Սուրբ Հռոմի կայսրերի ցանկ
Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրերը կրում էին «հռոմեական կայսր» (լատին․՝ imperator Romanorum) կամ «Հռոմեական կայսրության կայսր» (լատին․՝ imperator Romanum gubernans imperium) տիտղոսները, այսպիսով ընդգծելով այն փաստը, որ հանդիասանում են Հռոմեական կայսրության իրավահաջորդները։ Օտտոն I Մեծի թագադրումից (962 թվական) կայսրությունը իր կազմի մեջ ներգրավեց նաև Գերմանիան, Իտալիան և Արելատի Բուրգունդյան թագավորությունը։ Սրբազան Հռոմեական կայսրություն անվանումը ծագել է 1254 թվականին, բայց ներկայումս վերագրվում է 962 թվականից (երբեմն նաև 800 թվականից) մինչև 1806 թվականը։
1212 թվականին կայսրության կազմում թագավորություն դարձավ նաև Չեխիան։ Հետագայում Բուրգունդիան մտավ Ֆրանսիայի կազմի մեջմիսկ 15-րդ դարի կեսերին Ֆրիդրիխ 3-րդը հրաժարվեց Իտալիային ուղղված պահանջներից և ընդունեց նոր տիտղոս. գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր։ Այսպիսով, կայսրության տարածքները սահմանափակվում էին Գերմանիայով և Չեխիայով։ 19-րդ դարում Նապոլեոնական պատերազմներ սկիզբը մեծ վնաս հասցրին գերմանական պետությունների միասնականությանը։ Ֆրանց 2-րդ կայսրը Նապոլեոն Բոնապարտի ճնշումների պատճառով հրաժարվեց իր գահից (1806 թվական)։ Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը դադարաց գոյություն ունենալ։
Կարլոս Մեծը ստացավ կայսրի տիտղոս Հռոմի պապի՝ Լևոն 3-րդի կողմից, իր գահակալության ժամանակ 800 թվականին։ Հետագայում կայսրի տիտղոս ընդունելը կախված էր հռոմի պապի համաձայնությունից։ Սակայն Օտտոն 1-ին ժամանակաշրջանում համարվում էր, որ կայսրական տիտղոսի իրավունք ունի միայն Գերմանիայի թագավորը, ընտրված գերմանական կուրֆժրստների կողմից, ոչ բոլոր գերմանական արքաններն էին կարողանում թագադրվել պապի կողմից, և հետևաբար նրանցից ոչ բոլորն էին համարվում Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր։
1508 թվականին Գերմանիայի արքա Մակսիմիլիան 1-ինը, դեպի Հռոմ անհաջող արշավանքից հետո, պապի կողմից ստացավ ընտրյալ կայսրի կոչում։ Նրա իրավահջորդը Կարլոս 5-րդը տագադրվեց պապի կողմից, որպես կայսր 1530 թվականին, սակայն նրա հետնորդները այլևս չէին ցանկանում կայսր համարվելու համար ստանալ պապի համաձայնությունը, և պապի կողմից ստանում են այդ իրավունքը համարվել «ընտրյալ կայսրեր»։
Մինչև Օտտոն 1-ին կայսրը կառավարած կայսրերը
խմբագրելԱվանդաբար Սրբազան Հռոմեական կայսրության հիմնադրումը համարվում է 962 թվականը, սակայն մինչ այդ նույնպես եղել են կայսրեր, որոնք կառավարել են Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը։
Կարոլինգյան արքայատոհՄ
խմբագրելՆկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Մետաղադրամը |
---|---|---|---|---|---|
Կարլոս I | Ապրիլի 2, 742 թվական - Հունվարի 28, 814 թվական |
Դեկտեմբերի 25, 800 թվական | Հունվարի 28, 814 թվական | ||
Լուի I | 778 թվական - Հունիսի 20, 840 թվական |
առաջին անգամ Սեպտեմբերի 11, 813 թվական [1] երկրորդ անգամ Հոկտեմբերի 5, 816 թվական |
Հունիսի 20, 840 թվական | ||
Լոթար I | 795 թվական - Սեպտեմբերի 29, 855 թվական |
Ապրիլի 5, 823 թվական | Սեպտեմբերի 29, 855 թվական | ||
Լյուդովիկոս II | 825 թվական - Օգոստոսի 12, 875 թվական |
առաջին անգամ 850 երկրորդ անգամ Մայիսի 18, 872 թվական |
Օգոստոսի 12, 875 թվական | ||
Լյուդովիկոս III | Հունիսի 13, 823 թվական - Հոկտեմբերի 6, 877 թվական |
Դեկտեմբերի 29, 875 թվական | Հոկտեմբերի 6, 877 թվական | ||
Կառլոս III | Հունիսի 13, 839 թվական - Հունվարի 13, 888 թվական |
Փետրվարի 12, 881 թվական | Հունվարի 13, 888 թվական | ||
Առնուլֆ Կարինտացի | Հոկտեմբեր,850թ․ - 8 դեկտեմբերի,899թ․ | Նոյեմբերի 11,887 | Դեկտեմբերի 8,899 | ||
Լյուդովիկոս IV | Սեպտեմբեր կամ հոկտեմբեր,893 - սեպտեմբերի 24,911 | Հունվարի 21,900 | Սեպտեմբերի 24,911 |
Կոնրադիններ
խմբագրելՆկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Թագադրումը | Դադարել է արքա լինելուց | Մետաղադրամը |
---|---|---|---|---|---|
Կոնրադ I | 881 - դեկտեմբերի 23,918 | Նոյեմբերի 10,911 | Դեկտեմբերի 23,918 |
Սաքսյան արքայատոհմ
խմբագրելՆկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Թագադրումը | Դադարել է արքա լինելուց | Մետաղադրամը |
---|---|---|---|---|---|
Հենրիխ I | 876 - հուլիսի 2,936 | Մայիսի 6,919 | Հուլիսի 2,936 | ||
Օտտոն I | Նոյեմբերի 23,912 - մայիսի 7,973 | Հուլիսի 2,936 | Մայիսի 7,973 |
Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրերը
խմբագրելՕտտոնյան(Սաքսյան) արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Մետաղադրամը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Օտտոն I | Նոյեմբերի 23, 912 թվական - Մայիսի 7, 973 թվական |
- | Փետրվարի 2, 962 թվական | Մայիսի 7, 973 թվական | ||
2 | Օտտոն II | 955 թվական - Դեկտեմբերի 7, 983 թվական |
961 թվական | Դեկտեմբերի 25, 967 թվական | Դեկտեմբերի 7, 983 թվական | ||
3 | Օտտոն III | 980 թվական - Հունվարի 23, 1002 թվական |
Հունիս, 983 թվական | Մայիսի 21, 996 թվական | Հունվարի 23, 1002 թվական | ||
4 | Հենրիխ II [2] |
Մայիսի 6, 973 թվական - Հուլիսի 13, 1024 թվական |
Հունիսի 7, 1002 թվական | Փետրվարի 14, 1014 թվական | Հուլիսի 13, 1024 թվական |
Սալյան (Ֆրանսիական) արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Մետաղադրամը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
5 | Կոնրադ II [3] |
990 թվական - Հունիսի 4, 1039 թվական |
1024 թվական | Մարտի 26, 1027 թվական | Հունիսի 4, 1039 թվական | ||
6 | Հենրիխ III | Հոկտեմբերի 29, 1017 թվական - Հոկտեմբերի 5, 1056 թվական |
1028 թվական | Դեկտեմբերի 25, 1046 թվական | Հոկտեմբերի 5, 1056 թվական | ||
7 | Հենրիխ IV | Նոյեմբերի 11, 1050 թվական - Օգոստոսի 7, 1106 թվական |
1053 թվական | Մարտի 31, 1084 թվական | Դեկտեմբեր, 1105 թվական | ||
8 | Հենրիխ V [4] |
Նոյեմբերի 8, 1086 թվական - Մայիսի 23, 1125 թվական |
Հունվարի 6, 1099 թվական | Ապրիլի 13, 1111 թվական | Մայիսի 23, 1125 թվական |
Սուպլինբուրգյան արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Մետաղադրամը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
9 | Լոթար III [5] |
Հունիսի 9, 1075 թվական - Դեկտեմբերի 4, 1137 թվական |
1125 թվական | Հունիսի 4, 1133 թվական | Դեկտեմբերի 4, 1137 թվական |
Շտաուֆենյան (կամ Հոհենշտաուֆենյան) արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Զինանշանը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
10 | Ֆրիդրիխ I | 1122 թվական - Հունիսի 10, 1190 թվական |
Մարտի 4, 1152 թվական | Հունիսի 18, 1155 թվական | Հունիսի 10, 1190 թվական | ||
11 | Հենրիխ VI | Նոյեմբեր, 1165 թվական - Սեպտեմբերի 28, 1197 թվական |
? Ապրիլ, 1169 թվական | Ապրիլի 14, 1191 թվական | Սեպտեմբերի 28, 1197 թվական |
Ուելֆյան արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Զինանշանը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
12 | Օտտոն IV | 1175 կամ 1176 թվական - Մայիսի 19, 1218 թվական |
Հունիսի 9, 1198 թվական | Հոկտեմբերի 4, 1209 թվական | 1215 թվական |
Շտաուֆենյան (կամ Հոհենշտաուֆենյան) արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Զինանշանը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
13 | Ֆրիդրիխ II | Դեկտեմբերի 26, 1194 թվական - Դեկտեմբերի 13, 1250 թվական |
1196 թվական 1215 թվական վերաընտրում |
Նոյեմբերի 22, 1220 թվական | Դեկտեմբերի 13, 1250 թվական |
Լյուքսեմբուրգյան արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Զինանշանը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
14 | Հենրիխ VII | 1275/1279 թվական - Օգոստոսի 24, 1313 թվական |
1308 թվական | Հունիսի 29, 1312 թվական | Օգոստոսի 24, 1313 թվական |
Ուիտտելսբախյան արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Զինանշանը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
15 | Լուի V | Ապրիլի 1, 1282 թվական - Հոկտեմբերի 11, 1347 թվական |
Հոկտեմբեր, 1314 թվական | Հունվարի 17, 1328 թվական | Հոկտեմբերի 11, 1347 թվական |
Լյուքսեմբուրգյան արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Զինանշանը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
16 | Կառլոս IV | Մայիսի 14, 1316 թվական - Նոյեմբերի 29, 1378 թվական |
Հուլիսի 11, 1346 թվական/ Հունիսի 17, 1349 թվական վերաընտրում |
Ապրիլի 5, 1355 թվական | Նոյեմբերի 29, 1378 թվական | ||
17 | Սիգիզմուդ | Փետրվարի 14, 1368 թվական - Դեկտեմբերի 9, 1437 թվական |
Սեպտեմբերի 10, 1410 թվական/ Հուլիսի 21, 1411 թվական վերաընտրում |
Մայիսի 31, 1433 թվական | Դեկտեմբերի 9, 1437 թվական |
Հաբսբուրգյան արքայատոհմ
խմբագրելՈւիտտելսբախյան արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Զինանշանը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
30 | Կառլոս VII [6] |
Օգոստոսի 6, 1697 թվական - Հունվարի 20, 1745 թվական |
Հունվարի 24, 1742 թվական | Փետրվարի 12, 1742 թվական | Հունվարի 20, 1745 թվական |
Հաբսբուրգ-Լորրենյան արքայատոհմ
խմբագրել# | Նկարը | Անունը | Ապրելու տարիները | Ընտրությունը | Թագադրումը | Դադարել է կայսր լինելուց | Զինանշանը |
---|---|---|---|---|---|---|---|
31 | Ֆրանց I | Դեկտեմբերի 8, 1708 թվական - Օգոստոսի 18, 1765 թվական |
Սեպտեմբերի 13, 1745 թվական | - [6] |
Օգոստոսի 18, 1765 թվական | ||
32 | Ժոզեֆ II | Մարտի 13, 1741 թվական - Փետրվարի 20, 1790 թվական |
սկսած Օգոստոսի 18ից, 1765 թվական | Օգոստոսի 19, 1765 թվական | Փետրվարի 20, 1790 թվական | ||
33 | Լեոպոլդ II | Մայիսի 5, 1747 թվական - Մարտի 1, 1792 թվական |
սկսած Փետրվարի 20ից, 1790 թվական | - [6] |
Մարտի 1, 1792 թվական | ||
34 | Ֆրանց II | Փետրվարի 12, 1768 թվական - Մարտի 2, 1835 թվական |
սկսած Մարտի 1ից, 1792 թվական | Մարտի 4, 1792 թվական | Օգոստոսի 6, 1806 թվական |
Պապի կողմից ճանաչված կայսրերը
խմբագրելԿայսր | Թագադրման տարեթիվը | Թագադրող | Վայրը |
---|---|---|---|
Կարլոս 1-ին[8] | Դեկտեմբերի 25, 800 | Լեո 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Լուի 1-ին | Հոկտեմբերի 5, 816 | Ստեֆեն 4-րդ պապ | Ռեյմս, Ֆրանսիա |
Լոթար 1-ին | Ապրիլի 5, 823 | Պաշալ 1-ին պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Լուի 2-րդ | Հունիսի 15, 844 | Լեո 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Կարլոս 2-րդ | Դեկտեմբերի 29, 875 | Ջոն 8-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Կարլոս 3-րդ | Փետրվարի 12, 881 | Հռոմ, Իտալիա | |
Գի 3-րդ | Փետրվարի 21, 891 | Ստեֆեն 5-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Լամբերտ 2-րդ | Ապրիլի 30, 892 | Ֆորմոսուս պապ | Ռավեննա, Իտալիա |
Արնուլֆ | Փետրվարի 22, 896 | Հռոմ, Իտալիա | |
Լուի 3-րդ | Փետրվարի 15 կամ 22, 901 | Բենեդիկտոս 4-րդ | Հռոմ, Իտալիա |
Բերենգար 1-ին | Դեկտեմբեր 915 | Ջոն 10-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Օտտոն 1-ին | Փետրվարի 2, 962 | Ջոն 12-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Օտտոն 2-րդ | Դեկտեմբերի 25, 967 | Ջոն 13-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Օտտոն 3-րդ | Մայիսի 21, 996 | Գրեգորի 5-րդ պապ | Մոնզա, Իտալիա |
Հենրիխ 2-րդ | Փետրվարի 14, 1014 | Բենեդիկտոս 8-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Կոնրադ 2-րդ | Մարտի 26, 1027 | Ջո 9-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Հենրիխ 3-րդ | Դեկտեմբերի 25, 1046 | Կլեմենտ 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Հենրիխ 4-րդ | Մարտի 31, 1084 | Կլեմենտ 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Հենրիխ 5-րդ | Ապրիլի 13, 1111 | Պաշալ 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Լոթար 3-րդ | Հունիսի 4, 1133 | Ինոկենտիոս 2-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Ֆրեդերիկ 1-ին | Հունիսի 18, 1155 | Ադրիան 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Հենրիխ 6-րդ | Ապրիլի 14, 1191 | Կելեստին 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Օտտոն 4-րդ | Հոկտեմբերի 4, 1209 | Ինոկենտիոս 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Ֆրեդերիկ 2-րդ | Նոյեմբերի 22, 1220 | Հոնորիս 3-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Հենրիխ 7-րդ | Հունիսի 29, 1312 | Ղիբելինեսս կարդինալ | Հռոմ, Իտալիա |
Լուի 4-րդ | Հունվարի 17, 1328 | Սենատոր Սկիարա Կոլոննա | Հռոմ, Իտալիա |
Կարլոս 4-րդ | Ապրիլի 5, 1355 | Ինոկենտիոս 6-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Սիգիսմուդ | Մայիսի 31, 1433 | Եվգենիուս 4-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Ֆրեդերիկ 3-րդ | Մարտի 19, 1452 | Նիկոլաս 5-րդ պապ | Հռոմ, Իտալիա |
Կարլոս 5-րդ | Փետրվարի 24, 1530 | Կլեմենտ 7-րդ պապ | Բոլոնյա, Իտալիա |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Egon Boshof: Ludwig der Fromme. Darmstadt 1996, p. 89
- ↑ enumerated as successor of Henry I who was German King 919–936 but not Emperor.
- ↑ enumerated as successor of Conrad I who was German King 911–918 but not Emperor
- ↑ Barraclough, Geoffrey (1984). The Origins of Modern Germany. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-30153-2.
- ↑ enumerated as successor of Lothair II, who was King of Lotharingia 855–869 but not Emperor
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Emperor-Elect.
- ↑ enumerated as successor of Rudolph I who was German King 1273–1291.
- ↑ «Karl I. der Grosse» (գերմաներեն). Die Genealogie der Franken und Frankreichs - Die fränkischen Adelsgeschlechter des Mittelalters.