Մուսասիր

Մուսասիր;
	Խալդի աստծուն նվիրված տաճարը Մուսասիրում (վերակազմություն)
Տեսակ	բնակավայր և հնագիտական հուշարձան
Երկիր	Իրան
	Musasir Վիքիպահեստում

Մուսասիր (Արդինի, Մուծածիր, Արդա աստծո քաղաք, Մուզասիր), ուրարտական քաղաք Վանի թագավորությունում, տեղակայված էր Մեծ Զաբ գետի ափին, Վանա լճի հարավ-արևելյան մասում, Մուսասիր երկրամասում^[1]։

Վերակառուցվել է Ռուսա 1֊ի կողմից։

ՏեղադրությունԽմբագրել

Ոմանք նույնացրել են հայկական Մուշ քաղաքի հետ, իսկ ոմանք էլ տեղադրում են Իրաքի հյուսիս-արևմտյան մասում, քրդական Մուջաջիր (Մուջեսիր) գյուղի շրջակայքում^[1], Ռևանդուզ ավանից 18 կիլոմետր դեպի հյուսիս^[2]։

Ըստ մեկ այլ վարկածի՝ Հալդյան կամ Հայկյան գլխավոր սրբատեղի Մուսասիրի տաճարը գտնվել է պատմական Մոկաց աշխարհի Մոկք Առանձնակ (Մուսասիր-Արդինի) գավառի՝ Առնոս (Ալուռիաս) լեռան մոտ։

ՀիշատակությունԽմբագրել

Առաջին անգամ հիշատակվել է մ.թ.ա. 879 թվականին, Ասորեստանի թագավոր Աշուրնասիրպալ Բ-ի (մ․թ․ա․ 883-859) Նեմրութ լեռան տարածքում թողած սեպագիր արձանագրությունում^[1]։

ՆշանակությունըԽմբագրել

Մուսասիրը եղել է Վանի թագավորության կրոնական գլխավոր կենտրոնը, որտեղ կառուցվել էր Խալդի աստծո և նրա կնոջ՝ Բագբարտուի տաճարները^[1], որը ուխտատեղի է եղել հայերի և ասորիների համար^[3]։

ԿործանումԽմբագրել

Վանի թագավորությունը

Մուսասիրը, ինչպես նաև Մուսասիր երկրամասը Վանի թագավորությունից անջատվել ու գրավվել, ապա ավերվել է Ասորեստանի թագավոր Սարգոն Բ-ի կողմից մ.թ.ա. 714 թվականին^[1]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 3 [-] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 2001, էջ 901 — 992 էջ։
↑ Another Cuneiform Brick Inscription Found in Rabat Tepe(անգլ.)
↑ Գիրք։Меликишвили: Урартские клинообразные надписи