Մոզամբիկ կղզի

Մոզամբիկ կղզի (պորտ.՝ Ilha de Moçambique), Մոզամբիկի ափամերձ կղզի, տեղակայված է երկրի հյուսիսում: Կղզում կա նաև համանուն քաղաք։ Այս կղզու անունով է կոչվել գաղութը, այնուհետև նաև Մոզամբիկ պետությունը: 1991 թվականից սկսած՝ Մոզամբիկ կղզին և քաղաքը ներառված են «ՅՈՒՆԵՍԿՕ»-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում[1]:

Picto infobox map.png
Մոզամբիկ կղզի
Մոզամբիկ կղզին կարևոր կետ էր Հնդկաստանի ճանապարհին․ նավերի երթուղու քարտեզը դեպի Հնդկաստան (կարմիր) և հետադարձ ուղղությամբ (կանաչ)

ԱշխարհագրությունԽմբագրել

 
Կամուրջ Մոզամբիկ կղզուց մինչև աֆրիկյան մայրցամաք (3,8 կմ)

Մոզամբիկ կղզին գտնվում է Հնդկական օվկիանոսի արևմտյան ափին՝ Հարավ-արևելյան Աֆրիկայի ափամերձ հատվածում։ Կղզու երկարությունը 3կմ է, տարածքը՝ 1,5 կմ²: Բնակչության թիվը 54,135 մարդ է (2005 թվականին՝ առավելապես մակուա), իսկ խտությունը՝ 36 090 մարդ/կմ² (2005): Կղզին գերբնակեցված է:

Մոզամբիկ կղզին վարչականորեն ընդգրկված է Նամպուլա պրովինցիայի կազմում։ Ունի օդանավակայան (en:Lumbo Airport):

Աֆրիկյան մայրցամաքից կղզին բաժանվում է երեք կիլոմետր երկարությամբ նեղուցով, որի վրա 1969 թվականին կառուցվել է կամուրջ (en:Mozambique Island Bridge):

ՊատմությունԽմբագրել

 
Մոզամբիկ կղզին Նամպուլա պրովինցիայի քարտեզի վրա

Մոզամբիկ կղզին դեռևս վաղ միջնադարում արաբական և իրանական վաճառականների համար օգտագործվում էր որպես առևտրային կայան: Պորտուգալացի Վասկո դա Գաման առաջին եվրոպացին էր, որը 1498 թվականին այցելեց կղզի, որն այդ ժամանակ ղեկավարում էր շեյխ Մուսա բեն Մբիքին (նրա անունից էլ առաջացել է Մոզամբիկ անունը): 1506 թվականին պորտուգալացիները կոմանդորներ Տրիստան դա Կունյայի և Աֆոնս Ալբուկերկայի ղեկավարությամբ գրավեցին քաղաքն ու կղզին: 1508 թվականին կղզու հյուսիսային ծայրամասում կառուցվեց Սան Սեբաստիանի ամրոցը, որի համար շինարարական նյութերը Ալբուկերկայի հրամանով բերվեցին Եվրոպայից[2]։

Աշխարհագրական բարենպաստ դիրքի շնորհիվ Մոզամբիկ քաղաքը տարածաշրջանի խոշորագույն նավահանգիստն էր: Մի քանի հարյուրամյակ շարունակ այստեղ եկամտի հիմնական աղբյուրը ստրկավաճառությունն էր:

Իշխանությունները կղզի էին ուղարկում աքսորյալներին, մասնավորապես, աքսորի վերջին տարիներն այստեղ է անցկացրել բրազիլացի բանաստեղծ, փաստաբան, հասարակական գործիչ և Մինաս Ժերայսի դավադրության առաջնորդներից մեկը՝ Թոմաս Գոնզագան[3]:

19-րդ դարի վերջին Մոզամբիկ քաղաքը դարձավ պորտուգալական գեներալ-նահանգապետի և կաթոլիկ եպիսկոպոսի նստավայրը, այստեղ էին գտնվում մի շարք եվրոպական պետությունների հյուպատոսությունները: Կառուցվել է նահանգապետական պալատ, մայր տաճար, մաքսատան շենք, մեծ խանութներ Գերմանիայի, Ֆրանսիայի, Շվեյցարիայի առևտրականների համար։ Քաղաքը բաժանված էր երկու մասի՝ եվրոպական և տեղական: Մինչև 1898 թվականը Մոզամբիկ քաղաքը Մոզամբիկ գաղութի վարչական կենտրոնն էր, իսկ դրանցի հետո «մայրաքաղաք»-ը տեղափոխվեց Լորենս-Մարկիշ (այժմ՝ Մապուտու)[4]:

ՊատկերասրահԽմբագրել

  • Մոզամբիկ կղզին և ամրոցը՝ փորագրված Պիտեր վան դեն Կիրի կողմից 1598 թվականին

  • Նավահանգստի քարտեզը 1810 թվականին

  • Հին հիվանդանոց

  • Լողափի մաքրում

  • Մակուտի քաղաք

  • Սան Սեբաստիան ամրոց

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ UNESCO World Heritage Centre: Island of Mozambique․ Abgerufen am 21. August 2017
  2. ↑ Newitt, Malyn. "Mozambique Island: The Rise and Decline of an East African Coastal City" 2004. Page 23
  3. ↑ «Гонзага, Томас Антониу»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907 
  4. ↑ Patrick Lagès, The island of Mozambique, UNESCO Courier, May, 1997.

ԳրականությունԽմբագրել

  • O.J.O. Ferreira, Ilha de Moçambique byna Hollands: Portuguese inbesitname, Nederlandse veroweringspogings en die opbloei en verval van Mosambiek-eiland. Gordonsbaai & Jeffreysbaai: Adamastor: 2010
  • Malyn Newitt, Mozambique Island: The Rise and Decline of an East African Coastal City, 1500–1700. An article from Portuguese Studies.

Արտաքին հղումներԽմբագրել

 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մոզամբիկ_կղզի&oldid=7401381» էջից