Պատը (վեպ)
Պատը (գերմ.՝ Die Wand), ավստրիացի գրող Մառլեն Հաուսհոֆերի վեպը[1], որ գրվել է 1963 թվականին հակաուտոպիայի ժանրում[2]։ Համարվում է նրա լավագույն աշխատանքը։ Այդ վեպի համար գրողն արժանացել է Արթուր Շնիցլերի մրցանակի։ Ավստրիական ռադիոյով վեպի ընթերցման՝ մրցանակի արժանանալը նպաստել է Հաուսհոֆերի ժողովրդականության աճին։ «Պատը» վեպն զբաղեցրել է երկրորդ տեղը Spiegel ամսագրի կողմից կազմված բեսթսելլերների ցանկում[3]։
| Պատը գերմ.՝ Die Wand | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | գիտական ֆանտաստիկա և հակաուտոպիստական գրականություն |
| Ձև | վեպ |
| Հեղինակ | Մառլեն Հաուսհոֆեր |
| Երկիր |  Ավստրիա |
| Բնագիր լեզու | գերմաներեն |
| Հրատարակվել է | 1963 |
 Die Wand (novel) | |
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Պատը (այլ կիրառումներ)
ՍյուժեԽմբագրել
Վեպի գլխավոր հերոսուհին քառասուն տարեկան կին է, որի անունը չի նշվում։ Իր զարմուհու ու նրա ամուսնու հետ կինը գնում է ավստրիական լեռները, որպեսզի ազատ օրերն այնտեղ անցկացնի որսորդական տնակում։ Հաջորդ առավոտյան կինը հայտնաբերում է, որ մնացել է մենակ իր զարմուհու շան հետ, որին կոչում էին Լուխս։ Փորձելով գտնել ուրիշ մարդկանց՝ նա բախվում է թափանցիկ պատի, որը նրան բաժանում է մնացած ամբողջջ աշխարհից։ Դրսում ամեն ինչ թվում է մեռյալ։ Միակ մարդը, որին նա կարողանում է տեսնել հեռադիտակով, թվում է սառած։ Նրան թվում է, որ անհայտ աղետն սպանել է պատից այն կողմ գտնվող ամեն կենդանի երևույթ։ Նա հայտնվում է կատարյալ միայնության մեջ՝ հավասարապես պաշտպանված և գերված անտեսանելի պատով։
Այդտեղից դուրս գալու բոլոր փորձերը ձախողվում են։ Շան, կատվի և հղի կովի հետ նա փորձում է գոյություն պահպանել և հաշտվել ստեղծված դրության հետ։ Նա ստիպված է լինում ինքնուրույն հավաքել անհրաժեշտ ամեն ինչ այգուց և շրջակա անտառից։ Վախն ու մենակությունը հաղթահարելու համար նա վարում է օրագիր՝ չիմանալով, թե կկարդա այն արդյոք ինչ-որ մեկը։
Վեպի ավարտին մոտ հայտնվում է մեկ այլ մարդ՝ առաջինն ու միակը ամբողջ պատումի ընթացքում։ Նա սպանում է շանն ու հորթին հավանաբար առանց պատճառի։ Կինը կրակում է նրա վրա՝ ամենայն հավանականությամբ իրեն զրկելով մեկ այլ մարդու հանդիպելու միակ հնարավորությունից։
Պատմությունն ավարտվում է օրագրի գրությամբ այն մասին, թե կովը նորից հղի է, և ինչպես հույս ունի հերոսուհին, կատուն նոր ձագեր է ունենալու։ Կնոջ հետագա ճակատագիրը մնում է անհայտ։
ՔննադատությունԽմբագրել
Քննադատները տարբեր կերպ են մեկնաբանել Հաուսհոֆերի «Պատը» վեպը։ Ոմանք այն համարում են ժամանակակից քաղաքակրթության բավական ծայրահեղական քննադատություն։ Գլխավոր հերոսուհին ստիպված է վերադառնալ ավելի բնական կենսակերպի՝ տեսնելով, թե որքան անպետք են դառնում սովորական իրարն որոշակի իրավիճակներում, ինչպես է քաղաքային կյանքը մարդկանց դարձնում «ոչ պիտանի բնության հետ ներդաշնակության մեջ ապրելու համար»[4]։ Mercedes Benz մեքենան, որով նա գնում է լեռները, կամաց ծածկվում է բուսականությամբ։ «Պատը», որ հերոսուհում մեկուսացրել էր քաղաքակրթությունից, միևնույն ժամանակ նրան հնարավորություն է տալիս փոխել և վերանայել իր հայացքները որոշ երևույթների գերակայության վերաբերյալ[5]։ Ուրիշները Հաուսհոֆերի գիրքը նարագրում են որպես 20-րդ դարի «դաստիարակչական վեպ», որն ուսումնասիրում է «հերոսուհու հասունացման գործընթացի հոգեբանական, ոչ թե սոցիալ-պատմական ասպեկտները»[6]։
Երեխաների համար նախատեսված իր «Վերջ չունեցող երկինք» (գերմ.՝ Himmel, der nirgendwo endet, 1966) ինքնակենսագրական վեպում Հաուսհոֆերը մոր և դստեր միջև հեռավորության մեծանալը նկարագրում է որպես նրանց միջև եղած «պատ», որը չի կարող հեշտությամբ քանդվել։ Այդ տեսանկյունից՝ «Պատը» կարող դիտարկվել որպես մարդու միայնության մետաֆոր։
Վեպն ազդեցություն է ունեցել այնպիսի հեղինակների վրա, ինչպիսին է Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Էլֆրիդե Ելինեկը, որը Հաուսհոֆերին է նվիրել իր Prinzessinnendramen հինգ պիեսներից մեկը՝ «Պատը» վեպին հատուկ հղումով[7]։
ԹարգմանություններԽմբագրել
«Պատը» վեպը թարգմանվել է 19 լեզուներով[3][8][9]։ Անգլերեն թարգմանությունը, որ արվել է հյուսիսիռլանդացի թարգմանիչ Շոն Ուայթսայդի կողմից, լույս է ընծայվել ամերիկյան Cleis Press անկախ հրատարակության կողմից 1990 թվականին;
ՄրցանակներԽմբագրել
- 1963 – Արթուր Շնիցլերի մրցանակ (գերմ.՝ Arthur-Schnitzler-Preis)[3][10]
ԷկրանավորումԽմբագրել
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ Marlen Haushofer homepage Archived 2019-07-23 at the Wayback Machine.
- ↑ Cornick Lisa (Spring 1992)։ «Identity in Women's Writings: The Proclivity of Solitude and Self – Marlen Haushofer's Austrian Utopia and Anna LaBastille's American Wilderness»։ Mount Olive Review: Images of Women in Literature (North Carolina) 6: 25–36
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Die Wand» (գերմաներեն)։ Mein Österreich։ Վերցված է 2017-03-12
- ↑ Berroth, Erika (1997), «Heimatdichtung», in Eigler, Friederike, The Feminist Encyclopedia of German Literature, Westport, CT: Greenwood Press, pp. 232
- ↑ Heger Roland (1971)։ Der österreichische Roman des 20. Jahrhunderts (German)։ Erster Teil։ Vienna: Wilhelm Braumüller Universitäts-Verlagsbuchhandlung։ էջեր 90–5
- ↑ Komm, Katrina (1997), «Entwicklungsroman», in Eigler, Friederike, The Feminist Encyclopedia of German Literature, Westport, CT: Greenwood Press, pp. 115–6
- ↑ Jelinek, Elfriede (2005), Princess Dramas – The Wall, արխիվացված օրիգինալից 11 August 2013-ին, https://web.archive.org/web/20130811132353/http://www.a-e-m-gmbh.com/wessely/fwand_lf.htm, վերցված է 10 April 2013
- ↑ «Книга «Стена» Хаусхофер М.»։ «Озон»։ Վերցված է 2017-03-12
- ↑ «Марлен Хаусхофер «Стена»»։ «Лаборатория Фантастики»։ Վերցված է 2017-03-12
- ↑ Andreas Bohren։ «Auszeichnungen» (գերմաներեն)։ MarlenHaushofer.ch։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-03-08-ին։ Վերցված է 2017-03-12
- ↑ Die Wand(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
Արտաքին հղումներԽմբագրել
- Элла Володина (2012-10-18)։ «"Стена" на киноэкране: боль и нега безысходного одиночества»։ Deutsche Welle։ Վերցված է 2017-03-12