Մարտակերտի և Մարտունու հարձակումներ
Մարտակերտի և Մարտունու հարձակումները տեղի ունեցան 1992 թվականի ամառվա վերջ մինչ աշնան սկիզբ Առաջին Արցախյան պատերազմի ընթացքում ադրբեջանական բանակի հարձակման արդյունքում։ Հունիսի 27-ին ադրբեջանական բանակը հարձակում գործեց Ճարտար գյուղի ուղղությամբ։ Այնտեղ գտնվող հրամանատար Մոնթե Մելքոնյանի մարտիկները խրամատներ էին փորել, որպեսզի կասեցնեն ադրբեջանական բանակի առաջխաղացումը։ Հակատանկային ականների կիրառումը ոչնչացրեց ադրբեջանցիների ծանր տեխնիկան և արցախյան բանակին թույլ տվեց դիմադրել հարձակմանը։ Հաջորդ օրվանից ադրբեջանցիների կողմից ձեռնարկվեց ևս մի քանի հարձակում։ Բոլորն էլ կասեցվեցին և հայկական կողմի հաղթանակները վերագրվեցին Մոնթե Մելքոնյանի կազմակերպվածության և հրամանատարական ղեկավարությանը[1]։
 | |
|---|---|
  | |
| Թվական | ամառ - աշուն 1992 |
| Մասն է | Արցախյան ազատամարտ |
| Վայր | Մարտակերտի շրջան և Մարտունու շրջան, Արցախ |
| Արդյունք | Հայկական զորքերի հաղթանակ |
| Հակառակորդներ | |
 Արցախի Հանրապետություն
|  Ադրբեջան
|
| Հրամանատարներ | |
| Մոնթե Մելքոնյան | ? |
| Կողմերի ուժեր | |
| ? | ?, կործանիչներ, ռազմական մեքենաներ |
| Ռազմական կորուստներ | |
| Հարյուրից ավել | Հայկական կորուստներից ավելին, 20 կործանչ |
ԵԱՀԿ խմբի միջնորդություն խմբագրել
1992 թվականի օգոստոսի վերջին, Հռոմում ԵԱՀԿ-ի կողմից կազմակերպված բանակցությունների դադարեցումից հետո, երկու երկրների միջև դիվանագիտական հարաբերություններն վերականգնվեցին՝ երկու երկրները համաձայնության եկան Ալմաթիում և զինադադար ստորագրվեց․ ըստ Ղազախստանի նախագահ՝ Նուրսուլթան Նազարբաևի, սեպտեմբերի 1-ից սկսվելու էր Արցախում գտնվող միջազգային դիտորդների կողմից զինադադարի դիտարկումը։
Զինադադարը, ինչպես և մինչ այդ կազմակերպված այլ զինադադարները, խախտվեց մի քանի օրվա ընթացքում, քանի որ կոնֆլիտկի երեք կողմերը կրկին ներքաշվեցին հակամարտության։ Ադրբեջանը մի քանի հաղթանակի հասավ հայկական ուժերի դեմ պայքարելով ինտենսիվ մարտերում, և սեպտեմբերի 7-ին, ըստ հաշվարկների, տիրապետում էր Արցախի 25%-ին՝ Մարդակերտի հյուսիսային շրջանը ներառյալ։ Սեպտեմբերի 23-ին ադրբեջանցիները սկսեցին նոր հարձակում տարբեր ուղղություններից։ Նրանց նպատակն էր փակել Բերձորի մարդասիրական միջանցքը մի հարձակման արդյունքում, որը հարյուրավոր հայ և ադրբեջանցի զինվորների կյանք խլեց[2]։
Հայկական ուժերը հոկտեմբերի 2-ին գրավում են շրջակայքում ադրբեջանական տիրապետության տակ գտնվող գյուղերը։ Հայկական գրոհը ավարտվեց Կուրապատկինո գյուղակում գտնվող ադրբեջանցիների շտաբի գրավմամբ, այսպիսով վերջ տալովՄարտունու հրետակոծությանը։ Հայկական բանակի մի մասը վերապատրաստվում է անցնում ռուսական բանակի հետ միասին և այդ ընթացքում հայկական բանակը խոցում է մոտ 20 ադրբեջանական կործանիչ «Ստրելա-4» և «Ստրելա-10 » ցամաք-օդ հակաօդային պաշպանիչների կիռարման շնորհիվ[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Melkonian, Markar. My Brother's Road, An American's Fateful Journey to Armenia. New York: I.B. Tauris, 2005
- ↑ The New York Times Company. Azerbaijanis Open a Major Offensive New York Times. September 23, 1992. pg. A15