Վիքիպեդիա

Մարիա Գրոլմուսեց

Մարիա Գրոլմուսեց (գերմերեն տարբերակ՝ Մարիա Կարոլինա Էլիզաբետ Գրոլմուս, սորբերեն՝ Marja Grólmusec, գերմ.՝ Maria Karoline Elisabeth Grollmuß, ապրիլի 24, 1896(1896-04-24)[1], Լայպցիգ, Սաքսոնիայի թագավորություն, Գերմանական ռայխ[1] - օգոստոսի 6, 1944(1944-08-06)[1], Ռավենսբրյուկ համակենտրոնացման ճամբար, Գերմանիա), սորբ հասարակական գործիչ, լրագրող, հրապարակախոս, Գերմանիայում նացիստական ռեժիմի դեմ սոցիալիստական դիմադրության առաջնորդ։

Մարիա Գրոլմուսեց
Upper Sorbian: Marja Grólmusec
Դիմանկար
Ծնվել էապրիլի 24, 1896(1896-04-24)[1]
ԾննդավայրԼայպցիգ, Սաքսոնիայի թագավորություն, Գերմանական ռայխ[1]
Մահացել էօգոստոսի 6, 1944(1944-08-06)[1] (48 տարեկան)
Մահվան վայրՌավենսբրյուկ համակենտրոնացման ճամբար, Գերմանիա
Քաղաքացիություն Գերմանական կայսրություն և  Վայմարյան Հանրապետություն
Մասնագիտությունուսուցչուհի, հրապարակախոս, լրագրող և քաղաքական գործիչ
Ծնողներհայր՝ Յան Գրոլմուս
ԿուսակցությունԳերմանիայի կոմունիստական կուսակցություն, Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն, Գերմանիայի կոմունիստական ​​կուսակցություն (ընդդիմություն) և Գերմանիայի սոցիալիստական բանվորական կուսակցություն
ԱնդամությունՄատիցա սերբական
 Marja Grólmusec Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Մարիա Գրոլմուսեցը ծնվել է 1896 թվականի ապրիլի 24-ին, Լայպցիգում բանասիրական գիտությունների դոկտոր և դպրոցի տնօրեն Յան Գրոլմուսի (Յոհաննես Գրոլմուս) ընտանիքում։ 1917 թվականի դեկտեմբերին ավարտել է Լայպցիգի մանկավարժական ուսումնարանը[2], որից հետո սկսել է դասավանդել տարրական դպրոցում՝ Լայպցիգի պետական դպրոցում։ 1918 թվականին անդամագրվել է Լուժիցի «Մատիցի սերբական» մշակութային հասարակական կազմակերպությանը։ Սովորել է Լայպցիգի և Բեռլինի համալսարանների բանասիրական և պատմական ֆակուլտետներում։ Ուսման տարիներին եղել է Սոցիալիստ ուսանողների լիգայի անդամ։ 1928 թվականին պաշտպանել է գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան «Յոզեֆ Գյորեսը և ժողովրդավարությունը» թեմայով։ Միաժամանակ, նա սկսում է լրագրողական հոդվածներ գրել «Rhein-Mainische Volkszeitung» թերթում, որը պատկանել է Գերմանական կենտրոն կուսակցության ձախ խմբակցությանը և համագործակցել է կաթոլիկ «Die Schildgenossen» ամսագրի հետ, որը հրատարակել է «Quickborn» կաթոլիկ երիտասարդական շարժման կողմից[3]։ 1927 թվականին ընդունվել է Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության շարքերը, որտեղից հեռացվել է կոմունիստական գաղափարներին հավատարիմ լինելու պատճառով։ 1929 թվականին ընդունվել է Գերմանիայի կոմունիստական կուսակցություն, որտեղից շուտով հեռացվել է Բուխարինյան ընդդիմադիր Կոմունիստական կուսակցություն ընդունվելուց հետո։ 1932 թվականին ընդունվել է Գերմանիայի սոցիալիստական բանվորական կուսակցություն։

 
Գրոլմուսեցի գերեզմանը Ռադիբորի գերեզմանատանը
 
Գրոլմուսի արձանը Ռադիբորում՝ նրա անունը կրող դպրոցի դիմաց
 
Հուշատախտակ Բաուտցենում

Նացիստների իշխանության գալուց հետո համագործակցել է հեղափոխական սոցիալիստների (Arbeitskreis Revolutionärer Sozialisten) հետ և զբաղվել անօրինական քաղաքական գործունեությամբ։ Նա ապօրինի տպագրական հրապարակումներ է տեղափոխել Չեխոսլովակիայից և ուղեկցել է քաղաքական փախստականներին սահմանն անցնելիս։ Դրա համար օգտագործել է իր հայրական տունը Վերին Լուժիցիի Դորֆ-Ռադիբոր գյուղում։ Նա քաղաքական հարաբերություններ է պահպանել ԳՍԴԿ-ի, ԳԿԿ-ի ընդդիմադիր խմբավորումների և Օտտո Բաուերի ավստրիացի սոցիալիստների հետ։

1934 թվականի նոյեմբերի 7-ին ձերբակալվել է իր ընդհատակյա գործունեության գծով ընկեր Հերման Ռեյնմուտի հետ[4]։ Բանտարկված է եղել Դրեզդենում։ 1935 թվականի նոյեմբերի 23-ին Արդարադատության ժողովրդական պալատի կողմից դատապարտվել է վեց տարվա ազատազրկման Վալդհեյմում[5]։ Վահանաձև գեղձի հիվանդության պատճառով բանտարկության ժամանակ նրան ազատություն են առաջարկել՝ ընդհատակյա գործունեությունից զերծ մնալու պայմանով[6]։ Մերժումից հետո 1940 թվականի դեկտեմբերին նրան տեղափոխել են Ռավենսբրյուկի համակենտրոնացման ճամբար, որտեղ էլ մահացել է 1944 թվականի օգոստոսի 6-ին՝ քաղցկեղից։

Երկեր խմբագրել

  • Die Frau und die junge Demokratie. Ein Bericht über Frau, Politik und Demokratie. Frankfurt 1925
  • Über die weibliche Form der Politik. W: Die Schildgenossen. 1/1926.
  • Was ist die linke Sozialdemokratie? W: Gegen den Strom. 4/1931.
  • Die Kluft. W: Kampfsignal. 1932.
  • Josef Görres und die Demokratie. Lipsk 1932.

Հիշատակ խմբագրել

  • Մարիա Գրոլմուսեցի անունով են անվանակոչվել փողոցներ Լայպցիգում, Բաուտցենում և Հոյերսվերդում, ինչպես նաև մի քանի ուսումնական հաստատություններ։
  • 1959 թվականին ԳԴՀ փոստը թողարկել է փոստային նամականիշ՝ նվիրված Մարիա Գրոլմուսեցին։
  • Լուժիցկցի կոմպոզիտոր Ուլրիխ Պոգոդան գրել է «Մարիա Գրոլմուս» սիմֆոնիկ պոեմը նվագախմբի համար։

Գրականություն խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Deutsche Nationalbibliothek Record #118698044 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  2. ↑ Paul Gedan (Hrsg.): Das städtische Lehrerinnenseminar zu Leipzig. Gedenkschrift zur Feier des 25jährigen Bestehens, Leipzig 1924, S. 62
  3. ↑ Grólmusec, Marja (2000). Prégardier, Elisabeth; Mohr, Anne (eds.). Briefe nach Radibor : Maria Grollmuß, 1896-1944 : aus dem Zuchthaus Waldheim und dem Konzentrationslager Ravensbrück von 1938-1944 (գերմաներեն). Annweiler: Plöger. էջ 173. ISBN 3-924574-69-3. OCLC 45539984.
  4. ↑ Peter Steinbach und Johannes Tuchel: Lexikon des Widerstandes 1933 – 1945. C.H.Beck; 2., überarb. u. erw. Auflage 1998, стр. 74, ISBN 340643861X
  5. ↑ Grólmusec, Marja (2000). Prégardier, Elisabeth; Mohr, Anne (eds.). Briefe nach Radibor : Maria Grollmuß, 1896-1944 : aus dem Zuchthaus Waldheim und dem Konzentrationslager Ravensbrück von 1938-1944 (գերմաներեն). Annweiler: Plöger. էջ 174. ISBN 3-924574-69-3. OCLC 45539984.
  6. ↑ Steinbach, Peter; Tuchel, Johannes; Adam, Ursula, eds. (1998). Lexikon des Widerstandes : 1933-1945 (գերմաներեն) (2nd ed.). München: C. H. Beck. էջեր 74 et seq. ISBN 3-406-43861-X. OCLC 40603221.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիա Գրոլմուսեց» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարիա_Գրոլմուսեց&oldid=9576266» էջից