Նյութերի հատկությունների ցանկ

Նյութի հատկություն, որոշ նյութերի ինտենսիվ հատկություն, այսինքն` ֆիզիկական հատկություն, որը կախված չէ նյութի քանակից։ Այս քանակական հատկությունները կարող են ծառայել որպես մետրիկական ցուցանիշ, որի միջոցով կարելի է համեմատել մինյութի նկատմամբ մյուսի առավելությունները, դրանով իսկ նպաստելով նյութերի ընտրությանը։

Հատկությունը կարող է լինել հաստատուն կամ կարող է ֆունկցիա լինել մեկ կամ մի քանի անկախ փոփոխականներից, ինչպիսիններից է ջերմաստիճանը։ Նյութերի հատկությունները հաճախ որոշ չափով տատանվում են՝ կախված նյութի չափման պայմաններից, որը կոչվում է անիզոտրոպիա։ Նյութերի հատկությունները, որոնք կապված են տարբեր ֆիզիկական երևույթների հետ, հաճախ դրսևորում են գծային կախվածություն (կամ մոտավորապես այդպիսին) տվյալ գործող տիրույթում։ Դրանք որպես գծային մոդելավորելը կարող է էապես պարզեցնել այն դիֆերենցիալ կազմող հավասարումները, որոնք նկարագրում են հատկությունը։

Որոշ նյութեր օգտագործվում են համապատասխան հավասարումների մեջ՝ համակարգի հատկությունների ապրիորի կանխատեսման համար։

Հատկությունները չափվում են թեստավորման ստանդարտ մեթոդներով։ Նման շատ մեթոդներ փաստագրվել են համապատասխան օգտագործողների կողմից և հրապարակվել ինտերնետի միջոցով (ASTM International)։

Ակուստիկ հատկություններ

• Ակուստիկ կլանում - ձայնային կլանում
• Ձայնի արագություն
• Ձայնի անդրադարձ - ալիքների անդրադարձում և բեկում, արձագանք
• Ձայնի փոխանցում - ոսկրային հաղորդականություն (անգլ.՝ Bone conduction)
• Երրորդ կարգի էլաստիկություն (ակուստաէլաստիկ էֆեկտ, լարվածային վիճակ, Հուկի օրենք)

Ատոմական հատկություններ

• Ատոմային զանգված - վերաբերում է բոլոր տարրերին
• Ատոմական համար - վերաբերում է միայն պարզ տարրերին
• Ատոմային զանգված - վերաբերում է տվյալ տարրի առանձին իզոտոպներին կամ իզոտոպների հատուկ խառնուրդներին։

Քիմիական հատկություններ

• Կոռոզիոն դիմադրություն
• Հիգոսկոպիա (Hygroscopy)
• pH
• Ռեակտիվություն
• Հատուկ ներքին մակերես (Specific internal surface area)
• Մակերևութային էներգիա (Surface energy)
• Մակերևութային լարվածություն։

Էլեկտրական հատկություններ

• Ունակություն
• Դիէլեկտրական հաստատուն (Dielectric constant)
• Դիէլեկտրական ուժ (Dielectric strength)
• Էլեկտրական դիմադրողականություն և հաղորդունակություն
• Էլեկտրական զգայունություն (Electric susceptibility)
• Էլեկտրակալորիականության գործակից (Electrocaloric coefficient)
• Էլեկտրաստրիկցիա (Electrostriction)
• Մագնիսաէլեկտրական բևեռականություն, գիրացիա (Gyration)
• Նեռնստի գործակից (ջերմաէլեկտրական ազդեցություն)
• Թույլատրելի ընդունակություն
• Պիեզոէլեկտրական հաստատուններ
• Պիրոէլեկտրականություն
• Սիբեքի գործակից

Բնապահպանական հատկություններ

• Մարմնավորված էներգիա (Embodied energy)
• Մարմնավորված ջուր կամ վիրտուալ ջուր (Embodied water)

Մագնիսական հատկություններ

• Կյուրիի ջերմաստիճան
• Դիամագնիսականություն
• Հոլի գործակից
• Հիստերեզիս
• Մագնիսաստրիկցիա
• Մագնիսակալորիական գործակից, ադիաբատիկ ապամագնիսացում
• Մագնիսաթերմոէլեկտրական էներգիա (մագնիտո-Սիբեկի էֆեկտի գործակից)
• Մագնիսակայունություն մագնիսական դիմադրողականություն (Magnetoresistance)
• Թափանցելիություն
• Պիեզոմագնիսականություն
• Պիրոմագնիսական գործակից
• Հոլի սպինային էֆեկտ (Spin Hall effect), Հոլի էֆեկտ։

Արտադրական հատկություններ

• Ձուլելիություն (Castability), որքան հեշտությամբ կարելի է որակյալ ձուլում ստանալ նյութից
• Մշակելիության վարկանիշ (Machinability rating)
• Մշակման արագություններ և հոսքեր (speeds and feeds)

Խանգարումը (Hindrance) մետաղի մագնիսկանության հատկությունն է։

Մեխանիկական հատկություններ

• Փխրունություն (Brittleness) ճնշման ազդեցությամբ նյութի առանց զգալի դեֆորմացիայի կոտրելու կամ ջարդելու ունակություն. պլաստիկության հակառակը, օրինակ՝ ապակի, բետոն, չուգուն, կերամիկա և այլն։
• Ճկունության ծավալային մոդուլ(Bulk modulus), ամեն կողմից ճնշման ազդեցությանը դիմադրելու ընդունակություն, ճնշման հարաբերակցությունը ծավալային սեղմման նկատմամբ (ԳՊա) կամ անսահման փոքր ճնշման աճի հարաբերակցությունը դրա արդյունքում առաջացող ծավալի հարաբերական նվազմանը։
• Վերականգնման գործակից (Coefficient of restitution) կամ ռեստիտուցիայի գործակից, երկու օբյեկտների բախումից հետո վերջնական և սկզբնական հարաբերական արագության հարաբերակցությունը․ դիապազոնը 0-1, 1 կատարյալ առաձգական բախման դեպքում։
• Սեղմման ամրություն (Compressive strength) առավելագույն ճնշումը, որին նյութը կարող է դիմակայել նախքան սեղմման արդյունքում կոտրվելը (ՄՊա)
• Սողք օբյեկտի դանդաղ և աստիճանական դեֆորմացիան ժամանակի ընթացքում
• Ճկունություն (Ductility) նյութի առաձգական բեռի տակ դեֆորմացման ունակություն (% երկարացում)
• Դիմացկունություն (Durability), մաշվածությանը, ճնշմանը կամ վնասին դիմակայելու ունակություն, մաշվածադիմացկունություն
• Էլաստիկություն դեֆորմացնող ազդեցությանը կամ ճնշմանը դիմակայելու հատկություն և ճնշումը վերանալու դեպքում իր սկզբնական չափին և ձևին վերադառնալու ունակություն
• Դիմացկունության սահման(Fatigue limit) առավելագույն ճնշումը, որին նյութը կարող է դիմակայել կրկնակի ազդեցության դեպքում (MPa)
• Կոշտություն. կիրառվող ուժին ի պատասխան օբյեկտի ճկման կամ դեֆորմացմանը դիմադրելու կարողություն, դյուրաթեքություն, կոպտության փոխլրացում
• Ճկման մոդուլ (Flexural modulus)
• Ճկման ուժ (Flexural strength) նյութի մեջ լարվածությունը դեֆորմացիայից անմիջապես առաջ։
• Կոտրվածքների կոշտություն (Fracture toughness) ճաքի դեպքում կոտրվելուն դիմակայելու նյութի ունակություն (Ջ / մ²)
• Շփման գործակից. երկու նյութերի շփվող մակերեսների միջև հարաբերական շարժմանը դիմակայող մակերևույթին ուղղահայաց ուժի չափը
• Ամրություն. մակերևույթի քայքայվելուն և քերծմանը դիմակայելու ունակություն (օրինակ, Բրինելի մեթոդով կարծրության չափում)
• Կռելիություն (Malleability) ուժեղ սեղմող ուժերի կիրառման պայմաններում նյութի հարթ բարակ թիթեղ դառնալու ունակություն՝ տաք կամ սառը եղանակով ազդելիս ճաքեր չառաջացնելով։
• Դիֆուզիայի գործակից․ մի նյութի մյուսի միջով դիֆուզվելու ունակություն
• Պլաստիկություն․ նյութի անդառնալի կամ մշտական դեֆորմացիաներին դիմակայելու ունակություն՝ առանց կոտրելու կամ պատռվելու․ փխրունության հակառակ
• Պուասոնի գործակից. լայնական լարվածության և երկայնական լարվածության հարաբերակցությունը (միավորներ չկան)
• Դիմացկունություն (Resilience) նյութի էներգիան կլանելու կարողությունը, երբ այն էլաստիկորեն դեֆորմացվում է (ՄՊա) - ուժի և առաձգականության համադրությունը
• Կոշտության մոդուլ (Shear modulus) սահքի դեֆորմացիային դիմակայելու հատկություն - սահքի լարվածության և սահքի դեֆորմացիայի հարաբերություն (MPa)
• Կոշտության ուժ (Shear strength) առավելագույն կտրվածքի ճնշումը, որի նյութը կարող է դիմակայել
• Սահք, նյութի մասնիկների պլաստիկ դեֆորմացիայի ենթարկվելու հակում նյութի ներսում զուգահեռ շերտերի փոխադարձ տեղաշարժման պատճառով․ տարածված է բյուրեղների մեջ
• Հատուկ մոդուլ (Specific modulus), ճնշումը մեկ միավորի ծավալի վրա (ՄՊա/ մ³)
• Հատուկ ուժ (Specific strength), ուժը միավոր խտության վրա (Նմ / կգ)
• Տեսակարար կշիռ, կշիռը միավորի ծավալի վրա (Ն / մ³)
• Կոշտություն․ կիրառվող ուժին ի պատասխան դեֆորմացիային դիմակայելու առարկայի ունակություն․ կոշտություն․ լրացնում է ճկունությունը
• Մակերևութային խորդուբորդություն (Surface roughness), մակերևույթի նորմալ վեկտորի ուղղության շեղումները իդեալական ձևից (մկմ)։
• Առաձգական ուժ, առավելագույն առաձգական լարումը, որին նյութը կարող է դիմակայել նախքան կոտրվելը (ՄՊա)
• Տոկունություն (Toughness), էներգիան կլանելու (կամ ցնցմանը դիմակայելու) և առանց կոտրվելու (կամ պատռվելու) պլաստիկորեն դեֆորմանալու նյութի ունակություն․ նյութի դիմադրություն կոտրվածքին, երբ ճնշում կա․ ուժի և պլաստիկության համադրություն
• Մածուցիկություն, ձգման կամ սահքի ճնշման ազդեցությամբ աստիճանական դեֆորմացմանը հեղուկի դիմադրություն. թանձրություն
• Հոսունության ուժ (Yield strength), ճնշում, որի ժամանակ նյութը սկսում է պլաստիկորեն դեֆորմանալ (ՄՊա)
• Յանգի մոդուլ, գծային ճնշման և գծային լարման հարաբերակցությունը (ՄՊա)
• Նյութերի դիմադրություն, տարբեր ուժերի հարաբերակցություն և այլն։

Օպտիկական հատկություններ

• Կլանում (Molar attenuation coefficient), որքան ուժեղ է քիմիական նյութը կլանում լույսը
• Կրկնակի բեկում (Birefringence)
• Գույն
• Էլեկտրաօպտիկական էֆեկտ (Electro-optic effect)
• Լուսատվություն
• Բևեռացման հարթության պտույտ կամ օպտիկական ռոտացիա (Optical rotation)
• Ֆոտոէլաստիկություն (Photoelasticity)
• Լուսազգայունություն (Photosensitivity)
• Ռեֆլեկտիվություն (Reflectance)
• Բեկման ինդեքս
• Ցրում (Scattering)
• Թափանցելիության գործակից (Transmittance)։

Ճառագայթաբանական հատկություններ

• (Neutron cross section)
• Սահմանային ակտիվություն (Specific activity)
• Կես կյանք (Half life)

Ջերմային հատկություններ

• Երկչափ դիագրամներ (2-dimensional diagrams)
• Եռման կետ (Boiling point)
• Ջերմային ընդլայնման գործակից
• Կրիտիկական ջերմաստիճան
• Կյուրիի կետ
• Ջերմային Ճառագայթման ունակություն (Emissivity), (Ստեֆան-Բոլցմանի օրենք)
• Պլաստիկ փխրուն անցման ջերմաստիճան (Ductile_Brittle Transition Tempareture)
• Էվտեկտիկական կետ (Eutectic point)
• Դյուրավառություն (Flammability) Այրում (երևույթ)
• Բռնկման կետ (Flash point)
• Ապակու անցման ջերմաստիճան (Glass transition temperature)
• Գոլորշացման ջերմություն (Heat of vaporization)
• Շրջման ջերմաստիճան (Inversion temperature)
• Հալման ջերմաստիճան
• Տեսակարար ջերմունակություն
• Ջերմային ջերմահաղորդություն (Thermal conductivity)
• Ջերմային դիֆուզիվություն (Thermal diffusivity)
• Ջերմային ընդարձակում (Thermal expansion)
• Եռակի կետ (Triple point)
• Հագեցած գոլորշի
• Հատուկ ջերմային հզորություն (Specific heat capacity)

Ֆիզիկա