Սուրբ Հռոմի կայսրերի ցանկ

Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրերը կրում էին «հռոմեական կայսր» (լատին․՝ imperator Romanorum) կամ «Հռոմեական կայսրության կայսր» (լատին․՝ imperator Romanum gubernans imperium) տիտղոսները, այսպիսով ընդգծելով այն փաստը, որ հանդիասանում են Հռոմեական կայսրության իրավահաջորդները։ Օտտոն I Մեծի թագադրումից (962 թվական) կայսրությունը իր կազմի մեջ ներգրավեց նաև Գերմանիան, Իտալիան և Արելատի Բուրգունդյան թագավորությունը։ Սրբազան Հռոմեական կայսրություն անվանումը ծագել է 1254 թվականին, բայց ներկայումս վերագրվում է 962 թվականից (երբեմն նաև 800 թվականից) մինչև 1806 թվականը։

Կայսեր խորհրդանիշները
Հաբսբուրգյան արքայատոհմի արքանները

1212 թվականին կայսրության կազմում թագավորություն դարձավ նաև Չեխիան։ Հետագայում Բուրգունդիան մտավ Ֆրանսիայի կազմի մեջմիսկ 15-րդ դարի կեսերին Ֆրիդրիխ 3-րդը հրաժարվեց Իտալիային ուղղված պահանջներից և ընդունեց նոր տիտղոս. գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր։ Այսպիսով, կայսրության տարածքները սահմանափակվում էին Գերմանիայով և Չեխիայով։ 19-րդ դարում Նապոլեոնական պատերազմներ սկիզբը մեծ վնաս հասցրին գերմանական պետությունների միասնականությանը։ Ֆրանց 2-րդ կայսրը Նապոլեոն Բոնապարտի ճնշումների պատճառով հրաժարվեց իր գահից (1806 թվական)։ Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը դադարաց գոյություն ունենալ։

Կարլոս Մեծը ստացավ կայսրի տիտղոս Հռոմի պապի՝ Լևոն 3-րդի կողմից, իր գահակալության ժամանակ 800 թվականին։ Հետագայում կայսրի տիտղոս ընդունելը կախված էր հռոմի պապի համաձայնությունից։ Սակայն Օտտոն 1-ին ժամանակաշրջանում համարվում էր, որ կայսրական տիտղոսի իրավունք ունի միայն Գերմանիայի թագավորը, ընտրված գերմանական կուրֆժրստների կողմից, ոչ բոլոր գերմանական արքաններն էին կարողանում թագադրվել պապի կողմից, և հետևաբար նրանցից ոչ բոլորն էին համարվում Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր։

1508 թվականին Գերմանիայի արքա Մակսիմիլիան 1-ինը, դեպի Հռոմ անհաջող արշավանքից հետո, պապի կողմից ստացավ ընտրյալ կայսրի կոչում։ Նրա իրավահջորդը Կարլոս 5-րդը տագադրվեց պապի կողմից, որպես կայսր 1530 թվականին, սակայն նրա հետնորդները այլևս չէին ցանկանում կայսր համարվելու համար ստանալ պապի համաձայնությունը, և պապի կողմից ստանում են այդ իրավունքը համարվել «ընտրյալ կայսրեր»։

Սրբազան Հռոմեական կայսրության զինանշանները

Մինչև Օտտոն 1-ին կայսրը կառավարած կայսրերը

խմբագրել

Ավանդաբար Սրբազան Հռոմեական կայսրության հիմնադրումը համարվում է 962 թվականը, սակայն մինչ այդ նույնպես եղել են կայսրեր, որոնք կառավարել են Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը։

Կարոլինգյան արքայատոհՄ

խմբագրել
Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Մետաղադրամը
Կարլոս I Ապրիլի 2, 742 թվական
-
Հունվարի 28, 814 թվական
Դեկտեմբերի 25, 800 թվական Հունվարի 28, 814 թվական
Լուի I 778 թվական
-
Հունիսի 20, 840 թվական
առաջին անգամ
Սեպտեմբերի 11, 813 թվական
[1]
երկրորդ անգամ
Հոկտեմբերի 5, 816 թվական
Հունիսի 20, 840 թվական
Լոթար I 795 թվական
-
Սեպտեմբերի 29, 855 թվական
Ապրիլի 5, 823 թվական Սեպտեմբերի 29, 855 թվական
Լյուդովիկոս II 825 թվական
-
Օգոստոսի 12, 875 թվական
առաջին անգամ
850
երկրորդ անգամ
Մայիսի 18, 872 թվական
Օգոստոսի 12, 875 թվական
Լյուդովիկոս III Հունիսի 13, 823 թվական
-
Հոկտեմբերի 6, 877 թվական
Դեկտեմբերի 29, 875 թվական Հոկտեմբերի 6, 877 թվական
Կառլոս III Հունիսի 13, 839 թվական
-
Հունվարի 13, 888 թվական
Փետրվարի 12, 881 թվական Հունվարի 13, 888 թվական
Առնուլֆ Կարինտացի Հոկտեմբեր,850թ․ - 8 դեկտեմբերի,899թ․ Նոյեմբերի 11,887 Դեկտեմբերի 8,899
Լյուդովիկոս IV Սեպտեմբեր կամ հոկտեմբեր,893 - սեպտեմբերի 24,911 Հունվարի 21,900 Սեպտեմբերի 24,911

Կոնրադիններ

խմբագրել
Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Թագադրումը Դադարել է արքա լինելուց Մետաղադրամը
Կոնրադ I 881 - դեկտեմբերի 23,918 Նոյեմբերի 10,911 Դեկտեմբերի 23,918

Սաքսյան արքայատոհմ

խմբագրել
Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Թագադրումը Դադարել է արքա լինելուց Մետաղադրամը
Հենրիխ I 876 - հուլիսի 2,936 Մայիսի 6,919 Հուլիսի 2,936
Օտտոն I Նոյեմբերի 23,912 - մայիսի 7,973 Հուլիսի 2,936 Մայիսի 7,973

Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրերը

խմբագրել

Օտտոնյան(Սաքսյան) արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Մետաղադրամը
1
Օտտոն I Նոյեմբերի 23, 912 թվական
-
Մայիսի 7, 973 թվական
- Փետրվարի 2, 962 թվական Մայիսի 7, 973 թվական
2
Օտտոն II 955 թվական
-
Դեկտեմբերի 7, 983 թվական
961 թվական Դեկտեմբերի 25, 967 թվական Դեկտեմբերի 7, 983 թվական
3
Օտտոն III 980 թվական
-
Հունվարի 23, 1002 թվական
Հունիս, 983 թվական Մայիսի 21, 996 թվական Հունվարի 23, 1002 թվական
4
Հենրիխ II
[2]
Մայիսի 6, 973 թվական
-
Հուլիսի 13, 1024 թվական
Հունիսի 7, 1002 թվական Փետրվարի 14, 1014 թվական Հուլիսի 13, 1024 թվական

Սալյան (Ֆրանսիական) արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Մետաղադրամը
5
Կոնրադ II
[3]
990 թվական
-
Հունիսի 4, 1039 թվական
1024 թվական Մարտի 26, 1027 թվական Հունիսի 4, 1039 թվական
6
Հենրիխ III Հոկտեմբերի 29, 1017 թվական
-
Հոկտեմբերի 5, 1056 թվական
1028 թվական Դեկտեմբերի 25, 1046 թվական Հոկտեմբերի 5, 1056 թվական
7
Հենրիխ IV Նոյեմբերի 11, 1050 թվական
-
Օգոստոսի 7, 1106 թվական
1053 թվական Մարտի 31, 1084 թվական Դեկտեմբեր, 1105 թվական
8
Հենրիխ V
[4]
Նոյեմբերի 8, 1086 թվական
-
Մայիսի 23, 1125 թվական
Հունվարի 6, 1099 թվական Ապրիլի 13, 1111 թվական Մայիսի 23, 1125 թվական

Սուպլինբուրգյան արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Մետաղադրամը
9
Լոթար III
[5]
Հունիսի 9, 1075 թվական
-
Դեկտեմբերի 4, 1137 թվական
1125 թվական Հունիսի 4, 1133 թվական Դեկտեմբերի 4, 1137 թվական

Շտաուֆենյան (կամ Հոհենշտաուֆենյան) արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
10
Ֆրիդրիխ I 1122 թվական
-
Հունիսի 10, 1190 թվական
Մարտի 4, 1152 թվական Հունիսի 18, 1155 թվական Հունիսի 10, 1190 թվական
11
Հենրիխ VI Նոյեմբեր, 1165 թվական
-
Սեպտեմբերի 28, 1197 թվական
? Ապրիլ, 1169 թվական Ապրիլի 14, 1191 թվական Սեպտեմբերի 28, 1197 թվական

Ուելֆյան արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
12
Օտտոն IV 1175 կամ 1176 թվական
-
Մայիսի 19, 1218 թվական
Հունիսի 9, 1198 թվական Հոկտեմբերի 4, 1209 թվական 1215 թվական

Շտաուֆենյան (կամ Հոհենշտաուֆենյան) արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
13
Ֆրիդրիխ II Դեկտեմբերի 26, 1194 թվական
-
Դեկտեմբերի 13, 1250 թվական
1196 թվական
1215 թվական վերաընտրում
Նոյեմբերի 22, 1220 թվական Դեկտեմբերի 13, 1250 թվական

Լյուքսեմբուրգյան արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
14
Հենրիխ VII 1275/1279 թվական
-
Օգոստոսի 24, 1313 թվական
1308 թվական Հունիսի 29, 1312 թվական Օգոստոսի 24, 1313 թվական

Ուիտտելսբախյան արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
15
Լուի V Ապրիլի 1, 1282 թվական
-
Հոկտեմբերի 11, 1347 թվական
Հոկտեմբեր, 1314 թվական Հունվարի 17, 1328 թվական Հոկտեմբերի 11, 1347 թվական

Լյուքսեմբուրգյան արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
16
Կառլոս IV Մայիսի 14, 1316 թվական
-
Նոյեմբերի 29, 1378 թվական
Հուլիսի 11, 1346 թվական/
Հունիսի 17, 1349 թվական վերաընտրում
Ապրիլի 5, 1355 թվական Նոյեմբերի 29, 1378 թվական
17
Սիգիզմուդ Փետրվարի 14, 1368 թվական
-
Դեկտեմբերի 9, 1437 թվական
Սեպտեմբերի 10, 1410 թվական/
Հուլիսի 21, 1411 թվական վերաընտրում
Մայիսի 31, 1433 թվական Դեկտեմբերի 9, 1437 թվական

Հաբսբուրգյան արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
18
Ֆրիդրիխ III Սեպտեմբերի 21, 1415 թվական
-
Օգոստոսի 19, 1493 թվական
1440 թվական Մարտի 19, 1452 թվական Օգոստոսի 19, 1493 թվական
19
Մակսիմիլիան I Մարտի 22, 1459 թվական
-
Հունվարի 12, 1519 թվական
Փետրվարի 16, 1486 թվական -
[6]
Հունվարի 12, 1519 թվական
20
Կառլոս V Փետրվարի 24, 1500 թվական
-
Սեպտեմբերի 21, 1558 թվական
Հունիսի 28, 1519 թվական Փետրվար, 1530 թվական Հունվարի 16, 1556 թվական
21
Ֆերդինանդ I Մարտի 10, 1503 թվական
-
Հուլիսի 25, 1564 թվական
1531 թվական -
[6]
Հուլիսի 25, 1564 թվական
22
Մակսիմիլիան II Հուլիսի 31, 1527 թվական
-
Հոկտեմբերի 12, 1576 թվական
Նոյեմբեր, 1562 թվական -
[6]
Հոկտեմբեր, 1576 թվական
23
Ռուդոլֆ II
[7]
Հուլիսի 18, 1552 թվական
-
Հունվարի 20, 1612 թվական
1575 թվական Հունիսի 30, 1575 թվական Հունվարի 20, 1612 թվական
24
Մաթթիաս Փետրվարի 24, 1557 թվական
-
Մարտի 20, 1619 թվական
1612 թվական Հունվարի 23, 1612 թվական Մարտի 20, 1619 թվական
25
Ֆերդինանդ II Հուլիսի 9, 1578 թվական
-
Փետրվարի 15, 1637 թվական
1618 թվական Մարտի 10, 1619 թվական Փետրվարի 15, 1637 թվական
26
Ֆերդինանդ III Հուլիսի 13, 1608 թվական
-
Ապրիլի 2, 1657 թվական
1636 թվական Նոյեմբերի 18, 1637 թվական Ապրիլի 2, 1657 թվական
27
Լեոպոլդ I Հունիսի 9, 1640 թվական
-
Մայիսի 5, 1705 թվական
Հուլիսի 18, 1658 թվական Մարտի 6, 1657 թվական Մայիսի 5, 1705 թվական
28
Ժոզեֆ I Հուլիսի 26, 1678 թվական
-
Ապրիլի 17, 1711 թվական
Հունվարի 6, 1690 թվական Մայիսի 1, 1705 թվական Ապրիլի 17, 1711 թվական
29
Կառլոս VI Հոկտեմբերի 1, 1685 թվական
-
Հոկտեմբերի 20, 1740 թվական
Հոկտեմբերի 12, 1711 թվական Դեկտեմբերի 22, 1711 թվական Հոկտեմբերի 20, 1740 թվական

Ուիտտելսբախյան արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
30
Կառլոս VII
[6]
Օգոստոսի 6, 1697 թվական
-
Հունվարի 20, 1745 թվական
Հունվարի 24, 1742 թվական Փետրվարի 12, 1742 թվական Հունվարի 20, 1745 թվական

Հաբսբուրգ-Լորրենյան արքայատոհմ

խմբագրել
# Նկարը Անունը Ապրելու տարիները Ընտրությունը Թագադրումը Դադարել է կայսր լինելուց Զինանշանը
31
Ֆրանց I Դեկտեմբերի 8, 1708 թվական
-
Օգոստոսի 18, 1765 թվական
Սեպտեմբերի 13, 1745 թվական -
[6]
Օգոստոսի 18, 1765 թվական
32
Ժոզեֆ II Մարտի 13, 1741 թվական
-
Փետրվարի 20, 1790 թվական
սկսած Օգոստոսի 18ից, 1765 թվական Օգոստոսի 19, 1765 թվական Փետրվարի 20, 1790 թվական
33
Լեոպոլդ II Մայիսի 5, 1747 թվական
-
Մարտի 1, 1792 թվական
սկսած Փետրվարի 20ից, 1790 թվական -
[6]
Մարտի 1, 1792 թվական
34
Ֆրանց II Փետրվարի 12, 1768 թվական
-
Մարտի 2, 1835 թվական
սկսած Մարտի 1ից, 1792 թվական Մարտի 4, 1792 թվական Օգոստոսի 6, 1806 թվական

Պապի կողմից ճանաչված կայսրերը

խմբագրել
Կայսր Թագադրման տարեթիվը Թագադրող Վայրը
Կարլոս 1-ին[8] Դեկտեմբերի 25, 800 Լեո 3-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Լուի 1-ին Հոկտեմբերի 5, 816 Ստեֆեն 4-րդ պապ Ռեյմս, Ֆրանսիա
Լոթար 1-ին Ապրիլի 5, 823 Պաշալ 1-ին պապ Հռոմ, Իտալիա
Լուի 2-րդ Հունիսի 15, 844 Լեո 4-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Կարլոս 2-րդ Դեկտեմբերի 29, 875 Ջոն 8-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Կարլոս 3-րդ Փետրվարի 12, 881 Հռոմ, Իտալիա
Գի 3-րդ Փետրվարի 21, 891 Ստեֆեն 5-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Լամբերտ 2-րդ Ապրիլի 30, 892 Ֆորմոսուս պապ Ռավեննա, Իտալիա
Արնուլֆ Փետրվարի 22, 896 Հռոմ, Իտալիա
Լուի 3-րդ Փետրվարի 15 կամ 22, 901 Բենեդիկտոս 4-րդ Հռոմ, Իտալիա
Բերենգար 1-ին Դեկտեմբեր 915 Ջոն 10-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Օտտոն 1-ին Փետրվարի 2, 962 Ջոն 12-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Օտտոն 2-րդ Դեկտեմբերի 25, 967 Ջոն 13-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Օտտոն 3-րդ Մայիսի 21, 996 Գրեգորի 5-րդ պապ Մոնզա, Իտալիա
Հենրիխ 2-րդ Փետրվարի 14, 1014 Բենեդիկտոս 8-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Կոնրադ 2-րդ Մարտի 26, 1027 Ջո 9-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Հենրիխ 3-րդ Դեկտեմբերի 25, 1046 Կլեմենտ 2-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Հենրիխ 4-րդ Մարտի 31, 1084 Կլեմենտ 3-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Հենրիխ 5-րդ Ապրիլի 13, 1111 Պաշալ 2-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Լոթար 3-րդ Հունիսի 4, 1133 Ինոկենտիոս 2-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Ֆրեդերիկ 1-ին Հունիսի 18, 1155 Ադրիան 4-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Հենրիխ 6-րդ Ապրիլի 14, 1191 Կելեստին 3-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Օտտոն 4-րդ Հոկտեմբերի 4, 1209 Ինոկենտիոս 3-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Ֆրեդերիկ 2-րդ Նոյեմբերի 22, 1220 Հոնորիս 3-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Հենրիխ 7-րդ Հունիսի 29, 1312 Ղիբելինեսս կարդինալ Հռոմ, Իտալիա
Լուի 4-րդ Հունվարի 17, 1328 Սենատոր Սկիարա Կոլոննա Հռոմ, Իտալիա
Կարլոս 4-րդ Ապրիլի 5, 1355 Ինոկենտիոս 6-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Սիգիսմուդ Մայիսի 31, 1433 Եվգենիուս 4-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Ֆրեդերիկ 3-րդ Մարտի 19, 1452 Նիկոլաս 5-րդ պապ Հռոմ, Իտալիա
Կարլոս 5-րդ Փետրվարի 24, 1530 Կլեմենտ 7-րդ պապ Բոլոնյա, Իտալիա


Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Egon Boshof: Ludwig der Fromme. Darmstadt 1996, p. 89
  2. enumerated as successor of Henry I who was German King 919–936 but not Emperor.
  3. enumerated as successor of Conrad I who was German King 911–918 but not Emperor
  4. Barraclough, Geoffrey (1984). The Origins of Modern Germany. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-30153-2.
  5. enumerated as successor of Lothair II, who was King of Lotharingia 855–869 but not Emperor
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Emperor-Elect.
  7. enumerated as successor of Rudolph I who was German King 1273–1291.
  8. «Karl I. der Grosse» (գերմաներեն). Die Genealogie der Franken und Frankreichs - Die fränkischen Adelsgeschlechter des Mittelalters.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել