Յիտիոն
Յիտիոն[3][4][5][6], Գիտիոն[7] (հուն․՝ Γύθειον[2] ή Γύθειο), փոքր քաղաք Հունաստանում։ Տեղակայված է ծովի մակարդակից 17 մետր բարձրության վրա[1]։ Տեղակայված է Պելոպոնես թերակղզու հարավային մասում, Աթենքից 171 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք, 51 կիլոմետր հարավ-արևելք Կալամատայից և «Կապիտան-Վասիլիս-Կոստանդնուպոլիս» օդանավակայանից 58 կիլոմետր դեպի հարավ-արևելք։ Անատոլիկի-Մանի համայնքի վարչական կենտրոնը, Լակոնիա ծայրամասային միավորումում, Պելեպոնես պերիֆերիայում։ Բնակչությունը 4279 բնակիչ է՝ ըստ 2011 թվականի մարդահամարի[2]։
| Փոքր քաղաք | ||
|---|---|---|
| Յիտիոն | ||
| հուն․՝ Γύθειον | ||
 | ||
| Երկիր |  Հունաստան | |
| [[Պելոպոնես |Պերիֆերիա]] | Հունաստան | |
| Մակերես | 35,141[1] կմ² | |
| ԲԾՄ | 17[1] մ | |
| Խոսվող լեզուներ | Հունարեն | |
| Բնակչություն | 4279[2] մարդ (2011) | |
| Ազգային կազմ | հույներ | |
| Կրոնական կազմ | հույն ուղղափառ եկեղեցի | |
| Հեռախոսային կոդ | 2733 | |
| Փոստային դասիչ | 232 00 | |
| Պաշտոնական կայք | gythio.net(անգլ.)(գերմ.) | |
| ||
Հնում համարվում էր Սպարտայի ծովային նավահանգիստ, որը տեղակայված էր Յիտիոնից 40 կիլոմետր հյուսիս։ Այն համարվել է կարևոր նավահանգիստ ընդհուպ մինչև մ․ թ․ IV դարը, երբ, ենթադրաբար, քաղաքը ավերվել է ուժգին երկրաշարժից։ Ներկա ժամանակում այն ամենախոշոր և կարևորագույն քաղաքն է Մանի թերակղզում։
Աշխարհագրություն
խմբագրելՅիտիոնը տեղակայված է Մանի թերակղզու հյուսիս-արևելայան մասում և Լակոնիկոս ծոցի հյուսիս-արևմտյան ափին։ Քաղաքը կառուցվել է տեղի բնակիչների կողմից Ակումանոս կամ Կումանոս (Ακούμαρος ή Κούμαρος) կոչվող Լարիսիոնի[8] արևելյան ստորոտում, թերակղզու ամենապտղաբեր մարզերից մեկը՝ տեղակայված Գիֆե գետի գետաբերանի մոտ[9], որը, սովորաբար, միշտ ցամաքում է, որտեղից էլ ստացել է «Կսերիկաս»՝ «չոր» մականունը։ Ներկա ժամանակում գետի հունի մեծ մասում տեղակայված է Էրմու պողոտան։ Ավելի հեռու՝ հյուսիս-արևելքում, տեղակայված է Էվրոտաս գետի դելտան։ Յիտիոնի ափին տեղակայված են մի քանի ոչ մեծ կղզիներ, որոնցից խոշորագույնը համարվում է Կրանայան, մայրցամաքի հետ կապված է պատնեշով։ Յիտիոնը տեղակայված է 40 կիլոմետր հարավ Սպարտայից, որի հետ կապվում է եվրոպական Е961 երթուղու մասով՝ 39 ազգային ճանապարհով։
Պատմություն
խմբագրելԸստ Գիտիյը ավանդության[10][11] (հին հունարեն՝ Γύθειον, լատին․՝ Gythium[9]) հիմնադրվել է Ապոլլոնի և Հերակլեսի կողմից Դելփյան պատգամախոսի եռաոտանու պատճառով վեճի արդյունքում[12]։
Հիմնադրվել է փյունիկցիների կողմից։ Մ․ թ․ ա․ VI դարում դարձավ Լակոնիայի գլխավոր նավահանգիստը։ Պատկանել է Սպարտային։ Առաջին անգամ հիշատակվում է Թուկիդիդեսի կողմից, աթենական Տոլմիդա ծովի նկարագրությունում, որը ամայացրել է Գիտիյը մ․ թ․ ա․ 455 թվականին[13] Էպամինոնդը Լակոնիայի արշավանքի ժամանակ՝ մ․ թ․ ա․ 370 թվականին՝ չկարողանալով այն վերցնել։ Գրավվել է հռոմեացի Ֆլամինին եղբայրներ՝ Լուցիայի և Տիտայի առաջնորդությամբ մ․ թ․ ա․ 195 թվականին[9]։ Հռոմեական ժամանակաշրջանում պատկանել է Էլեվտերոլոկանին, որի կայսր Օկտավիանոս Օգոստոսը ազատել է Սպարտայի տիրապետությունից[14][15], և կրկին ծաղկման դարաշրջան ապրեց[10]։
Ըստ Պավսանիասի՝ ագորայում գտնվում էին Ապոլլոնի, Հերակլի և Դիոնիսի արձանները։ Ագորայի մյուս կողմում գտնվում էին Ապոլլոն Կարնեյսկու, Ասկլեպիոսի և Պոսեյդոն Գեաոխի արձանները, ինչպես նաև Ամմոնայի և Դեմետրայի տաճարները[12]։ Քաղաքում կային Կաստորի (Կաստորիդի) դարպասները, իսկ միջնաբերդում՝ Աթենքի տաճարը[16]։
Յիտիոնի մոտ Օրեսթեսը բուժվել է խելագարությունից։ Կրանայի դիմաց գտնվում էր Աֆրոդֆիտե Մեգոնիտիդի տաճարը, ըստ տեղեկությունների կառուցված Պարիսի կողմից։ Մենելայոսը այստեղ է տեղադրել Թեմիսի և Պրակսիդիկի արձանները։ Լարիսիսոնում գարնանը հաղթեցին Դիոնիսիին[17]։
Հռոմեական ժամանակաշրջանում դարձավ աճող առևտրական կենտրոն։ 375 թվականին ավերվեց երկրաշարժից։ 1209-1262 թվականներին այստեղ էր Պասավաս բարոնությունը համանուն ամրոցի կենտրոնով, հին Լասայի վայրում[18]։ XIX դարում հայտնի էր որպես Պալեոպոլ (Παλαιόπολη)[9][10]։
Հնագիտակսան պեղումներ
խմբագրելԱնտիկ թատրոնը, ինչպես նաև հին ագորայի մեծ մասը հայտնաբերվել են XX դարի վերջին Հնագիտական համայնքի պեղումներով։ Ագորայի պեղումները շարունակվում են ներկա ժամանակում։ Վերջերս հայտնաբերվեցին հռոմեական ժամանակաշրջանի գերեզմանատների փլատակները և նախաքրիստոնեական բազիլիկներ[19]։
Տեսարժան վայրեր
խմբագրելՀին կանանց դպրոցը Էռնեստ Ցիլերի նախագծով 1896 թվականի մեկհարկանի շինություն է, որում մինչև 1990-ական թվականները տեղակայվել էր 2-րդ նախադպրոցը[20]։
Երկհարկանի շինությունը Էռնեստ Ցիլերի նախագծով քաղաքապետարանն է, գտնվում է քաղաքային ծովափում[21]։
Յիտիոն միություն
խմբագրելՅիտիոն համայնքային միությունում ներառված են ինը բնակավայրեր։ Բնակչությունը 4717 է՝ ըստ 2011 թվականի մարդահամարի[2], տարածքը՝ 35,141 քառակուսի կիլոմետր[1]։
| Բնակավայր | Բնակչություն (2011)[2], մարդ |
|---|---|
| Այոս-Կոնստանդինոս | 0 |
| Վուտրուվի | 7 |
| Յիտիոն | 4279 |
| Յիրիստա | 147 |
| Լիմնի | 91 |
| Մարուլիյա | 23 |
| Փասավաս | 40 |
| Պրիցիոտիկո | 62 |
| Սելինիցա | 68 |
Բնակչություն
խմբագրել| Տարի | Բնակչություն, մարդ |
|---|---|
| 1991 | 4255[22] |
| 2001 | 4479[22] |
| 2011 | ▼ 4279[2] |
Հայտնի մարդիկ
խմբագրել- Ալեքսանդրիոս Օթոնեո (1879—1970 թվականներ) — սպա, 1933 թվականին անցման շրջանի կառավարության գլուխ
- Ձաննիս Ձաննետակիս (1927—2010 թվականներ) — 1989 թվականին Հունաստանի վարչապետ
Եղբայր-քաղաքներ
խմբագրել
Ֆրանսիա Վիլնյով-լեզ-Ավինյոն
-
Ցանետակիս աշտարակը Կրանայա կղզում -
Կրանա կղզում փարոս
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών της 18ης μαρτίου 2001 (μόνιμος πληθυσμός)(հուն.). — Πειραιάς: Εθνική στατιστική υπηρεσία της Ελλάδας, 2009. — Т. I. — С. 364. — ISSN 1106-5761.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 «Πίνακας αποτελεσμάτων Μόνιμου Πληθυσμού-Απογραφής 2011» (հունարեն). Հունաստանի վիճակագրական ծառայություն. 2014 թ․ մարտի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
- ↑ Йи́тион // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 139.
- ↑ Греция : Справочная карта : Масштаб 1:1 000 000 / гл. ред. Я. А. Топчиян; ред.: Г. А. Скачкова, Н. Н. Рюмина. — М.: Роскартография, Омская картографическая фабрика, 2001. — (Страны мира «Европа»). — 2000 экз.
- ↑ Греция // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» в 2009 г. ; гл. ред. Г. В. Поздняк. — М. : ПКО «Картография» : Оникс, 2010. — С. 74. — ISBN 978-5-85120-295-7 (Картография). — ISBN 978-5-488-02609-4 (Оникс).
- ↑ Балканские страны, юг // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» в 1999 г. ; отв. ред. Т. Г. Новикова, Т. М. Воробьёва. — 3-е изд., стер., отпеч. в 2002 г. с диапоз. 1999 г. — М. : Роскартография, 2002. — С. 104—105. — ISBN 5-85120-055-3.
- ↑ { Ги́тион // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 91.
- ↑ Павсаний. Описание Эллады. III, 22, 2
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Gythium // Դասական հնությունների իրական բառարան / հեղ.-կազմող. Ֆրիդրիխ Լյուբկեր ; Խմբագրվել է Բանասերների և պեդագոգների դասական համայնքի անդամներ՝ Ֆրիդրիխ Գելբկեի, Լև Գեորգիևսկիի, Թադեոս Զելինսկիի, Վասիլի Կանսկիի, Միխայիլ Կուտորգայի և Պյոտր Նիկիտինի կողմից։. — Սանկտ Պետերբուրգ, 1885.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 «Гитий». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ Греция Древняя / Фролов Э. Д., Шичалин Ю. А. и др. // Гермафродит — Григорьев. — М. : Большая российская энциклопедия, 2007. — С. 705-729. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 7). — ISBN 978-5-85270-337-8.
- ↑ 12,0 12,1 Павсаний. Описание Эллады. III, 21, 8
- ↑ Фукидид. История. I, 108
- ↑ Ἐλευθερολάκωνες // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885. — С. 465.
- ↑ Павсаний. Описание Эллады. III, 21, 6—7
- ↑ Павсаний. Описание Эллады. III, 21, 9
- ↑ Павсаний. Описание Эллады. III, 22, 1—2
- ↑ Павсаний. Описание Эллады. III, 24, 6
- ↑ «Αρχαιολογικός Χώρος Γυθείου (Αγορά). Ιστορικό». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 22-ին.
- ↑ Β. Αλεκτορίδου (2012). «Παλαιό Παρθεναγωγείο Γυθείου. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 22-ին.
- ↑ Βεατρίκη Γάττου (2012). «Δημαρχείο Γυθείου. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 22-ին.
- ↑ 22,0 22,1 «Μόνιμος και Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Σύνολο Ελλάδος, νομοί, δήμοι/κοινότητες, δημοτικα/κοινοτικά διαμερίσμα και οικισμοί. Απογραφές πληθυσμού 2001 και 1991» (հունարեն). Հունաստանի վիճակագրական ծառայություն. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 22-ին.