Շյոնբրուն

Շյոնբրունի պալատ (գերմ.՝ Schloß Schönbrunn), Ավստրիական կայսրության Հաբսբուրգների արքայատոհմի կայսրերի ամառային նստավայրը։ Գտնվում է Վիեննայում, Ավստրիա։ 1441 սենյակ ունեցող, բարոկկո ոճով պալատը համարվում է Ավստրիայի ամենակարևոր ճարտարապետական, մշակութային և պատմական հուշարձաններից մեկը։

Պալատ Շյոնբրուն
Schloss Schönbrunn
Երկիր`	Վիեննա
Ճարտարապետական ոճ`	բարոկկո
Ճարտարապետ`	Յոհան Բեռնարդ, Ֆիշեր Ֆոն Էռլախ (1695–1700), Ն․Պակասսի (1744–1749)
Կառուցման ժամանակաշրջան`	1696 - 1713

ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն , օբյեկտ № 786 ռուս.. • անգլ.. • ֆր.

Մեծ պատկերասրահ, Շյոնբրունի պալատ, Վիեննա

1996 թվականի դեկտեմբերին ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Ցանկում ընդգրկվել են պալատը և այգին իրենց բազմաթիվ շատրվաններով և արձաններով, ինչպես նաև 1752 թվականին կառուցված Շյոնբրունի կենդանաբանական այգին, որը համարվում է ամենահինը աշխարհում։

Պատմություն

Շյոնբրունի պալատը գլխավոր մուտքից

Շյոնբրունի պալատի այգու հաղթակամարը

1569 թվականին Սուրբ Հռոմի կայսր Մաքսիմիլիան II-ը Վենա գետի գետահովիտում, բլրի ստորոտին ձեռք է բերում ընդարձակ տարածք, որտեղ նախկին սեփականատերը 1548 թվականին կառուցել էր Կատերբուրգ (գերմ.՝ Katterburg) անվանումով առանձնատուն։ Տարածքի մեջ էր մտնում ջրաղացը, ախոռը և այգին։

Լեգենդի համաձայն Սրբազան Հռոմի կայսր Մատիասը 1612 թվականին, որսորդության ժամանակ, դեմ է առնում «հրաշալի աղբյուրներին» (գերմաներեն «schonnen Brunnen»), որից էլ առաջացել է պալատի այժմյան անվանումը։ Ջրհորը պահպանվել է մինչև այսօր և գտնվում է նույնանուն այգում՝ հավերժահարսի արձանի մոտ։

1683 թվականին ամրոցը մեծ վնասեր է կրել թուրքերի հարձակումներից։ Լեոպոլդ I կայսրը որոշում է վերակառուցել ավերված դղյակը և 1696 թվականին Ֆիշեր Ֆոն Էռլախը սկսել է շինարարությունը՝ ներշնչվելով Վերսալի պալատի ճարտարապետությունից։ Աշխատանքների մեծ մասը ավարտվել է 1713 թվականին սակայն չի հասցվել ավարտի։

Շյոնբրունը Մարիա Թերեզայի ժամանակ

Շյոնբրունը Մարիա Թերեզայի ժամանակ

1728 թվականին Կառլ VI կայսրը ձեռք է բերում Շյոնբրունը, որն էլ հետագայում նվիրում է իր դուստր Մարիա Թերեզային, ապագա կայսրուհուն։ Դղյակի պատմության մեջ Մարիա Թերեզայի կառավարման տարիները վճռական են եղել։ Հայտնի է, որ Շյոնբրունը դարձնելով քաղաքական և պալատական կյանքի կենտրոն, նա հիանցել է դղյակով և այգիներով։

1742-ից 1743 թվականներին շինարարական աշխատանքները վերսկսվում են և շենքը վերակառուցվում է, արդյունքում պալատը ստանում է այժմյան տեսքը։ Կայսրուհու ցանկությամբ հյուսիսային մասում կառուցվում է թատրոնը, որի տոնական բացումը տեղի է ունենում 1747 թվականին։ Թատրոնում ելույթ ունեցած երգիչների և դերասանների թվում եղել են կայսրուհու երեխաները։ Ինքը՝ Մարիա Թերեզան, նույնպես ցույց է տվել երգչի իր տաղանդը։

1752 թվականին Մարիա Թերեզայի ամուսինը՝ Ֆրանց I կայսրը, պալատի հարակից տարածքում հիմնադրում է կենդանաբանական այգի, որը աշխարհում համարվում է ամենահինը։

Այգուց դեպի արևմուտք կայսրը գնում է հողատարածք, որտեղ տեղադրվում են ջերմոցներ, անընդհատ թարմացվելով Հնդկաստանից և Կաբո գաղութից բերված էկզոտիկ բույսերով։

Մարիա Թերեզայի մահից հետո պալատը օգտագործվել է միայն որպես կայսրերի ամառային նստավայր։

XIX—XX դարեր

1805 և 1809 թվականներին պալատը զբաղեցնում է Նապոլեոնը։ Ֆրանսիացի կայսր‌ը տեղավորվում է Ֆրանց I-ի սենյակներում՝ պալատի արևելյան թևում։ Պալատի այդ նույն մասում էլ 1830 թվականին ծնվում է Ֆրանց Յոզեֆ I-ը։

Ամրոցի պատմության մեջ Ֆրանց Յոզեֆ I -ի 1848 թվականին գահ բարձրանալը նշանավորվում է նոր, ուշագրավ դարաշրջանով։ Կայսրը Շյոնբրունը ընտրում է որպես իր հիմնական նստավայր և այնտեղ է անցկացնում իր կյանքի մեծ մասը։

Պալատում էական փոփոխություններ են կատարվում Ֆրանց Յոզեֆ I կասրի և Բավարիայի արքայադուստր Ելիզավետայի ամուսնության նախապատրաստական աշխատանքների ժամանակ։

1945 թվականին պալատի մի մասը ռմբակոծությունից վնասվում է։ Պատերազմից հետո բրիտանական հրամանատարությունը պալատը ընտրում է որպես իրենց շտաբ։

1992 թվականից Շյոնբրունը (բացառությամբ պալատական այգիների) հանձնվում է Schloß Schönbrunn Kultur- und BetriebsGmbH ընկերությանը։

Զբոսաշրջիկություն

Հանրապետության հռչակումից հետո 1918 թվականին այգին ու պալատը բացվում են այցելուների առջև։

Ամեն տարի Շյոնբրունի պալատ և այգի են այցելում մինչև վեց միլիոն զբոսաշրջիկ։ Համարվում է Վիեննայի և Ավստրիայի տուրիստական կարևորագույն վայրերից մեկը։

Շյոնբրունի պալատի համայնապատկերը

Շյոնբրունի պալատ

Շյոնբրունի պալատի համայնապատկերը, ետնամասում Վիեննան է

Պատկերասրահ

• 
  A garden pavilion, Kammergarten pavilion
• 
  Cafe Gloriette Schönbrunn
• 
  The Roman Ruin.
• 
  View from Great Parterre towards Gloriette
  (app. towards South).
• 
  View of the gardens
• 
  View of the gardens in autumn
• 
  Orangery, in NE part of the gardens.
• 
  Columbary
• 
  Palm pavilion in W part of the gardens.
• 
  The Palm house, Schönbrunn Palace.
• 
  Sundial House
• 
  Privy garden in Schönbrunn, winter picture

Գրականություն

• Schloß Schönbrunn. Wien, 2014. E. Ibi. Kultur und Betriebsges m.b.H.

Արտաքին հղումներ

• Պաշտոնական կայք
• Official Schönbrunn (English) website
• Useful information about Schönbrunn
• Everycastle.com: Schönbrunn History and Pictures
• Schönbrunn Gigapixel Panorama (12,000 Megapixel)
• Surfvienna.net: 360° Panoramas
• Wien.info: Schönbrunn Palace—"Empress Sisi’s former summer residence"
• Schönbrunn Palace: My Way of Telling History Արխիվացված 2005-10-21 Wayback Machine (.pdf format)
• View on Google Maps Արխիվացված 2009-09-23 Wayback Machine—includes a short video
• Official Vienna city map: Schönbrunn—a far better aerial view, zoomable up to <1m resolution.
  *Click "Orthophoto" and "Draw new map", then zoom in [there seems to be no direct link]
• Дворец Шёнбрунн в Советской исторической энциклопедии

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շյոնբրուն» հոդվածին։