Հետույքին հարվածելը մարմնական պատժի ձև է, որը ներառում է ֆիզիկական ցավ պատճառելու համար մարդու հետույքին ձեռքի ափով կամ հավելյալ այլ առարկայով հարվածելը։ Հետույքին հարված տերմինը լայնորեն ներառում է ձեռքի կամ գործիքի օգտագործումը։ Այդ առարկաների օգտագործումը կարող է վերաբերել նաև ֆիզիկական պատժի ավելի կոնկրետ տեսակների, ինչպիսիք են ճիպոտով (ցուցափայտով), թիակով, հողաթափերով հարվածելը։

Որոշ ծնողներ հարվածում են երեխաներին՝ ի պատասխան անցանկալի[1][2]։ Մեծահասակներն ավելի հաճախ ծեծում են տղաներին, քան աղջիկներին՝ ինչպես տանը, այնպես էլ դպրոցում[3]։ Որոշ երկրներ արգելեցին երեխաներին երեխաների հետույքին հարվածելը ցանկացած միջավայրում, ներառյալ տներում, դպրոցներում և քրեակատարողական հիմնարկներում[4], մինչդեռ, մյուսները թույլատրում են դա, երբ դա արվում է ծնողի կամ խնամակալի կողմից։

Եզրաբանություն

խմբագրել

Ամերիկյան անգլերենում բառարանները սահմանում են հետույքին հարվածը որպես բաց ձեռքով կամ այնպիսի գործիքով, ինչպիսին է թիակը[5]: Այսպիսով, ԱՄՆ դպրոցներում մարմնական պատժի ստանդարտ ձևը (թիակի օգտագործումը) հաճախ կոչվում է հարվածել հետույքին : Հյուսիսային Ամերիկայում «Հետույքին հարվածել » բառը հաճախ օգտագործվել է որպես դպրոցում թիակով պաշտոնական (լիազորված մեծահասակի կողմից ) հարվածելու հոմանիշ[6], և երբեմն նույնիսկ որպես մեղմասություն հաստատություններում մեծահասակների պաշտոնական մարմնական պատժի փոխարեն[7]։

Բրիտանական անգլերենում բառարանների մեծամասնությունը սահմանում է «հետույքին հարվածել» բառը որպես միայն բաց ձեռքով հարվածել[8]։ Միացյալ Թագավորությունում, Իռլանդիայում, Ավստրալիայում և Նոր Զելանդիայում «Սմեքինգ»(հարված, ապտակ) բառը սովորաբար օգտագործվում է «Սփենքինգ» (հետույքին հարվածել) բառի փոխարեն, երբ կիրառվում է բաց ձեռքով հարվածելու իմաստը , այլ ոչ թե գործիքով առարկայով ։ Այն դեպքում, երբ «Սփանքինգ» - ը (հետույքին հարվածելը) վերաբերում է հետույքին հարվածելուն,ապա ՝ «Սմեքինգը» (հարված, ապտակ) ավելի ոչ կոնկրետ է և կարող է վերաբերել երեխայի ձեռքերին կամ ոտքերին, ինչպես նաև նրա հետույքին հարվածելուն[9]։

 
Representation from 1895 of a mother spanking her child on the bare bottom with a hairbrush for breaking the vase
 
Scene in Naples of a mother spanking her son, made by Giorgio Conrad

Ծնողները սովորաբար ծեծում են իրենց երեխաներին՝ որպես մարմնական պատժի ձև Միացյալ Նահանգներում. Այնուամենայնիվ, այս պրակտիկայի աջակցությունը, ըստ երևույթին, նվազում է ԱՄՆ ծնողների շրջանում:[1][10] Հարվածը սովորաբար կատարվում է երեխայի հետույքին մերկ ձեռքով մեկ կամ մի քանի ապտակով, թեև, ոչ հազվադեպ, երեխաներին ծեծելու համար օգտագործվում են տարբեր առարկաներ, ինչպիսիք են մազերի խոզանակը կամ փայտե գդալը:[1] Պատմականորեն մեծահասակները տղաներին ավելի շատ են ծեծել, քան աղջիկներին:[3][11] Միացյալ Նահանգներում մեծահասակները սովորաբար ամենաշատը ծեծում են փոքրիկներին[12]: Հիմնական պատճառները, որոնք ծնողները բերում են իրենց երեխաներին ծեծելու համար՝ երեխաներին ավելի հնազանդ դարձնելն ու ավելի լավ վարքագծի խթանումն է, հատկապես՝ դադարեցնել իրենց երեխաների ակնհայտ ագրեսիվ վարքագիծը: [փաստ]

Այնուամենայնիվ, հետազոտությունները ցույց են տվել, որ հարվածելը (կամ մարմնական պատժի ցանկացած այլ ձև) կապված է հակառակ ազդեցության հետ։[1][10] Երբ մեծահասակները ֆիզիկապես պատժում են երեխաներին, երեխաները հակված են ժամանակի ընթացքում ավելի քիչ հնազանդվել ծնողներին և զարգացնել ավելի ագրեսիվ վարքագիծ, այդ թվում՝ այլ երեխաների նկատմամբ:[1] Ագրեսիվ վարքագծի այս աճը, ըստ երևույթին, արտացոլում է երեխայի այն ընկալումը, որ հարվածը զայրույթի և հիասթափության դեմ պայքարելու միջոց է։ Կան նաև բազմաթիվ անբարենպաստ ֆիզիկական, մտավոր և հուզական ազդեցություններ, որոնք փոխկապակցված են ծեծի և մարմնական պատժի այլ ձևերի հետ, ներառյալ տարբեր ֆիզիկական վնասվածքներ, աճող անհանգստություն, դեպրեսիա և հակասոցիալական վարք:[1][13][14] Մեծահասակները, ովքեր ծեծվել են իրենց մանկության ընթացքում, ավելի հավանական է, որ բռնության ենթարկեն իրենց երեխաներին և ամուսնուն։[1]

Թեև ծնողները և հետույքին հարվածելու այլ ջատագովները հաճախ պնդում են, որ այն անհրաժեշտ է երեխաներին դաստիարակելու համար, ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ծնողները հակված են անհետևողականորեն կիրառել ֆիզիկական պատիժ և հակված են ավելի հաճախ հարվածել երեխաների հետույքներին, երբ զայրացած են կամ սթրեսի մեջ[10] Ծնողների կողմից մարմնական պատժի կիրառումը մեծացնում է երեխաների ֆիզիկական բռնության ենթարկվելու հավանականությունը, և Կանադայում և Միացյալ Նահանգներում ֆիզիկական բռնության փաստագրված դեպքերի մեծ մասը սկսվում է կարգապահական նպատակով հետույքին հարվածելուց: Եթե երեխային հաճախ հարվածում են, ապա մարմնական պատժի այս ձևը ժամանակի ընթացքում ավելի քիչ արդյունավետ է դառնում վարքագծի փոփոխության հարցում (սա նաև հայտնի է որպես ազդեցության վերացում եզրույթով: Ի պատասխան հարվածի արդյունավետության նվազմանը, որոշ ծնողներ մեծացնում են հետույքին հարվածելու հաճախականությունը կամ ուժգնությունը, կամ օգտագործում են որևէ առարկա:[11]

Ծեծի այլընտրանքներ

Ծնողները կարող են ավելի քիչ հարվածել, կամ ընդհանրապես չհարվածել երեխաների հետույքներին, եթե սովորել են արդյունավետ կարգապահական տեխնիկա, քանի որ շատ ծնողներ հետույքին հարվածելը համարում են իրենց երեխաներին խրատելու վերջին միջոցը։ Հետույքին հարվածելուն և մարմնական պատժի այլ ձևերին կան բազմաթիվ այլընտրանքներ.

• Դադարի մեթոդը, որը ենթադրում է վավարքը խթանող պայմանների դադարեցում,

Ցանկալի վարքագծի դրական պարգևատրում աստղով, կպչուն նկարով կամ հյուրասիրությամբ,

• Ոչ ֆիզիկական պատիժների (հոգեբանության) կիրառում , որի դեպքում վատ վարքագիծը բխեցնում է տհաճ հետևանքը, օրինակ ՝երեխային զրկելը ունեցած արտոնությունից,

• Անտեսել թեթև վատ վարքագիծը և առաջնահերթ ուշադրություն դարձնել առավել վատ վարքագծի դրսևորումներին,

խուսափելով սխալ վարքագծի ի հայտ գալու հնարավորությունից, և հետևաբար ուղղիչ կարգապահական միջամտության անհրաժեշտությունից։

• Ոչ ֆիզիկական պատիժների (հոգեբանության) կիրառում , որի դեպքում վատ վարքագիծը բխեցնում է տհաճ հետևանքը, օրինակ ՝երեխային  զրկելը ունեցած արտոնությունից,


Դպրոցում

խմբագրել
 
Medieval representation of a schoolboy spanked with tree branches
 
Drawing from 1821 representing a school teacher from Rome spanking one of their students

Ֆիզիկական պատիժը, որը սովորաբար իրականացվում էր ոչ թե բաց ձեռքով, այլ գործիքով (օրինակ՝ թիավարումով կամ ձեռնափայտով), նախկինում շատ երկրներում դպրոցական կարգապահության տարածված ձև էր, բայց այժմ այն ​​արգելված է Արևմտյան աշխարհի մեծ մասում:

 
scene from the movie Joe the King where a teacher spanks a student

Ֆիզիկական պատիժը, օրինակ ճիպոտով հարվածելը  մնում է կարգապահության տարածված ձև մի շարք  ասիական և աֆրիկյան երկրներում  , նույնիսկ այն երկրներում, որտեղ այս պրակտիկան անօրինական է , ինչպիսիք են Հնդկաստանը և Հարավային Աֆրիկան: Այս մշակույթներում այն կոչվում է «Ճիպոտահարում » և ոչ «հետույքին հարված»: Միացյալ Նահանգների Գերագույն դատարանը 1977 թվականին որոշեց, որ դպրոցի աշակերտներին թիակով հարվածելը ինքնին անօրինական չէր: Այնուամենայնիվ, 31 նահանգներ այժմ արգելել են թիակով հարվածելու պատժի կիրառումը հանրակրթական դպրոցներում: Այն դեռ առկա  է Հարավային որոշ դպրոցներում, և ավելի քան 167,000 աշակերտ թիակով հարվածվել է 2011-2012 ուսումնական տարում ամերիկյան հանրակրթական դպրոցներում: Աշակերտները կարող են ֆիզիկապես պատժվել մանկապարտեզից մինչև ավագ դպրոցի ավարտը, ինչը նշանակում է, որ դպրոցի պաշտոնյաների, նույնիսկ մեծահասակ դպրոցականների հետույքին երբեմն հարվածում են ։

Բժշկական, մանկաբուժական կամ հոգեբանական ոլորտների մի շարք ներկայացուցիչներ հանդես են եկել դպրոցներում ֆիզիկական պատժի բոլոր ձևերին դեմ  հայտարարություններով, նշելով դրանից բխող այնպիսի արդյունքներ, ինչպիսիք են ավելի վատ ակադեմիական նվաճումները, հակասոցիալական վարքագծի աճը, ուսանողներին հասցված  վնասվածքները և անբարենպաստ ուսումնական միջավայրը: Այդ հաստատությունների դասին են պատկանում Ամերիկյան բժշկական ասոցիացիան, Երեխաների և դեռահասների հոգեբուժության ամերիկյան ակադեմիան, ամերիկյան հոգեվերլուծական ասոցիացիան, մանկաբուժության ամերիկյան ակադեմիան (AAP), դեռահասների բժշկության հասարակությունը, ամերիկյան հոգեբանական ասոցիացիան, մանկաբուժության և երեխաների առողջության թագավորական քոլեջը, Հոգեբույժների թագավորական քոլեջը, Կանադայի մանկաբուժական ընկերությունը և Ավստրալական հոգեբանական ընկերությունը, ինչպես նաև Միացյալ Նահանգների դպրոցական հոգեբանների ազգային ասոցիացիան և միջնակարգ դպրոցների տնօրենների ազգային ասոցիացիան:





Մեծահասակների ծեծը

խմբագրել

Արևմտյան աշխարհում 21-րդ դարում մեծահասակների միջև կատարվող հետույքին հարվածների մեծ մասը էրոտիկ բնույթի են: 20-րդ դարի սկզբին ամերիկացի տղամարդիկ, որոնք ծեծում էին իրենց կանանց և ընկերուհիներին, հաճախ դիտվում էր որպես կենցաղային կարգապահության ընդունելի ձև։ Այն սովորական էր ամերիկյան ֆիլմերում, սկսած ամենավաղ օրերից մինչև 1960-ականները, և հաճախ օգտագործվում էր տղամարդու և կնոջ սիրավեպի ընթացքում։ 21-րդ դարի սկզբին, փոքր ենթամշակույթի հետևորդները, որը հայտնի է որպես քրիստոնեական կենցաղային կարգապահություն, Աստվածաշնչի բառացի մեկնաբանության հիման վրա արդարացրել են հետույքին հարվածելը որպես իրենց ամուսինների կողմից կանանց պատժի ընդունելի ձև։ Քննադատները նման գործելաոճը նկարագրում են որպես ընտանեկան բռնության ձև։ Մի քանի երկրներում մեծահասակների համար նախատեսված է դատական ֆիզիկական պատիժ։



Հետույքին հարվածելու ծիսական ավանդույթներ

խմբագրել
 
An Easter whip (Czech: pomlázka; Slovak: korbáč)

Լուսնային չինական ամանորյա տոների առաջին օրը՝ մեկշաբաթյա «Գարնանային փառատոն», որը չինացիների համար ամենակարևոր փառատոնն է ամբողջ աշխարհում, հազարավոր չինացիներ այցելում են Տունգկանում գտնվող տաոսական Դոնգ Լուն Գոնգ տաճար՝ կատարելու  դարավոր ծեսը՝ ուղղված ազատվելու  վատ բախտից : Տղամարդիկ ավանդաբար հարվածներ են ստանում հետույքին, իսկ կանայք մտրակվում  են՝ հարվածների քանակը (միշտ թեթև) տաճարի սպասավորների կողմից, որոնք երկու դեպքում էլ որոշում են Վան Յե աստծու  և խունկ վառելով և երկու կտոր փայտ շպրտելու միջոցով , որից հետո բոլորը գնում են տուն ուրախությամբ՝ հավատալով, որ իրենց բախտը կբարելավվի:

Եվրոպա

Զատկի երկուշաբթի օրը կա սլավոնական ավանդույթ, որի ժամանակ աղջիկներին և ծեծում են հյուսված ուռենու շիվերով (չեխերեն՝ pomlázka;մտրակ, սլովակերեն՝ korbáč, մտրակ) և ջուր են ցողում նրանց վրա։

Սլովենիայում կա կատակերգական ավանդույթ, ըստ որի յուրաքանչյուր ոք, ում հաջողվում է բարձրանալ Տրիգլավ լեռան գագաթը, ստանում է հարված հետույքին կամ շիվերով ծեծ։

Լեհաստանում կա Պասովանիե անունով ավանդույթ, որը նշվում է ծննդյան 18-րդ տարեդարձին։ Հոբելյարը ծննդյան խնջույքի հյուրերից ստանում է գոտիով տասնութ հարված։

Հյուսիսային Ամերիկա

Ծննդյան օրը հետույքին հարվածելը ավանդույթ է Միացյալ Նահանգների որոշ շրջաններում: Ավանդույթի համաձայն, անհատը (սովորաբար, թեև ոչ բացառապես, երեխան) իր ծննդյան օրը ստանում է, սովորաբար, իր տարիքին համապատասխան, մի շարք հարվածներ հետույքին : Հատկանշական է, որ այս հարվածները կրում են զվարճանքի բնույթ, և կիրառվում են այնպես, որ հարվածները  ստացողին  հասցվեն ոչ թե վնաս , այլ թեթև անհարմարության զգացում։


Տես նաև

խմբագրել

Հղումներ

խմբագրել

Notes

  1. Zolotor, AJ (October 2014). «Corporal punishment». Pediatric Clinics of North America (Review). 61 (5): 971–8. doi:10.1016/j.pcl.2014.06.003. PMID 25242709.
  2. Sylvester, Foster, Charles Herbert, Ellsworth D. (1919). «The New Practical Reference Library, Volume 2». The New Practical Reference Library. 2.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  3. Straus, Murray A.; Douglas, Emily M.; Madeiros, Rose Ann (2013). The Primordial Violence: Spanking Children, Psychological Development, Violence, and Crime. New York: Routledge. էջեր 31–32. ISBN 978-1848729537.
  4. «States which have prohibited all corporal punishment». Global Initiative to End All Corporal Punishment of Children. Արխիվացված է օրիգինալից 2 May 2018-ին.
  5. American Heritage Dictionary of the English Language: "Spank: To slap on the buttocks with a flat object or with the open hand, as for punishment."
  6. E.g. "Corporal punishment — spanking or paddling the student — may be used as a discipline management technique .... The instrument to be used in administering corporal punishment shall be approved by the principal or designee".Texas Association of School Boards – Standard Code of Conduct wording. Արխիվացված 25 Հունիս 2007 archive.today
  7. See e.g. Evidence of Colonel G. Headly Basher, Deputy Minister for Reform Institutions, Ontario, Joint Committee of the Senate and House of Commons on Capital and Corporal Punishment and Lotteries, Canada, 1953–55.
  8. Oxford English Dictionary: "Spank: To slap or smack (a person, esp. a child) with the open hand." Collins English Dictionary: "Spank: To slap or smack with the open hand, esp. on the buttocks."
  9. Oxford English Dictionary: "Smack: To strike (a person, part of the body, etc.) with the open hand or with something having a flat surface; to slap. Also spec. to chastise (a child) in this manner and fig."
  10. Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family Health (April 1998). «Guidance for effective discipline». Pediatrics. American Academy of Pediatrics. 101 (4 Pt 1): 723–8. doi:10.1542/peds.101.4.723. PMID 9521967. S2CID 79545678.
  11. Zolotor, AJ (October 2014). «Corporal punishment». Pediatric Clinics of North America (Review). 61 (5): 971–8. doi:10.1016/j.pcl.2014.06.003. PMID 25242709.

Արտաքին կապեր

խմբագրել
  Տես՝ spanking Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս

Կատեգորիա:Corporal punishments Կատեգորիա:Traditions Կատեգորիա:Pain infliction methods Կատեգորիա:Youth rights Կատեգորիա:Children's rights Կատեգորիա:Parenting Կատեգորիա:Harassment and bullying