Պորցիա (արբանյակ)
Պորցիա (անգլ.՝ Portia), Ուրան մոլորակի արբանյակն է, հայտնաբերվել է «Վոյաջեր-2» ԱՄԿ-ի լուսանկարների վրա 1986 թվականի հունվարի 3-ին։ Այն սկզբում ստացել է S/1986 U 1 ժամանակավոր անվանում[6]։ Հետագայում այն անվանվել է Շեքսպիրի Վենետիկի վաճառականը պիեսի հերոսուհու անունով։ Այն նույնպես անվանվում է Ուրան XII[7]:
  (S/1986 U 1; Ուրան XII) | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Հայտնաբերվել է | 3 հունվար 1986 թ. (Սթիվեն Սիննոտ / «Վոյաջեր-2»-ի կողմից) |
| Հեռավորությունը Ուրանից | 66 097,265 ± 0,050 կմ[1] |
| Ուղեծրային տվյալներ | |
| Մեծ կիսաառանցք | 66 097,265 ± 0,050 կմ[1] |
| Էքսցենտրիսիտետ | 0,00005 ± 0,00008[1] |
| Սիդերիկ պարբերություն | 0,5131959201 ± 0,0000000093 օր[1] |
| Թեքվածություն | 0,05908 ± 0,039° (Ուրանի հասարակածի նկատմամբ)[1] |
| Ֆիզիկական հատկանիշներ | |
| Շառավիղ | 156 × 126 × 126 կմ (70 ± 4 կմ)[2] |
| Հասարակածային շառավիղ | 67,6 ± 4 կմ[2][3][4] |
| Մակերևույթի մակերես | ~57 000 կմ² |
| Ծավալ | ~1 300 000 կմ³ |
| Զանգված | ~1,7×1018 կգ |
| Միջին խտություն | ~1,3 գ/սմ³ ենթադրված[3] |
| Հասարակածային մակերևութային ձգողություն | ~0,023 մ/վ² |
| 2-րդ տիեզերական արագություն | ~0,058 կմ/վ |
| Պտույտի պարբերություն | Սինքրոն[2] |
| Առանցքի թեքում | 0,0°[2] |
| Ալբեդո | 0,08 ± 0,01[5] |
| Մթնոլորտային տվյալներ | |
| Մթնոլորտի ջերմաստիճան | 64 Կ (−209 °C) |
Պորցիան Ուրանի ներքին արբանյակների մեջ երկրորդն է չափերով Պակից հետո։ Պորցիայի ուղեծիրը ընկնում է Ուրանի սինքրոն ուղեծրից ներքև, հետևաբար արբանյակը աստիճանաբար պարուրաձև մոտենում է մոլորակին մակընթացային ուժերի ազդեցության տակ։ Պորցիան ապագայում մոտենալով Ռոշի սահմանին կքանդվի և կվերածվի օղակի կամ կընկնի Ուրանի վրա։
Արբանյակը գլխավորում է Ուրանի արբանյակների խումբը, որը կոչվում է Պորցիայի խումբ, խումբը նույնպես ներառում է՝ Բիանկան, Կրեսսիդան, Դեզդեմոնան, Ջուլիետը, Ռոզալինդան, Կուպիդոնը, Բելինդան և Պերդիտան[5]։ Այս արբանյակները ունեն նման ուղեծրեր և ֆոտոմետրիկ առանձնահատկություններ[5]։ Բացի նրա ուղեծրից[1], 67 կմ շառավղից[2], և 0,08 մեծությամբ երկրաչափական ալբեդոյից[5] այս արբանյակի մասին այլևս ոչինչ հայտնի չէ։
Վոյաջեր-2 կայանի կատարած լուսանկարների վրա Ջուլիետը երևում է որպես երկարուկ մարմին, որի հիմնական առանցքը ուղղված է դեպի Ուրանը։ Ջուլիետի երկարության և լայնության հարաբերությունը կազմում է 0,8 ± 0,1[2]: Մակերևույթի գույնը գորշ է[2]։ Հաբլ տիեզերական աստղադիտակից և Երկրի վրա գտնվող աստղադիտակներից կատարված դիտարկումների արդյունքում Պորցիայի սպեկտրում իհայտ են բերվել ջրային սառույցի կլանման հատվածներ[5][8]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ջակոբսոն Ռ. Ա. (1998)։ «Ուրանի ներքին արբանյակների ուղեծրերը դիտարկված Հաբլ տիեզերական աստղադիտակով և Վոյաջեր 2 կայանից»։ Աստղագիտական ամսագիր 115 (3): 1195–1199։ Bibcode:1998AJ....115.1195J։ doi:10.1086/300263
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Կարկոշկա Երիկ (2001)։ «Վոյաջերի տասնմեկերորդ հայտնագործությունը. Ուրանի արբանյակներ և առաջին ինը արբանյակների ֆոտոմետրիան»։ Իկարուս 151 (1): 69–77։ Bibcode:2001Icar..151...69K։ doi:10.1006/icar.2001.6597
- ↑ 3,0 3,1 «Մոլորակների արբանյակների ֆիզիկական տվյալները»։ ՌՇԼ (Արեգակնային համակարգի դինամիկան)։ 24 հոկտեմբեր 2008։ Արխիվացված օրիգինալից 2009-01-17-ին։ Վերցված է 12 դեկտեմբեր 2008
- ↑ Ուիլիամս Դևիդ Ռ. (23 նոյեմբեր 2007)։ «Ուրանի արբանյակների տվյալները»։ ՆԱՍԱ (Ազգային տիեզերական գիտական տվյալների կենտրոն)։ Վերցված է 12 դեկտեմբեր 2008
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Կարկոշկա Էրիկ (2001)։ «Հաբլ տիեզերական աստղադիտակից ստացված Ուրանի օղակների և 16 արբանյակների տարբերակող ֆոտոմետրիան»։ Իկարուս 151 (1): 51–68։ Bibcode:2001Icar..151...51K։ doi:10.1006/icar.2001.6596
- ↑ Սմիթ Բ. Ա. (1986-01-27)։ «Ուրանի արբանյակները և օղակները»։ ՄԱՄ թերթիկ 4168։ Վերցված է 2011-10-31
- ↑ «Մոլորակների և արբանյակների անունները և հայտնաբերողները»։ Մոլորակների անվանումների լրատու։ ԱՄՆԵԾ Աստղաերկրաբանություն։ 21 հուլիս 2006։ Վերցված է 6 օգոստոս 2006
- ↑ Դյումա Քրիստոֆ, Սմիթ Բրեդֆորդ Ա., Տերիլ Ռիչարդ Ջ. (2003)։ «Պրոտեուսի և Պակի բազմամիջակայք ֆոտոմետրիան կատարված Հաբլ տիեզերական աստղադիտակով»։ Աստղագիտական ամսագիր 126 (2): 1080–1085։ Bibcode:2003AJ....126.1080D։ doi:10.1086/375909
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Պորցիայի տվյալները Archived 2007-08-01 at the Wayback Machine. ՆԱՍԱ-ի Արեգակնային համակարգի հետազոտություների կայքում
- Ուրանի հայտնի արբանյակները (Սքոթ Շեփարդ)