Մասնակից:2020likilik/Ավազարկղ Էդուարդ Բուլվեր-Լիթոն
Էդուարդ Բուլվեր-Լիթոն
2020likilik/Ավազարկղ Էդուարդ Բուլվեր-Լիթոն |
|---|
անգլիացի գրող
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է1803 թվականի մայիսի 25-ին Լոնդոնի Բեյքեր փողոցում։ Գեներալ Վիլյամ Էրլ Լիթոնի կրտսեր որդին էր։ Լիթոնների ընտանիքը Նորֆոլքից էր։ «Բուլվեր» ազգանունը (սկզբնական ձևեր' Bolver և Bolverk) սկանդինավյան ծագում ունի: Այս ազգանունը հայտնի էր Անգլիայում, նախքան Նորմանդիայի դուքսի ներխուժումը։ Այս մասին է խոսում Բուլվերխիտ տեղանունը. ենթադրվում է, որ այստեղ է վայրէջք կատարել Դան Բուլվերը: Նրա տոհմածառը սկիզբ էր առնում Նորմանական նվաճման ժամանակաշրջանում, երբ Նորֆոլքի կալվածքը տրվեց Այեր Դը Վալենս Տուրոլդ Բուլվերին այն բանի համար, որ վերջինս խիզախություն ցուցաբերեց՝ կռվելով Գասթինգսի ժամանակ։ Բուլվերի պապն ամուսնացել է Հայդեն-Հոլի [Ն 1] կոմսի ժառանգորդուհու հետ: Գրողի հայրն ամուսնացել է 1798 թվականին Էլիզաբեթ Լիթոնի հետ, որը Ռոբիզոնի և Լիթոնի ժառանգորդն էր: Նրանք երեք որդի են ունեցել։ Առաջինը՝ ավագ Վիլյամը, ժառանգել է հոր հողերը Նորֆոլքում, Հենրին, որն աչքի է ընկել դիվանագիտական ծառայության մեջ, ստացել է լորդ Դալլինգի տիտղոսը {{[1]}}։ Նրա ծննդյան ազգանունը պարզապես Բուլվեր էր, իսկ Էրլը և Լիթոնը միջակ անուններ են: 1844 թվականին Լիթոնը ստացավ բարոնի տիտղոսը, և այդ ժամանակվանից նրա անունը պաշտոնապես դարձավ Բուլվեր-Լիթոն: Գեներալ Վիլյամ Բուլվերի որդին էր, որը իր մոր՝ Նեյ Լիթոնի ղեկավարությամբ ստացել է մանրակրկիտ տնային կրթություն։
.jpg)
Ընդունվելով Քեմբրիջի համալսարան՝ աչքի ընկավ իր «Քանդակ» պոեմով, որի համար արժանացել է մրցանակի։ 1831 թվականին ընտրվել է ստորին պալատի անդամ և միացել է Վիգովի կուսակցությանը։ Թեև խորհրդարանում առանձնահատուկ դեր չի խաղացել, սակայն որոշ ժամանակ եղել է այդ կուսակցության գաղափարների ջերմեռանդ հետևորդը և այդ գաղափարներն արտահայտել է իր ստեղծագործություններում: Հետագայում նրա հայացքների մեջ հեղափոխություն տեղի ունեցավ։ 1852-1859 թվականներին նա գտնվում էր Տորի [Ն 2] շարքերում: 1858-1859 թվականներին նա ծառայեց որպես գաղութների պետական քարտուղար պահպանողական նախարարությունում։ 1866 թվականին Բուլվեր-Լիթոնը, որը դժգոհ էր Լիթոնի բարոն տիտղոսից, մտավ վերին պալատ: Բուլվեր-Լիթոնը ընտանեկան կյանքում երջանիկ չէր. նա ստիպված էր բաժանվել կնոջից`Ռոսինայից, որը գրող էր և հետագայում նրան շատ մռայլ գույներով ներկայացրեց «Քլիվբի» վիճահարույց վեպում, որն իր ժամանակին մեծ աղմուկ բարձրացրեց:
Առավել հայտնի է «Պելեմը կամ տղամարդու արկածները» վեպով (1828), որը մեծ ճանաչում ուներ Եվրոպայում: Պուշկինը, այդ վեպի տպավորության տակ, պատրաստվում էր գրել «Ռուսական Պելեմ» վեպը: Այդ մտահղացումից պահպանվել են մի քանի ծավալուն ծրագրեր [2]. ։ Կառլ Բրյուլովի «Պոմպեյի վերջին օրը» (1833) կտավի տպավորության տակ գրել է «Պոմպեյի վերջին օրերը» վեպը (1834): Բուլվեր-Լիթոնը եղել է անգլիական Ռոզենկրեյցների միության անդամ, հետաքրքրվել է օկուլտիզմով, և նրա շատ ստեղծագործություններ («Զանոնին» և մյուսները սարսափների ժանրում) պետք է կարդալ հենց այդ համատեքստում ։
Այս առումով հետաքրքիր է նաև նրա ավելի ուշ գրված վեպը` «Գալիք մրցավազքը» (1871)՝ գիտական ֆանտաստիկայի առաջին գործերից մեկը, որտեղ պատմվում է Երկրի մակերևույթի տակ ապրող գերքաղաքակրթության մասին: Այստեղ առաջին անգամ ի հայտ է գալիս հեղինակի կողմից հորինված «Վրիլ» հասկացությունը, որը նշանակում է կախարդական էներգիա: Նա, ով տիրապետում է դրան, դառնում է սեփական ճակատագրի և ամբողջ աշխարհի տերը:
«Փոլ Քլիֆորդը» վեպն սկսվում է «Դա մութ ու բուռն գիշեր էր» արտահայտությամբ, որը ծառայում էորպես Սան Խոսեի պետական համալսարանի անգլերենի ֆակուլտետի կողմից անցկացվող մրցույթի վերնագիր՝ գեղարվեստական ստեղծագործության վատթարագույն սկիզբի համար: Մրցանակային ֆոնդը 250 ԱՄՆ դոլար է, հիմնական չափանիշը «բանավոր ավելորդություն, հոգատարություն, խճճվածություն, հռետորաբանություն և կլինիկական զառանցանք»: Նրա եղբայրը՝ Հենրին, և որդին՝ Ռոբերտը, բացի դիվանագիտական ոլորտում ունեցած իրենց կարիերայից, հասցրել են նաև անուններ կազմել գրականության մեջ {{[3][4]}}:
Ստեղծագործություններ
խմբագրելԱրձակ
խմբագրել- «Պելեմ կամ տղամարդու արկածները» (1828)
- «Յուջին Էրամ» (1832)
- «Պոմպեյի վերջին օրերը» (1834)
- «Ռիենցին, հռոմեական տրիբունաներից վերջինը» (1835)
- «Զանոնի» («Տեսիլք») (1842)
- «Հարոլդ, վերջին սաքսոնացին» (1848)
- «Կեքսստոններ» (1849)
- «Իմ սիրավեպը» (1851)
- «Գալիք մրցավազք» (1871)[6][7], վերահրատարակվել է «Վրիլ. գալիք մրցավազքի ուժը»
- «Քենելմ Չիլինգլին, նրա արկածները և աշխարհայացքը»(1873)
Պիեսներ
խմբագրել- « Լիոնի լեդի[Ն 3]ն» (1839)
- «Փող» (1840)
- «Ռիշելյե» (1839)
- «Դքսուհի Լա Վալեր»
Թարգմանություններ ռուսերեն
խմբագրել- «Կիրքը հասարակության երկու տարբեր մակարդակներում» (թարգմանություն անգլերեն E. F. Korsha Վիպակի "Asmadeus at large" (1833) ամսագրում «Ընթերցանության գրադարան», 1834, Հատոր 2.)
- «Ռայն ուխտավորներ» (Մոսկվա, 1835)
- «Լեյլա կամ Գրենադայի պաշարումը» (Մոսկվա, 1842)
- «Հարոլդ, Անգլիայի վերջին սաքսոնական թագավորը», 1848)
- «Էռնեստ Մալտրավերս» (Սանկտ Պետերբուրգ), 1848)
- «Կակստոններ» (ընտանեկան Նկար, 2 տ., Մոսկվա, 1851)
- «Իմ սիրավեպը, կամ անգլիական կյանքի բազմազանությունը» ( 1853)
- «Պելգամ» (Սանկտ Պետերբուրգ), 1859)
- «Եվգենի Արամ» (Սանկտ Պետերբուրգ), 1860)
- «Տարօրինակ պատմություն» 1865)
- «Ի՞նչ է անելու դրա հետ» 1870)
- «Պաուսանիուսը, սպարտացին» (Մոսկվա, 1871)
- «Ազատություն առանց օրենքի, կամ հռոմեական վերջին տրիբունան» (Մոսկվա, 1871)
- «Քենելմ Չիլինգլին, նրա արկածները և կարծիքները» (Մոսկվա, 1874)
- «Փարիզեցիներ» (Մոսկվա, 1875)
- «Դքսուհի Լա Վալեր» (դրամա 5 գործողությամբ, Մոսկվա, 1874)
- «Անգլո-սաքսոնների արքան» (Մոսկվա, 1878)
- «Վերջին բարոնը» (Սանկտ Պետերբուրգ), 1879)
- «Ուրվական» (Սանկտ Պետերբուրգ, 1880)
- «Արթուր թագավոր», Մոսկվա, 1882)
- «Անգլիայի նվաճումը նորմանների կողմից» (Մոսկվա, 1883)
- «Պոմպեյի վերջին օրերը» (Սանկտ Պետերբուրգ), 1886)
- «Գալիք մրցավազք» (թարգմանեց՝ Ա. Կամենսկի, Սանկտ Պետերբուրգ, 1891)
- «Տարօրինակ պատմություն» ((թարգմանեց՝ Յ.Գորշկովան, Սամարա, 2012)
Գրականություն
խմբագրել- Бульвер Литтон, Эдвард-Джорж-Чарльс // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Матвеенко И. А. Восприятие творчества Э.Бульвера-Литтона в России 1830—1850-х гг. — Томск, 2005. — 248 с.
- Чичерин А. В. «Пелэм» Бульвер-Литтона // Бульвер-Литтон Э. Пелэм, или Приключения джентльмена. М., 1958.
- Christensen, Allan Conrad (1976). Edward Bulwer-Lytton: The Fiction of New Regions. Athens, Georgia: The University of Georgia Press. ISBN 0-8203-0387-9.
- Mitchell L. G., (2003). Bulwer Lytton: The Rise and Fall of a Victorian Man of Letters. London & New York:: Hambledon and London. ISBN 1-85285-423-5. (Distributed in the U.S. and Canada by Palgrave Macmillan)
[[Կատեգորիա:]]