Հակոբ Թոխաթցի
Հակոբ Թոխաթցի (1563[1], Թոքաթ[1] - ոչ վաղ քան 1657 և ոչ ուշ քան 1663, Զամոշչ), տաղասաց, թարգմանիչ, գրիչ։ Աշակերտել է Հակոբ Այվաթենց Թոխաթցուն, որից տարբերվելու համար իրեն կոչել է Հակոբ Բաթակենց Թոխաթցի։
Հակոբ Թոխաթցի | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1563[1] |
| Ծննդավայր | Թոքաթ[1] |
| Վախճանվել է | ոչ վաղ քան 1657 և ոչ ուշ քան 1663 |
| Վախճանի վայր | Զամոշչ |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, թարգմանիչ և գրիչ |
| Լեզու | հայերեն |
| Ազգություն | հայ |
| Ժանրեր | ողբ[1] և պանեգիրիկ |
Կենսագրություն խմբագրել
1593-1595 թվականներին ապրել է Օլախաց երկրի (Վալախիա) Յաշ քաղաքում, ապա հաստատվել Զամոստիե հայաշատ քաղաքում (Արևմտյան Ուկրաինա)։ Հեղինակ է «Ողբ ի վերայ Օլախաց երկրին» (գրված 1595—1596 թվականներին), «Տաղ և ողբանք ի վերայ Եվդոկիա քաղաքին» (1604) պատմական թեմայով ողբերի, քնարական բնույթի զղջական-խրատական տաղերի, գանձերի ու ներբողների, «Յակոբի Սաղմոսարան» կոչված անտիպ երկի։ Լատիներենից հայերեն է թարգմանել հնդկական ծագում ունեցող «Եօթն իմաստասիրաց պատմութիւնը» (1614, հայերեն հրատարակություն 1696), որը, խմբագրական որոշ փոփոխություններով, հրատարակվել է 9 անգամ (1-ին հրատարակությունը 1696)։ Այս գործը հայերենից թարգմանվել է նաև թուրքերեն (1803), ռուսերեն (1847), վրացերեն (XIX դ.), ֆրանսերեն (1919)։ Հակոբ Թոխաթցու գրչությամբ պահպանվել է 6 ձեռագիր (Երևանի, Վիեննայի Կայսերական և Երուսաղեմի Սուրբ Հակոբյանց վանքի մատենադարաններում)։ Բացառիկ նշանակություն ունի նրա գրչագրած «Գեռլայի տաղարանը» (Երևանի Մատենադարան, ձեռ. դ 10050), որն ամփոփում է հայ միջնադարյան պոեզիայի բազմատեսակ ստեղծագործություններ։
Գրականություն խմբագրել
- Ակինյան Ն., Հակոբ Երեց Թոխաթեցի, տես նրա «Հինգ պանդուխտ տաղասացներ», Վիեննա, 1921։
- Ակինյան Ն., Հակոբ Թոխաթեցւո «Ողբ ի վերայ երկրին Օլախաց», տես նրա «Մատենագրական հետազոտություններ», հ. 4, Վնն., 1938։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 67)։ 
|
| Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։
|