Յոզեֆ Ռոտ

Յոզեֆ Ռոտ; գերմ.՝ Joseph Roth
Ծննդյան անուն	գերմ.՝ Moses Joseph Roth
Ծնվել է	սեպտեմբերի 2, 1894[…]
Ծննդավայր	Բրոդի, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա
Վախճանվել է	մայիսի 27, 1939[…] (44 տարեկան)
Վախճանի վայր	Փարիզ, Ֆրանսիա
Գերեզման	Cimetière parisien de Thiais
Մասնագիտություն	գրող, լրագրող և դրամատուրգ
Լեզու	գերմաներեն
Քաղաքացիություն	Ավստրիա և Ցիսլեյտանիա
Կրթություն	Վիեննայի համալսարան
Ժանրեր	երգիծանք
Ուշագրավ աշխատանքներ	Radetzky March?, Job? և The Emperor's Tomb?
Համատեղ ապրող	Irmgard Keun?
Կայք	josephroth.de
	Joseph Roth Վիքիպահեստում

Յոզեֆ Ռոտ, (գերմ.՝ Moses Joseph Roth, սեպտեմբերի 2, 1894(1894-09-02)^[1]^[2]^[3]^[…], Բրոդի, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա^[4] - մայիսի 27, 1939(1939-05-27)^[4]^[1]^[2]^[…], Փարիզ, Ֆրանսիա^[4]) ավստրիացի գրող և լրագրող։

Կենսագրություն

Յոզոֆը 1894 թվականին ծնվել է Բրոդի քաղաքում հրեական ընտանիքում, որը մեծ ուղղափառ համայնքի մի մասն էր։ Հայրը՝ Նոխում Ռոթը, անհաջող շրջիկ առևտրական էր, տառապում էր հոգեկան հիվանդությամբ և մահացել է 1910 թվականին^[5]^[6]։ Յոզոֆին դաստիեարակել է իր մայրը Մարիամը (Միրյամի) որը ծնվել է Գրյուբելի և Յեհիել Գրյուբելի պապի ընտանիքում^[7]։

Սովորել է Լվովում, ապա Վիեննայի համալսարանում, 1916 թվականին գնացել է ռազմաճակատ, մասնակցել Առաջին համաշխարհային պատերազմին։

Պատերազմից հետո, սկսած 1918 թվականից, լրագրող է աշխատել Բեռլինի և Ֆրանկֆուրտի թերթերում, մինչև 1920 թվականը հայտնի լրագրող է դարձել, թերթերում աշխատել է մինչև 1933 թվականը։ «Սարդոստայն» առաջին մեծ արձակ ստեղծագործությունը մաս-մաս տպագրվեց ավստրիական թերթերում և մեծ հաջողություն չունեցավ։ Վեպի համար խթան հանդիսացան Ռատենաուի սպանությունը և խմբագիր Մ.Հարդենի դեմ մահափորձը։ Գրքում Ռոթը նկարագրել է պատերազմի ծայրահեղ վետերանների շրջանակները, որոնք պատրաստվում էին իշխանության զավթմանը և ահաբեկչության ռեժիմի հաստատմանը։ Նա անսովոր խորաթափանցությամբ է նշել Հիտլերի, Գինդենբուրգի և Լյուդենդորֆի անունները^[8]։

1922 թվականին ամուսնացել է Ֆրիդերիկա Ռեյխլերի հետ։ Ամուսնությունը ողբերգական էր,երեսունականների սկզբին նրա մոտ շիզոֆրենիա ախտորոշվեց, իսկ 1940 թվականին ամուսնու մահից հետո, նա նացիստների կողմից սպանվեց որպես հոգեկան հիվանդ^[9]։

1924 թվականին Ռոթը հրատարակեց «Սավոյ հյուրանոցը» և «Ապստամբություն» որպես առանձին հրատարակություններ։ 1926 թվականին երկար ճանապարհ է անցել ԽՍՀՄ-ում։ 1932 թվականին ավարտվել է Ռոտայի ամենաերկար և ամենահայտնի վեպը՝«Ռադեկցու երթը»։

1933 թվականին նացիստների իշխանության գալուց հետո Ռոթն անմիջապես արտագաղթեց Ֆրանսիա։ Նացիստական հեղաշրջումից անմիջապես հետո Ստեֆան Ցվեյգին ուղղված նամակում Ռոթը կրկին ցույց տվեց իրավիճակի ճիշտ ընկալումը «Պատերազմը մոտենում է ինքներդ ձեզ մի շողոքորթեք։ Դժոխքը եկավ իշխանության »^[10]։

Ֆրանսիայում Ռոթը գրեց ևս մի քանի գիրք, մասնավորապես «Սուրբ հարբեցողի լեգենդը» (1939) որտեղ, ըստ երևույթին, արտացոլվել է հեղինակի կիրքը ալկոհոլի նկատմամբ և կյանքի դժվարին իրավիճակները։

Նա լրջորեն հետաքրքրված էր կաթոլիկությամբ, բայց մկրտության մասին հավաստի տվյալներ չկան։ 1939 թվականի մայիսին, իմանալով իր ընկերոջ Էռնստ Տոլլերի ինքնասպանության մասին, Ժոզեֆ Ռոթըտապալվեց գետնին և շուտով մահացավ^[11]։

Ստեղծագործություններ

Ռոթի կողմից գրված ամենահայտնի վեպը Հաբսբուրգյան կայսրության տարեգրությունն է «Ռադեկցու երթը» (1932)։ Նա (ինչպես, նաև այլ գործեր) էկրանավորվել է (1965, 1995)։ Ազդեցիկ քննադատ Մարսել Ռայխ-Ռանիցկին նրան ներառել է գերմաներենով գրված լավագույն քսան վեպերի շարքում։

Ընտրված աշխատանքներ

Ֆինի
Սարդոստայն / Das Spinnennetz (1923)
Սավոյ հյուրանոց/ Hotel Savoy (1924)
Ապստամբություն/ Die Rebellion (1924)
Ապրիլ. Սիրո պատմություն / April. Die Geschichte einer Liebe (1925)
Կույր հայելի/ Der blinde Spiegel (1925)
Հրեական դեգերումների ճանապարհները / Juden auf Wanderschaft (1927)
Փախուստ առանց վերջի / Die Flucht ohne Ende (1927)
Կայծակն ու նրա հայրը / Zipper und sein Vater (1928)
Աջ եւ ձախ / Rechts und Links (1929)
Հանգիստ մարգարե / Der stumme Prophet (1929)
Յոբ / Hiob (1930)
Ռադեցկիի երթ / Radetzkymarsch (1932)
Նեռ / Der Antichrist (1934)
Տարաբաս / Tarabas (1934)
Կայսրի կիսանդրին / Die Büste des Kaisers (Le Buste de l’Empereur) (1934)
Մարդասպանի խոստովանությունը / Beichte eines Mörders (1936)
Неправильный вес / Das falsche Gewicht (1937)
Հեքիաթ 1002 գիշեր/ Die Geschichte von der 1002. Nacht (1937)
Կայսրի Դամբարանը/ Die Kapuzinergruft (1938)
Սուրբ երրորդության լեգենդը/ Die Legende vom heiligen Trinker (1939, ֆիլմ Էրմանո Օլմի, 1988, в гл. роли — Рутгер Хауэр; премия Золотой лев)
Լեվիաթան / Der Leviathan (1940)

Ամփոփ հրատարակություններ

Werkausgabe im Schuber. 6 Bde / Hrsg. von Fritz Hackert und Klaus Westermann. Köln: Kiepenheuer & Witsch, 2006
Ապստամբություն. Ռոման. - Լ — - 1925
Սավոյ հյուրանոց։ - Լ. - 1925 թ
Խռովություն. վեպ . - Մ. - Լ. - 1927
Ֆինի. Փոքրիկ վեպ . - Մ. - 1927
Ցիպերը և որդին։ - Լ — - 1929
Ռադեկցու երթը / Յոզեֆ Ռոտ; Պեր. նրա հետ. Նատալյա Ման .- Ռուսաստան ։ Գոսլիտիզդատ, 1939—392 հետ
Ռադեկցու երթը / Յոզեֆ Ռոտ; Պեր. նրա հետ. Նատալյա Ման .-Ռուսաստան ։ Գեղարվեստական գրականություն, 1939—389 հետ — (Համաշխարհային գրադարան)
Ռադեկցու երթը. Մ։ Գեղարվեստական գրականություն, 1978
Իով.Ռոդեկցու երթը. Մ.: Տերրա — Գրքի ակումբ, 2001
Հեքիաթ 1002-ի գիշերը:Սանկտ Պետերբուրգ։ Լիմբուս ՄԱՄՈՒԼ, 2001
Կապուցինների դամբարանը / մեկ Ս. Շլապոբերսկոյ//Արտասահմանյան գրականություն. 2002. № 6.
Աջ և ձաշխ.Մ.: Տեքստ, 2004
Երթ Ռադեցկին։ Սանկտ Պետերբուրգ։ Այբուբեն Դասական, 2008
Ճանապարհները հրեական թափառաշրջիկ. Մ.: Տեքստ,2011
Յոբ. Մ.: Տեքստ, 2011
«Սավոյ» հյուրանոց։ - Մ. ՝ Ad Marginem, 2012

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 Discogs — 2000.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Рот Йозеф // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ «The Lost Worlds of Joseph Roth». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
↑ Understanding Joseph Roth
↑ Thomas H. Falk. «Joseph Roth.» Cyclopedia of World Authors(չաշխատող հղում), Fourth Revised Edition. Salem Press, 2004. eNotes.com. 2006. 3 May, 2010
↑ Amos Elon. «The Pity of It All: A Portrait of the German-Jewish Epoch, 1743—1933». Pp. 372—373, 391, 394
↑ «Йозеф Рот онлайн». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
↑ p. 391
↑ «Йозеф Рот онлайн». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.

Գրականություն

Bronsen D. Joseph Roth. Eine Biographie. Köln: Kiepenheuer und Witsch, 1974
Marchand W.R. Joseph Roth und völkisch-nationalistische Wertbegriffe; Untersuchungen zur politisch-weltanschaulichen Entwicklung Roths und ihrer Auswirkung auf sein Werk. Bonn: Bouvier, 1974
Reich-Ranicki M. Joseph Roth. Frankfurt/Main: Buchhändler-Vereinigung, 1979
Nürnberger H. Joseph Roth mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1981.
Joseph Roth — Werk und Wirkung/ Bernd M. Kraske (Hrsg.). Bonn: Bouvier, 1988
Lunzer H., Lunzer-Talos V. Joseph Roth — Leben und Werk in Bildern. Köln: Kiepenheuer & Witsch, 1994
Joseph Roth-Bibliographie/ Bearb. von Rainer-Joachim Siegel. Morsum, 1994.
Mehrens D. Vom göttlichen Auftrag der Literatur. Die Romane Joseph Roths. Ein Kommentar. Hamburg, 2000
Pesnel St. Totalité et fragmentarité dans l’oeuvre romanesque de Joseph Roth. Bern; New York: P. Lang, 2000
Kiefer S. Braver Junge — gefüllt mit Gift. Joseph Roth und die Ambivalenz. Stuttgart; Weimar: Metzler, 2001
Rosenfeld S. Understanding Joseph Roth. Columbia: University of South Carolina Press, 2001.
Chevassus-Marchionni V. Le «roman original» de Joseph Roth: analyse des strategies de la creation litteraire dans l’oeuvre de Joseph Roth. Bern: Lang, 2002

Արտաքին հղումներ

Ռոտի կայքը(չաշխատող հղում)(գերմ.)
Յոզոֆ Ռոտի էջը Արխիվացված 2010-09-14 Wayback Machine(գերմ.)
Ռոտի էջը ամսագրում
Իվանով Ա. «Փոզոց» մոտ հյուրանոց «Սավոյ» և շրջակայքը // Գրքի մարդիկ գրքերի աշխարհում. — 2015. — № 117.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոզեֆ Ռոտ» հոդվածին։

[_98fab3406791d4d8-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1dec5745e94a8d57-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica

[_d62c3cd6bfc8f799-3] 3,0 ^3,1 Discogs — 2000.

[_ec9fbca75b3e9f44-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Рот Йозеф // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[5] «The Lost Worlds of Joseph Roth». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.

[6] Understanding Joseph Roth

[7] Thomas H. Falk. «Joseph Roth.» Cyclopedia of World Authors(չաշխատող հղում), Fourth Revised Edition. Salem Press, 2004. eNotes.com. 2006. 3 May, 2010

[elon-8] Amos Elon. «The Pity of It All: A Portrait of the German-Jewish Epoch, 1743—1933». Pp. 372—373, 391, 394

[9] «Йозеф Рот онлайн». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.

[autogenerated1-10] . 391

[11] «Йозеф Рот онлайн». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]