Չալթր
Չալթր կամ Չալթիր (ռուս.՝ Чалтырь), գյուղ Ռուսաստանի Դաշնության Ռոստովի մարզի Մյասնիկովի շրջանում, Մոկրի Չալթիր և Խավալի գետերի ափին, Դոնի Ռոստովից 18 կմ հյուսիս-արևմուտք։ Հանդիսանում է Մյասնիկովի շրջանի և Չալթիրի գյուղական համայնքի վարչական կենտրոնը։
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Չալթր | |||
| Чалтырь | |||
 | |||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||
| Երկրամաս | Ռոստովի մարզ | ||
| Շրջան | Մյասնիկովի շրջան | ||
| Հիմնադրված է | 1779 թ. | ||
| Առաջին հիշատակում | 1779 | ||
| Բնակչություն | 15.334 մարդ (2010) | ||
| Ժամային գոտի | UTC+3 | ||
| Հեռախոսային կոդ | 86349 | ||
| Փոստային ինդեքս | 346960 | ||
| Փոստային դասիչ | 346800–346801 | ||
| Պաշտոնական կայք | amrro.ru | ||
| |||
Բնակչությունը խմբագրել
Գյուղը Մյասնիկովի շրջանի խոշորագույն բնակավայրն է։ Համաձայն 1959 թվականի տվյալների գյուղն ուներ 7983 բնակիչ, 1979 թվականին՝ 10924 բնակիչ, 1989 թվականին՝ 13078, իսկ 2010 թվականին՝ 15334 բնակիչ[1]։
Տնտեսությունը խմբագրել
Բնակիչներն զբաղվում են հացահատիկի, արևածաղկի, բանջարեղենի մշակությամբ, այգեգործությամբ, անասնապահությամբ և թռչնաբուծությամբ։ 19-րդ դարի վերջերին գյուղի բնակիչները, որակյալ հացահատիկների ընտրությամբ, ինքնուրույն ստացել էին գարնանացան ցորենի դիմացկուն տեսակ, որը կոչվում էր «չալթիրկա»[2]։ Խորհրդային տարիներին գյուղն ուներ երկու կոլտնտեսություն։
Ներկայումս գյուղն ունի միջնակարգ և ութամյա դպրոցներ, մշակույթի տուն, կապի բաժանմունք, հիվանդանոց, մանկապարտեզ։ Այնտեղ գործում են աղյուսի և ասֆալտի գործարաններ։
Պատմությունը խմբագրել
Գյուղը հիմնադրել են Ղրիմի եկած հայերը` 1778 թվականին (հավանաբար Ղրիմի Օրթալան գյուղից[3][4]): Նրանց նախնիները Ղրիմ էին եկել Անիից։
Մշակութային հուշարձաններ խմբագրել
Գյուղի «Սուրբ Համբարձում» եկեղեցին կառուցվել է 19-րդ դարում[5]։ 1990 թվականին եկեղեցու բակում, 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը հավերժացնելու համար դրվել է խաչքար։
Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված համագյուղացիների հիշատակը հավերժացնելու համար կառուցվել է Փառքի հուշահամալիրը։ Գյուղն ունի նաև հուշարձան` նվիրված պատերազմի ժամանակ գյուղի 10 անմեղ զոհերի հիշատակին։
1992 թվականին բացվել է պատմա-ազգագրական թանգարան, որտեղ պահվում են գյուղի հայ բնակչության պատմությունն ու կենցաղն արտացոլող իրեր։ Այն գործում է շրջանային մշակույթի տանը[6]։
Գյուղի մոտ են գտնվում բրոնզի դարին վերագրվող «Չաթալ-Օբա» կոչվող գերեզմանաթմբերը, որտեղ կատարվում են հնագիտական պեղումներ[7][8]։
Գյուղը հայտնի է նաև խմելու ջրի աղբյուրներով[9]։
Հայտնի մարդիկ խմբագրել
- Սուրեն Թաշճյան - ՌԴ հերոս
- Սեյրան Խաթլամաջյան - նկարիչ
- Վալերի Չուբարով - նկարիչ
- Ալեքսանդր Չուբարյան - պատմաբան
- Եղիա Յավրույան - ֆուտբոլիստ
- Արտաշես Զաքարյան - ըմբշամարտիկ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам по результатам переписи 2010». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
- ↑ Переселение армян с Крыма на Дон
- ↑ «Поселок Земляничное — Малоизвестная жемчужина Крыма». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
- ↑ Байбуртский. А. М. Новые данные по истории средневековой армянской общины в Кишлавской котловине. Поселения Бор-Кая и Сала. Стр. 77 // Материалы по Археологии и Истории Античного и Средневекового Крыма.. — Симферополь, 2008. — Т. 1.
- ↑ Церковь Сурб Амбарцум (с. Чалтырь, Ростовская область)
- ↑ 20 лет Чалтырьскому историко-этнографическому музею
- ↑ Мясниковский район
- ↑ П. А. Ларенок. Курганы Чатал Оба (некоторые полевые наблюдения о развитии погребального обряда в эпоху средней бронзы на правобережье дельты р. Дон)
- ↑ Живительная сила родников
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|