Z of Programming Languages: JavaScript»։ a-z of programming languages (անգլերեն)։ ComputerWorld։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-22-ին։ Վերցված է 2009-11-18 
  8. ↑ Eich Brendan։ «Popularity» (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-04-07-ին։ Վերցված է 2009-11-18 
  9. ↑ Frommer Dan։ «Marc Andreessen Joins Facebook Board» (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-22-ին։ Վերցված է 2009-11-18 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 {{{заглавие}}}. — P. 1, 2. — ISBN 978-0-470-22780-0
  11. ↑ Brendan Eich։ «Popularity» (անգլերեն)։ անհատական բլոգ։ Վերցված է 18 մարտի 2015 
  12. ↑ Brendan Eich։ «New JavaScript Engine Module Owner» (անգլերեն)։ անհատական բլոգ։ Վերցված է 18 մարտ 2015 
  13. ↑ 13,0 13,1 , JavaScript. Գրպանի ուղեցույց: Անհրաժեշտ հրահանգներ և կոդ (խմբ. Քրիստիան Ուենց (Cristian Wenz); թարգմ. անգլ. Ի. Վ. Բերշտեյն) 272 էջ 18, էջեր 272 — 272 էջ, ISBN 978-5-8459-1186-5։
  14. ↑ Paul Krill (2008-06-23)։ «JavaScript creator ponders past, future» (անգլերեն)։ InfoWorld։ Վերցված է 2015-05-03։ «Eich: That’s right. It was all within six months from May till December (1995) that it was Mocha and then LiveScript. And then in early December, Netscape and Sun did a license agreement and it became JavaScript.» 
  15. ↑ Bellis Mary։ «The History of JavaScript»։ About.com Guide (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-22-ին։ Վերցված է 2009-11-18 
  16. ↑ «Netscape and Sun Announce Javascript(TM), the Open, Cross-Platform Object Scripting Language for Enterprise Networks and the Internet» (անգլերեն)։ Netscape Communications, Sun Microsystems։ Արխիվացված է օրիգինալից 1996-12-16-ին։ Վերցված է 2009-11-17 
  17. ↑ «Microsoft Announces ActiveX Scripting» (անգլերեն)։ Microsoft։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-22-ին։ Վերցված է 2009-11-17 
  18. ↑ {{hwdva] | հեղինակ = Silwa C. | վերնագիր = Scripting standard coming | հղում = https://books.google.am/books?id=kxcEAAAAMBAJ&pg=PA10&lpg=PA10&dq=Netscape+submitted+the+JavaScript+specification&source=bl&ots=JEnGQvNAmu&sig=chtE3zvk_PmmkxWi14D6XEKyRIs&hl=ru&ei=QyEFS7f-EciB_Qbms6G4Dw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CB4Q6AEwAw#v=onepage&q=&f=false | լեզու = en | թողարկում = Network World | տիպը =ամսագիր | թողարկումը = IDG Network World Inc | տարի = 1996 | գլուխ = 13 | համար = 49 | էջեր = 10 }}
  19. ↑ Սիբախ Պիտեր։ «Ծանոթացում ECMAscript-ի հետ»։ developerWorks Ռուսաստան։ IBM։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-22-ին։ Վերցված է 2009-11-19 
  20. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ nombasHistory անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  21. ↑ AngularJS
  22. ↑ «What Version of Javascript»։ Javascript.about.com։ 2016-02-22։ Վերցված է 2017-02-24 

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=ՋավաՍկրիպտ&oldid=6508737» էջից