Մարի Գել-Ման

Մարի Գել-Ման (անգլ.՝ Murray Gell-Mann [ˈmʌri ˈɡɛl ˈmæn,], սեպտեմբերի 15, 1929(1929-09-15)[1][2][3][…], Ստորին Մանհեթեն, Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ - մայիսի 24, 2019(2019-05-24)[4][5][2][…], Սանտա Ֆե, ԱՄՆ[6]), ամերիկացի ֆիզիկոս-տեսաբան, ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ։ Ավարտել է Յեյլի համալսարանը (1948)։ Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի պրոֆեսոր (1956)։ Դաշտի քվանտային տեսության, տարրական մասնիկների և միջուկային ֆիզիկայի բնագավառում աշխատանքները էական նշանակություն են ունեցել ժամանակակից տեսական ֆիզիկայի զարգացման համար։ Գել-Մանը բացատրել է (ճապոնացի ֆիզիկոս Նիշիջիմայի հետ միաժամանակ) տարօրինակ մասնիկների հատկությունները։ Առաջարկել է տարրական մասնիկների ունիտար սիմետրիան, որը նույն նշանակությունն ունեցավ տարրական մասնիկների ֆիգիկայում, ինչ Մենդելեևի պարբերական օրենքը՝ քիմիայում։ Գել-Մանը առաջիններից մեկն էր, որ արտահայտեց տարրական մասնիկների քվարկային կառուցվածքի գաղափարը։ Արժանացել է ֆիզիկայի նոբելյան մրցանակի (1969)։

Մարի Գել-Ման
անգլ.՝ Murray Gell-Mann
Murray Gell-Mann - World Economic Forum Annual Meeting 2012.jpg
Ծնվել էսեպտեմբերի 15, 1929(1929-09-15)[1][2][3][…]
Ստորին Մանհեթեն, Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Մահացել էմայիսի 24, 2019(2019-05-24)[4][5][2][…] (89 տարեկան)
Սանտա Ֆե, ԱՄՆ[6]
ԳերեզմանRed Butte Cemetery
Բնակության վայր(եր)ԱՄՆ
ՔաղաքացիությունFlag of the United States.svg ԱՄՆ
Մասնագիտությունֆիզիկոս, ոչ գեղարվեստական գրող և ֆիզիկոս-տեսաբան
Հաստատություն(ներ)Չիկագոյի համալսարան և Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտտարրական մասնիկների ֆիզիկա
Պաշտոն(ներ)պրոֆեսոր
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[7], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[7] և JASON[8]
Ալմա մատերԵյլի քոլեջ, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, Եյլի համալսարան և Columbia Grammar & Preparatory School?
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[9]
Գիտական ղեկավարՎիկտոր Վայսկոպֆ
Եղել է գիտական ղեկավարՍիդնի Կոուլման, Քենետ Վիլսոն, James Hartle?[10], Jon Mathews?[10], Todd Andrew Brun?[10], Cosmas Zachos?[10], Philip Moss Platzman?[10], Samuel Morris Berman?[10], Carl Iddings?[10], Henry Hoyt Hilton?[10], Donald F. DuBois?[10], Kenneth Young?[10] և Rod Crewther?
Հայտնի աշակերտներՔենետ Վիլսոն և Սիդնի Կոուլման
ՊարգևներԳուգենհայմի կրթաթոշակ ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ[11][12] Տարվա հումանիստ Գիտական ձեռքբերման համար Ուիլյամ Պրոկտերի մրցանակ Հելմհոլցի մեդալ Ջոն Քարթիի մրցանակ Ֆրանկլինի մեդալ Ռիխտմայերի հիշատակի մրցանակ Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Մաթեմատիկական ֆիզիկայի Դենի Հայնեմանի մրցանակ[13] Ալբերտ Այնշտայնի մեդալ Պակիստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամ Սկեպտիկական հարցախույզի կոմիտեի անդամ Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ և Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ
Կայքtuvalu.santafe.edu/~mgm
Ստորագրություն
Murray Gell-Mann signature.JPG
Murray Gell-Mann Վիքիպահեստում

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Гелл-Ман Марри // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
  3. ↑ 3,0 3,1 Munzinger-Archiv (գերմ.) — 1913.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://twitter.com/seanmcarroll/status/1131941028829679617
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Murray Gell-Mann, Who Peered at Particles and Saw the Universe, Dies at 89 — 2019.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 https://www.nytimes.com/2019/05/24/obituaries/murray-gell-mann-died-.html
  7. ↑ 7,0 7,1 Notable Names Database — 2002.
  8. ↑ Finkbeiner A. K. Unwelcome advice? // Science / M. McNutt — AAAS, 2019. — Vol. 364, Iss. 6447. — P. 1222—1225. — ISSN 0036-8075; 1095-9203 — doi:10.1126/SCIENCE.364.6447.1222 — PMID:31249041
  9. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 10,8 10,9 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  11. ↑ The Nobel Prize in Physics 1969 — Nobel Foundation.
  12. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  13. ↑ Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics — American Physical Society.
  Սա ֆիզիկոսի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։


Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 705)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարի_Գել-Ման&oldid=7881162» էջից