Պիրոէլեկտրիկներ

Պիրոէլեկտրիկներ (հին հունարեն՝ πῦρ - հուր և (ղի) էւեկտրիկներ), բյուրեղային դիէլեկարիկներ, որոնց հատուկ է ինքնակամ բևեռացումը, այսինքն՝ բևեռացում առանց արտաքին ներգործությունների։

Երևույթ

Սովորաբար ինքնակամ բևեռացումը նկատելի չէ, որովհետև դրա շնորհիվ ստեղծված էլեկտրական դաշտը համակշռվում է պիրոէլեկտրիկների ներսից և շրջապատող օդից դեպի պիրոէլեկտրիկների մակերևույթը «հոսող» ազատ էլեկտրական լիցքերի դաշտով։ Ջերմաստիճանի փոփոխության ժամանակ ինքնակամ բևեռացման մեծությունը փոխվում է, և երևան է գալիս էլեկտրական դաշտ, որը հնարավոր է դիտել, քանի դեռ այն չի համակշռվում ազատ լիցքերի դաշտով։ Այս երևույթը կոչվում է պիրոէլեկտրական էֆեկտ կամ պիրոէլեկտրականություն։

Բնորոշ ներկայացուցիչներ

Պիրոէլեկտրիկների բնորոշ օրինակ է տուրմալինը, որում, ջերմաստիճանի 1 °С փոփոխության դեպքում, ծագում է ~400 վ/սմ էլեկտրական դաշտ։ Ինքնակամ բևեռացման փոփոխություն և էլեկտրական դաշտի առաջացում կարող են տեղի ունենալ ոչ միայն ջերմաստիճանի փոփոխման, այլն պիրոէլեկտրիկների դեֆորմացման դեպքում։

Նկարագիր

Այսպիսով, բոլոր պիրոէլեկտրիկները պիեզոէլեկտրիկներ են, մինչդեռ հակառակ պնդումը ճիշտ չէ։ Ինքնակամ բևեռացման գոյությունը պայմանավորված է բյուրեղների բավականաչափ թույլ սիմետրիայով։ Պիրոէլեկտրիկների հատուկ խումբ են կազմում սեգնետաէլեկտրիկները։

Գոյություն ունի նաև պիրոէլեկտրականությանը հակառակ երևույթ, եթե պիրոէլեկտրիկը տեղադրվի էլեկտրական դաշտում, ապա բևեռացումը կփոխվի, և բյուրեղը կտաքանա կամ կհովանա, ընդ որում ջերմաստիճանի փոփոխությունը ուղիղ համեմատական կլինի էլեկտրական դաշտի լարվածությանը։ Այս երևույթը կոչվում է գծային էլեկտրակալորիական էֆեկտ։

Կիրառում

Պիրոէլեկտրիկները կիրառվում են տեխնիկայում իբրև ինդիկատորներ և ճառագայթման ընդունիչներ։

Տես նաև

• Պիեզոէլեկտրականություն

Արտաքին հղումներ

• The Feynman Lectures on Physics Vol. II Ch. 11: Inside Dielectrics
• Substantial explanations of pyroelectric detector operation Արխիվացված 2013-12-03 Wayback Machine
• Pyroelectric Infrared Detectors DIAS Infrared
• DoITPoMS Teaching and Learning Package- "Pyroelectric Materials"

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 308)։