Վիքիպեդիա

Մուրտազա Ռահիմով

Մուրտազա Գուբայդուլովիչ Ռահիմով (բաշկիրերեն՝ Мортаза Ғөбәйҙулла улы Рәхимов, փետրվարի 7, 1934(1934-02-07), Կուգարչինսկի շրջան, Բաշկիրական Խորհրդային Սոցիալիստական Ինքնավար Մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հունվարի 11, 2023(2023-01-11)[1], Ուֆա), խորհրդային և ռուս պետական և քաղաքական գործիչ։ 1990 թվականի ապրիլի 7-ից մինչև 1993 թվականի դեկտեմբերի 24-ը Բաշկորտոստանի ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահ[2][3]։ 1993 թվականի դեկտեմբերի 25-ից մինչև 2010 թվականի հուլիսի 15-ը եղել է Բաշկորտոստանի նախագահ։

Մուրտազա Ռահիմով
 
Կուսակցություն՝ Միասնական Ռուսաստան, ԽՄԿԿ և Մեր տունը Ռուսաստանն է
Կրթություն՝ Ufa State Petroleum Technological University?
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ և պետական գործիչ
Դավանանք սուննի իսլամ
Ծննդյան օր փետրվարի 7, 1934(1934-02-07)
Ծննդավայր Կուգարչինսկի շրջան, Բաշկիրական Խորհրդային Սոցիալիստական Ինքնավար Մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանի օր հունվարի 11, 2023(2023-01-11)[1] (88 տարեկան)
Վախճանի վայր Ուֆա
Թաղված Muslim Cemetery
Քաղաքացիություն  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Զավակներ Ural Rakhimov?
 
Պարգևներ

Կենսագրություն

խմբագրել

Ռախիմով Մուրթազա Գուբայդուլովիչը ծնվել է Բաշկորտոստանի Կուգարչին շրջանի Տավականովո գյուղում։ Հայրը՝ Գուբայդուլլա Զուֆարովիչ Ռահիմովը, Հայրենական Մեծ պատերազմից հետո աշխատել է որպես մի շարք տնտեսությունների նախագահ և 1956 թվականին պարգևատրվել է «Պատվո նշան» շքանշանով։

1956 թվականին ավարտել է Ուֆիմի նավթային տեխնիկումը և սկսել աշխատել Ուֆիմի նավթավերամշակման գործարանում։

1964 թվականին ավարտել է Ուֆիմի նավթային ինստիտուտը։

1960-1976 թվականներին աշխատել է Ուֆիմի նավթավերամշակման գործարանում՝ որպես գործարանի պետ, արտադրամասի պետի տեղակալ, արտադրության պետի տեղակալ, նոր արտադրությունների գործարկման և կարգաբերման գծով գլխավոր ինժեների տեղակալ։

1976-1978 թվականներին աշխատել է գլխավոր քիմիկոս, գլխավոր ինժեների տեղակալ, 1978-1986 թվականներին՝ գլխավոր ինժեներ, իսկ 1986-1990 թվականներին՝ գործարանի տնօրեն։

1974-1991 թվականներին եղել է ԽՄԿԿ անդամ։

Ընտրվել է ԽՍՀՄ ժողովրդական պատգամավոր և ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի անդամ, Բաշկորտոստանի Հանրապետության Ժողովրդական պատգամավոր և ժողովրդական պատգամավորների Ուֆիմի քաղաքային խորհրդի անդամ։

1990-1993 թվականներին եղել է Բաշկորտոստանի Հանրապետության Գերագույն Խորհրդի նախագահը։ Այդ ընթացքում ընդունվել են Բաշկորտոստանի Հանրապետության պետական ինքնիշխանության մասին հռչակագիրը (1990 թվականի հոկտեմբերի 11), ստորագրվել են դաշնային պայմանագիր և Բաշկորտոստանի Հանրապետության Դաշնային պայմանագրի հավելված (1992 թվականի մարտի 31) և Բաշկորտոստանի Հանրապետության նոր Սահմանադրությունը (1993 թվականի դեկտեմբերի 24)։

1991 թվականի օգոստոսի սկզբում աջակցել է GCP-ին, բայց նրա պարտվելուց հետո հայտարարել է ԽՄԿԿ-ից դուրս գալու և ՌԽՖՍՀ նախագահ Ելցինի աջակցության մասին։

1993 թվականի դեկտեմբերի 12-ին համաժողովրդական քվեարկությամբ ընտրվել է Բաշկորտոստանի Հանրապետության առաջին նախագահ՝ հավաքելով ընտրողների ձայների 63 %-ը։ Երդմնակալության արարողությունը տեղի է ունեցել 1993 թվականի դեկտեմբերի 25-ին[4][5]։ 1994 թվականիի օգոստոսի 3-ին առաջին նախագահական ժամկետի ընթացքում ստորագրվել է Ռուսաստանի Դաշնության և Բաշկորտոստանի Հանրապետության պայմանագիրը՝ Ռուսաստանի Դաշնության պետական իշխանության մարմինների և Բաշկորտոստանի Հանրապետության պետական իշխանության մարմինների միջև վարման և լիազորությունների փոխադարձ պատվիրակման առարկաների տարանջատման մասին։

 
Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը (ձախից), Մուրթազ Ռահիմովը և Թաթարստանի նախագահ Մինթիմեր Շայմիևը, 2001 թվական

1998 թվականի հունիսի 14-ին ընտրություններում վերընտրվել է Բաշկորտոստանի Հանրապետության նախագահի պաշտոնում երկրորդ ժամկետով՝ հավաքելով ձայների 70,2 %-ը։ Հանրապետության անտառտնտեսության նախարարը հավաքել է ընտրողների ձայների 9 %-ը։

1993-2001 թվականներին եղել է ՌԴ Դաշնության խորհրդի անդամ և ՌԴ Պետական խորհրդի անդամ։ 2001 թվականի մարտի 12-ից սեպտեմբերի 17-ը Ռուսաստանի Դաշնության Պետական խորհրդի նախագահության անդամ[6][7]։

1999 թվականին եղել է «Հայրենիք - Ողջ Ռուսաստան» Համառուսաստանյան կուսակցության հիմնադիրներից և համանախագահներից մեկը, որը 2001 թվականի դեկտեմբերի 1-ին անդամակցել է «Միասնական Ռուսաստան» կուսակցությանը։

2003 թվականի դեկտեմբերի 21-ին «Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացիների ընտրական իրավունքների և հանրաքվեին մասնակցելու իրավունքի հիմնական երաշխիքների մասին» դաշնային օրենքին համապատասխան, Ռահիմովը երկրորդ փուլում հավաքելով ձայների 78,01 %-ը, երրորդ անգամ ընտրվեց Բաշկորտոստանի Հանրապետության նախագահ[8]։

2006 թվականի սեպտեմբերի կեսերին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի առջև ժամկետից շուտ դրվեց վստահության հարցը։ Հոկտեմբերի 5-ին Վլադիմիր Պուտինը Բաշկորտոստանի Հանրապետության Կուրուլտայ է մտցրել նրա թեկնածությունը նոր ժամկետով հաստատվելու համար։ 2006 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Բաշկորտոստանի Հանրապետության Կուրուլտայ պետական ժողովի պատգամավորները Մուրթազ Ռահիմովին օժտել են նոր հնգամյա ժամկետով նախագահական լիազորություններով։

2010 թվականի հուլիսի 12-ին Մ. Գ. Ռահիմովը ՌԴ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Սերգեյ Նարիշկինի հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել էր իր պաշտոնը վաղաժամկետ լքելու մտադրության մասին[9]։

2010 թվականի հուլիսի 15-ին Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևն ընդունեց Ռահիմովի հրաժարականը Բաշկորտոստանի Հանրապետության նախագահի պաշտոնից[10][11][12]։

2010 թվականի դեկտեմբերի 8-ից 2012 թվականի հունիսի 29-ը եղել է ՀԱԿ «Բաշնեֆտ» ԲԲԸ-ի տնօրենների խորհրդի անդամ[13]։

Ընտանիք

խմբագրել

Կինը Լուիզա Գալիմովնա Ռահիմովան է։ Որդին՝ Ուրալ Մուրթազովիչ Ռահիմովը։

Պարգևներ

խմբագրել

Պետական պարգևներ

  • «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան (2010 թվականի հուլիսի 15), հանրապետության սոցիալ-տնտեսական զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և երկարամյա բեղմնավոր պետական գործունեության համար[14]։
  • «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի շքանշան (1990 թվականի ապրիլի 18), Ռուսաստանի պետականության ամրապնդման և զարգացման, ժողովուրդների միջև բարեկամության և համագործակցության գործում ունեցած անձնական մեծ ավանդի համար[15]։
  • Ռուսաստանի Դաշնության ժողովուրդների բարեկամության շքանշան (1994 թվականի փետրվարի 4), տնտեսական բարեփոխումների իրականացման գործում ունեցած վաստակի և Ռուսաստանի ժողովուրդների միջև համագործակցության զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի համար[16]։
  • Աշխատանքային Կարմիր Դրոշի շքանշան (1986)
  • «Պատվո նշան» շքանշան (1980)

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ушел из жизни экс-президент Башкирии Муртаза Рахимов (ռուս.)
  2. ↑ «Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. Высшие органы государственной власти Башкирской АССР — ССР — Республики Башкортостан». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 11-ին.
  3. ↑ [В этом качестве был как главой республики, так и спикером парламента. Все предыдущие и последующие председатели Верховного Совета были лишь спикерами парламента]
  4. ↑ Политическая ситуация БАССР в 1920—1930 гг. Развитие института президентства в Башкирии
  5. ↑ Инаугурация президента Башкортостана совпадает с десятилетием института президентства в республике
  6. ↑ Распоряжение Президента Российской Федерации от 12.03.2001 г. № 121-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»
  7. ↑ Распоряжение Президента Российской Федерации от 17.09.2001 г. № 515-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»
  8. ↑ Биография М. Г. Рахимова Արխիվացված 2008-06-25 Wayback Machine
  9. ↑ Рахимов отказался от нового срока на посту главы Башкирии
  10. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 15.07.2010 г. № 913 «О досрочном прекращении полномочий Президента Республики Башкортостан»
  11. ↑ Деятельность благотворительного фонда
  12. ↑ Газета «Коммерсантъ» — Башкирия раскололась на два миллиарда // Муртаза Рахимов и Рустэм Хамитов
  13. ↑ Информация о решениях, принятых внеочередным общим Собранием акционеров ОАО АНК «Башнефть»(չաշխատող հղում)
  14. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 15.07.2010 г. № 907 «О награждении орденом «За заслуги перед Отечеством» I степени Рахимова М. Г.»
  15. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 18.04.1999 г. № 504 «О награждении орденом «За заслуги перед Отечеством» II степени Рахимова М. Г.»
  16. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 04.02.1994 г. № 235 «О награждении орденом Дружбы народов Рахимова М. Г.»
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մուրտազա Ռահիմով» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մուրտազա_Ռահիմով&oldid=9427653» էջից