Վիքիպեդիա

Պա Ծին

չին արձակագիր, թարգմանիչ (1904-2005)

Լի Յաոթան (չինարեն՝ 李尧棠, նոյեմբերի 25, 1904(1904-11-25)[1][2][3][…], Չենդու, Chengdu Fu - հոկտեմբերի 17, 2005(2005-10-17)[1][2][4][…], Շանհայ, Չինաստան), ավելի հայտնի իր գրչանունով՝ Պա Ծին (չինարեն՝ 巴金), չին թարգմանիչ ու գրող, անարխիստ։ Բացի այն, որ մեծ դեր ունի չին գրականության մեջ, Պա Ծինը նաև ունի երեք աշխատանք գրված էսպերանտոյով[5], իսկ որպես քաղաքական ակտիվիստ գրել է «Ընտանիքը» նովելը։

Պա Ծին
չինարեն՝ 巴金
Ծնվել էնոյեմբերի 25, 1904(1904-11-25)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՉենդու, Chengdu Fu
Վախճանվել էհոկտեմբերի 17, 2005(2005-10-17)[1][2][4][…] (100 տարեկան)
Վախճանի վայրՇանհայ, Չինաստան
Գրական անունBa Jin
Մասնագիտությունգրող, թարգմանիչ, էսպերանտիստ, ինքնակենսագիր, մանկագիր և քաղաքական գործիչ
Լեզուէսպերանտո
Քաղաքացիություն Չինաստան
ԿրթությունSichuan University? և High School Affiliated to Nanjing Normal University?
Պարգևներ
ԱմուսինXiao Shan?
ԶավակներLi Xiaotang?
 Ba Jin Վիքիպահեստում

Անուն խմբագրել

Պա Ծինի իրական անունը Լի Յաոթան է[6], նրան անվանել են նաև Լի Ֆեյկան (Li Feigan) կամ Լի Փեյքան (Li Pei Kan)[7][8]։ Իր գրական անվան առաջին բառը գուցե վերցրել է Պա Ընպոյի անունից (Ba Enbo)։ Պա Ընպոն Պա Ծինի դասընկերն էր, որն ինքնասպանություն էր գործել Փարիզում[9][10]։ Կամ իր անվան Պա բառն առաջացել է ռուս անարխիստ Միխայիլ Բակունինի անվան Բա վանկից[6][11], իսկ Ծին բառի հիմք է հանդիսացել ռուս անարխիստ Պյոտր Կրոպոտկինի անունը (չինարեն՝ 克鲁泡特金, Ke-lu-pao-te-jin)[12][13][14]:

Կենսագրություն խմբագրել

Լի Յաոթանը ծնվել է 1904 թվականի նոյեմբերի 25-ին Չենտուում (Սըչուան նահանգ), Լի ունևոր ընտանիքում։ Ընտանիքի հարստությունը հիմնականում այն հողի շնորհիվ է, որը ձեռք է բերել նրա պապը և հայրը, երբ նրանք եեղել են պաշտոնյա․ Լի Յաոթանը իր ընտանիքը նկարագրելիս՝ գրում է «սովորական կալվածատերերի ընտանիք» արտահաըտությունը[15][16]։ 1919 թվականին Պա Ծինը կարդում է Կրոպոտկինի «Կոչ երիտասարդությանը» և դրանից հետո դառնում անարխիստ[17]։

Կարելի ասել, որ իր առաջին վեպը՝ «Ոչնչացում» (灭亡), Պա Ծինը գրել է ձանձրույթից ելնելով[18]։ Ֆրանսիայում Պա Ծինը շարունակել է անարխիստության համար իր գործունեությունը։ Շատ ու շատ անարխիստական գրքեր թարգմանել է չինարեն, ներառյալ՝ Կրոպոտկինի «Էթիկան», որն ուղարկվել է Շանհայ տպագրության համար[19]։

Մշակութային հեղափոխության ժամանակ Պա Ծինը հալածանքների է ենթարկվել որպես հեղափոխական[6]։ 1972 թվականին իր կինը՝ Սիաո Շանը (Xiao Shan) մահացել է քաղցկեղից[6]։ 1981 թվականին առաջարկել է ստեղծել Մշակութային հեղափոխության թանգարան[20]։ Շանթոուի մշակութային հեղափոխության թանգարանը անդրադարձել է Պա Ծինի ազդեցությանը իր ստեղծման վրա՝ մուտքի մոտ ցուցադրելով նրա պատկերը[21], ինչպես նաև նրա ասածը, որ Չինաստանի ամեն քաղաք պիտի հիմնի թանգարան նվիրված Մշակութային հեղափոխությանը[22]։

Պա Ծինի գրական ստեղծագործությունների վրա մեծ ազդեցություն են թողել արտասահման գրողները, որոնց թվում են՝ Էմիլ Զոլան, Իվան Տուրգենևը, Ալեքսանդր Հերզենը, Անտոն Չեխովն ու Էմմա Գոլդմանը[23]։

1983 թվականին Պա Ծինը տառապել է Պարկինսոնի հիվանդությամբ։ 1988 թվականից հիվանդության պատճառով եղել է հիվանդանոցում[7]։

Ստեղծագործություններ խմբագրել

Պատմվածքներ

  • Վրեժ 《复仇》, 1931
  • Շունը 《狗》, 1931
  • Լույս 《光明》, 1932
  • Էլեկտրական աթոռ 《电椅》, 1933
  • Սրբիչ 《抹布》, 1933
  • Գեներալը 《将军》, 1934
  • Աստվածներն, ուրվականներն ու մարդիկ 《神·鬼·人》, 1935
  • Խորտակում 《沉落》, 1936
  • Մազերի պատմություն 《发的故事》, 1936
  • Ամպրոպ 《雷》, 1937
  • Խոտեր 《还魂草》, 1942
  • Փոքր մարդիկ, փոքր իրադարձություններ 《小人小事》, 1943
  • Հերոսական գործեր 《英雄的故事》, 1953
  • Խոզերն ու հավերը 《猪与鸡》, 1959
  • Լի Տահայ 《李大海》, 1961
  • Քաղաքից դուրս, 1992

Մանկական գրականություն

  • Անմահության պագոդան 《长生塔》, 1937
  • Մարգարիտն ու նեֆրիտը 《明珠和玉姬》, 1957
նովելներ
  • Ոչնչացում 《灭亡》, 1929
  • Մեռած արևը 《死去的太阳》, 1931
  • Սիրո եռագրություն《爱情的三部曲》 (1931-5)
    • Մառախուղ 《雾》, 1931
    • Անձրև 《雨》, 1933
    • Կայծակ 《电》, 1935
  • Նոր կյանք 《新生》, 1933
  • Հանքագործներ 《砂丁》, 1933
  • Բողբոջ 《萌芽》, 1933
  • Ծովի երազը 《海的梦》, 1932
  • Գարնան մեջ աշուն 《春天里的秋天》, 1932
  • Հեղեղներ եռագրություն 《激流三部曲》
    • Ընտանիքը 《家》, 1933
    • Գարուն 《春》, 1938
    • Աշուն 《秋》, 1940
  • Լինան 《利娜》, 1940
  • Կրակ 《火》, 1940–1945
  • Աստղերը 《星》, 1941
  • Հանգստի այգի 《憩园》, 1944
  • հիվանդասենյակ համար 4 《第四病室》, 1946
  • Ցուրտ գիշեր 《寒夜》, 1947
Ինքնակենսագրություն և հուշեր
  • Պա Ծին, ինքնակենսագրություն 《巴金自传》, 1934
  • Ես հիշում եմ 《忆》, 1936
  • Մանկության հուշեր 《童年的回忆》, 1984
Ոչ գեղարվեստական
  • Անարխիզմն և իր խնդիրները 《无政府主义与实际问题》, 1927
  • Կապիտալիզմից դեպի անարխիզմ 《从资本主义到安那其主义》, 1930
  • Ծովային զբոսանք 《海行》, 1932
  • Ճամփորդային նշումներ 《旅途随笔》, 1934
  • Կյանքի կաթիլներ 《点滴》, 1935
  • Խոստովանություններ 《生之忏悔》, 1936
  • Համառոտ նշումներ 《短简》, 1937
  • Մեղադրանք 《控诉》, 1937
  • երազել ու հարբել 《梦与醉》, 1938
  • Մտքեր ու հույզեր 《感想》, 1939
  • Սև հող 《黑土》, 1939
  • Անվերնագիր 《无题》, 1941
  • Վիծապներ, վագրեր ու շներ 《龙·虎·狗》, 1941
  • Այգուց դուրս 《废园外》, 1942
  • Ճանապարհորդային հուշեր 《旅途杂记》, 1946
  • Հիշողություններ 《怀念》, 1947
  • Գիշերվա ողբերգություն 《静夜的悲剧》, 1948
  • Նացիստական կոտորածների գործարան 《纳粹杀人工厂—奥斯威辛》, 1951
  • Նշումներ Լեհաստանում 《华沙城的节日—波兰杂记》, 1951
  • Մխիթարական նամակ 《慰问信及其他》, 1951
  • Կյանք հերոսների մեջ 《生活书局在英雄们中间》, 1953
  • Խաղաղության կողմնակիցներ 《保卫和平的人们》, 1954
  • Նվիրված Չեխովին 《谈契河夫》, 1955
  • Ուրախ օրեր 《大欢乐的日子》, 1957
  • Ուժեղ մարտիկներ 《坚强的战士》, 1957
  • Կռիվ կյանքի համար 《—场挽救生命的战斗》, 1958
  • Ներ ձայներ։ Ժողովածու 《新声集》, 1959
  • Ընկերություն։ Ժողովածու 《友谊集》, 1959
  • Ապրումներ, որոնք արտահայտել չեմ կարող 《倾吐不尽的感情》, 1963
  • Կամրջի մոտ 《贤良桥畔》, 1964
  • Տաճայ 《大寨行》, 1965
  • Բա Ծին։ Նոր գրություններ, 1978–1980
  • Ծուխ 《烟火集》, 1979
  • Խառը մտքեր 《随想录》, 1978–86
  • Մտքեր գրելու մասին 《创作回忆录》 1981
  • Բացահայտումներ ու հիշողություններ 《探索与回忆》, 1982
  • Բառերից հետո 《序跋集》, 1982
  • Ի հիշատակ 《忆念集》, 1982
  • Պա Ծին։ Գրելու մասին 《巴金论创作》, 1983
  • Երկրից դեպի փոշի 《愿化泥土》, 1984
  • Մեղադրան 《控诉集》, 1985
  • Իմ սրտում 《心里话》, 1986
  • Տասը տարի, մեկ երազանք 《十年一梦》, 1986
  • Կրկին մտքեր 《再思录》, 1995
Նամակներ
  • Երիտասարդ ընկերներին, որոնք ձգտում են փնտրում 《寻找理想的少年朋友》, 1987
  • Պա Ծինի նամակների հավաքածուն 《巴金书信集》, 1991

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 (not translated to en-gb) Ba Jin (բրիտ․ անգլ.) — The Guardian, 2005. — ISSN 1756-3224; 1354-4322
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Babelio (ֆր.) — 2007.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  5. ↑ Geoffrey Sutton, Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto Արխիվացված 2021-02-02 Wayback Machine, p. 180, Ed. Mondial, New York, 978-1-59569-090-6
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 «Obituary: Ba Jin, Chinese novelist and anarchist». The New York Times. 2005 թ․ հոկտեմբերի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 Gittings, John (2005 թ․ հոկտեմբերի 18). «Ba Jin (Obituary)». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  8. ↑ Van der Walt, Lucien; Schmidt, Michael (2009). Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism. AK Press. էջ 20. ISBN 9781904859161.
  9. ↑ Gandini, Jean-Jacques (1995). «Ba Jin revisité [Destruction et A la mémoire de Ba Jin traduits et présentés par Angel Pino et Isabelle Rabut]». Perspectives Chinoises (ֆրանսերեն). 31 (1): 69–71. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 17-ին. «que Ba était un hommage à un camarade de classe, Ba Enbo, rencontré lors de son séjour en France en 1927 et dont il apprit......»
  10. ↑ «Pa Kin, grande figure de la littérature chinoise du XXe siècle». Le Monde (ֆրանսերեն). 2005 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 17-ին. «le "Pa" n'a rien à voir avec Bakounine (prononcé en chinois Pa-ku-ning), mais s'inspire d'un certain Pa Enbo, un ami chinois de Château-Thierry qui s'était suicidé en se jetant dans une rivière.»
  11. ↑ Many sources claim it comes from the Chinese transliteration of Mikhail Bakunin, and he refused to admit because of communists' harsh condemnation of Bakunin, who was an open rival of Marx. See: Rapp, John A.; Youd, Daniel M. (2015 թ․ ապրիլի 3). «Ba Jin as Anarchist Critic of Marxism: Guest Editors' Introduction». Contemporary Chinese Thought. 46 (2): 3–21. doi:10.1080/10971467.2015.1003017. S2CID 143212159. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 17-ին.
  12. ↑ Rapp, John A.; Youd, Daniel M. (2015 թ․ ապրիլի 3). «Ba Jin as Anarchist Critic of Marxism: Guest Editors' Introduction». Contemporary Chinese Thought. 46 (2): 3–21. doi:10.1080/10971467.2015.1003017. S2CID 143212159. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 17-ին. «......from the name for Peter Kropotkin (Ke-lu-pao-te-jin).»
  13. ↑ «Ba Jin». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 17-ին.
  14. ↑ «Obituary: Ba Jin». the Guardian (անգլերեն). 2005 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 17-ին.
  15. ↑ Lang, Olga (1967). Pa Chin And His Writings: Chinese Youth Between The Two Revolutions. Harvard University Press. էջ 7. ISBN 9780674650503.
  16. ↑ Kong, Haili (2012 թ․ հունիսի 5). «Disease and Humanity: Ba Jin and His Ward Four: A Wartime Novel of China». Frontiers of Literary Studies in China. 6 (2): 199. doi:10.3868/s010-001-012-0012-8. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  17. ↑ Ng, Mau Sang (1981). «Ba Jin and Russian Literature». Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews (CLEAR). 3 (1): 69. doi:10.2307/495337. ISSN 0161-9705. JSTOR 495337. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  18. ↑ Jaroslav Průšek and Zbigniew Słupski, eds., Dictionary of Oriental Literatures: East Asia (Charles Tuttle, 1978): 135-136.
  19. ↑ See Angel Pino, “Ba Jin as Translator,” tr. Ian MacCabe, in Peng Hsiao-yen & Isabelle Rabut (eds.), Modern China and the West: Translation and Cultural Mediation. Leiden-Boston: Brill, “East Asian Comparative Literature and Culture” (2), 2014, 28-105.
  20. ↑ Sippel, Nana (2017 թ․ մայիսի 18). «"Mystifizierung der Kulturrevolution" (Interview with Nora Sausmikat)» (գերմաներեն). de:Gerda Henkel Stiftung. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  21. ↑ Li, Jie (2020). Utopian Ruins: A Memorial Museum of the Mao Era (անգլերեն). Duke University Press. էջ 231. ISBN 978-147-801-018-0.
  22. ↑ Coonan, Clifford (2005 թ․ հունիսի 27). «Shining a light on Mao's dark era». The Irish Times. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  23. ↑ He described Goldman as his "spiritual mother", and dedicated The General to her. See Preface, The General, and Olga Lang, Pa Chin and His Writings: Chinese Youth Between the Wars (Harvard University Press, 1967).

Գրականության ցանկ խմբագրել

  • Ayers, W. (1950). "Shanghai Labor and the May Thirtieth Movement," Papers on China, 5:1-38. Harvard University, East Asian Research Center.
  • Bao-Puo. (1925). "The Anarchist Movement in China: From a Letter of a Chinese Comrade." Tr. from the Russian, in Freedom. 39.423:4.
  • (1953). "The Society for Literary Studies, 1921-1930." Papers on China. 7:34-79. Harvard University, East Asian Research Center.
  • Chen, Chang; Liu, Tianyi; Chen, Sihe, eds. (2023 թ․ սեպտեմբերի 19). Routledge Companion to Ba Jin. Routledge. doi:10.4324/9781003432531. ISBN 978-1-003-43253-1.
  • Chen Tan-chen. (1963). "Pa Chin the Novelist: An Interview." Chinese Literature. 6:84-92.
  • Ch'en Chia-ai character. "Chung-kuo li-shih shang chih an-na-ch'i-chu -i che character (Anarchists in Chinese history); in K'o-lu-p'ao-t'e-chin hsueh-shuo kai-yao. pp. 379-410.
  • Hsin ch'ing-nien (1908). "Chinese Anarchist in Tokyo," Freedom, 22.23:52.
  • Mao, Nathan K. Pa Chin. Boston: Twayne Publishers, 1978.
  • Martin, H. and J. Kinkley, eds. (1992) Modern Chinese writers: self-portrayals. Armonk, NY: M.E. Sharpe.
  • Pino, Angel, “Ba Jin and the ‘Arshinov Platform’”. libcom.org
  • Pino, Angel, “Ba Jin as Translator,” tr. Ian MacCabe, in Peng Hsiao-yen & Isabelle Rabut (eds.), Modern China and the West: Translation and Cultural Mediation. Leiden-Boston: Brill, “East Asian Comparative Literature and Culture” (2), 2014, 28-105.
  • Pino, Angel; Jean Jacques Gandini (Introductionà; Paul Sharkey (Traduction) (2013 թ․ մարտի 10). Ba Jin On Anarchism and Terrorism. ChristieBooks.
  • Razak, Dzulkifli Abdul (Oct. 30, 2005). "Leaving behind their legacies". New Straits Times, p. F9.
  • Renditions Autumn 1992. No. 38. "Special issue on Twentieth Century Memoirs. Reminiscences by well-known literary figures, including Zhu Ziqing, Ba Jin, Lao She and Wang Xiyan.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պա Ծին» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պա_Ծին&oldid=9671803» էջից