Կոլա Իդրոմենո

ալբանացի նկարիչ, բնանկարիչ, ճարտարապետ, բեմանկարիչ, քանդակագործ, լուսանկարիչ, գծանկարիչ

Կոլա Իդրոմենո[Նշում 1] (ալբ․՝ Kolë Idromeno / Կոլ Իդրոմենո ալբ․՝ Kol Idromeno, օգոստոսի 15, 1860(1860-08-15)[1][2], Շկոդեր, Ալբանիա - դեկտեմբերի 12, 1939(1939-12-12)[2], Շկոդեր, Ալբանիա), ալբանացի նկարիչ, բնանկարիչ, ճարտարապետ, բեմանկարիչ, քանդակագործ, լուսանկարիչ, գծանկարիչ։

Կոլա Իդրոմենո
Ի ծնեալբ․՝ Kolë Idromeno
Ծնվել էօգոստոսի 15, 1860(1860-08-15)[1][2]
ԾննդավայրՇկոդեր, Ալբանիա
Վախճանվել էդեկտեմբերի 12, 1939(1939-12-12)[2] (79 տարեկան)
Մահվան վայրՇկոդեր, Ալբանիա
Քաղաքացիություն Ալբանիա
Մասնագիտությունլուսանկարիչ, քանդակագործ, ճարտարագետ, ճարտարապետ, նկարիչ և երաժիշտ
Ոճռեալիզմ
Ժանրդիմապատկեր
Ուշագրավ աշխատանքներՔույր Տոնա
 Kolë Idromeno Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Կոլա Իդրոմենոն ծնվել է 1860 թվականի օգոստոսի 15-ին Շկոդերում (Օսմանյան կայսրության եվրոպական մասում, այժմ` Հյուսիսարևմտյան Ալբանիա)[Նշում 2]։ Նրա պապը` Անդրեա Իդրոմենոն, եղել է գեղանկարիչ և աստվածաբանության դոկտոր, իսկ հայրը Արսեն Իդրոմենոն կահույքի դիզայներ և նույնպես գեղանկարիչ[3]։

Գեղանկարիչ

խմբագրել
 
Նկարչի քրոջ դիմանկարը
(նկարը հայտնի է նաև որպես «Ալբանական Մոնա Լիզա»), 1883. կտավ/յուղաներկ 75 × 60 սմ
 
Շկոդերի տեսքը 1910 թվականին, փոստային բացիկ (նկարը` Կոլա Իդրոմենոյի)

1871 թվականից մինչև 1875 թվականին պատանին մասնավոր դասեր է ստացել շկոդերցի նկարիչ և լուսանկարիչ իտալացի էմիգրանտ Պետրո Մարուբիի (1834-1903) ստուդիայում։ 1875 թվականին Կոլան հաղթել է Վենետիկի գեղարվեստի ակադեմիայում սովորելու համար հայտարարված մրցույթում։ Վենետիկում Իդրոմենոն ծանոթացել է ճարտարապետության, գեղանկարչության և քանդակագործության գլուխգործոցների հետ, որոնցում միախառնված էին բյուզանդական և գոթական միջնադարի, Ռենեսանսի և Բարոկկոյի ավանդույթները։ 1878 թվականին վերադարձել է Շկոդեր և ակտիվորեն մասնակցել քաղաքի մշակութային և հայրենասիրական շարժմանը։

 
Կոլա Իդրոմենո հետիոտնային փողոցը (Rruga Kolë Idromeno) Շկոդերում

1883 թվականին Իդրոմենոն ստեղծել է քրոջ` Տոնայի դիմանկարը, որը դարձել է գեղանկարչի ամենամեծ ձեռքբերումներից մեկը և համարվել ալբանական ազգային արվեստի Վերածննդի ժամանակաշրջանի առաջին հոգեբանական դիմանկարը[4]։ Բնորդուհին հագել է սկուտարցի աղջկա ավանդական տարազ, որը ընդգծում է նրա ամոթխածությունը և հոգեկան մաքրությունը[Նշում 3]։ Կոլա Իդրոմենոյին համարում են 19-20-րդ դարերի ալբանական ռեալիստական գեղանկարչության հիմնադիրը[5]։

Ճարտարապետ

խմբագրել

Իդրոմենոն որքան որ լայնորեն հայտնի է որպես գեղանկարիչ, այնքան էլ քիչ հայտնի է որպես ճարտարապետ։ 20-րդ դարի առաջին տարիներին շինարարական նախագծերի նրա պատվերները մասնակիորեն պահպանվել են արխիվում։ Մասնագետները ենթադրում են, որ նա կյանքի վերջին տարիներին Շկոդերում կառուցվող շինությունների համար մշակել է ավելի քան 100 նախագիծ[6]։ 2013 թվականին կայացած ցուցահանդեսում ցուցադրվել են հեղինակի կողմից կատարված նկարչական էսքիզների 50 լուսանկարների պատճեններ և 25 հեղինակային լուսանկարներ, որոնք մամնավորում են մինչև 1939 թվականը իրականացված նախագծեր։

Հիշատակ

խմբագրել

Շկոդերում գոյություն ունի Կոլա Իդրոմենոյի հետիոտնային փողոց, որտեղ պահպանվել են 20-րդ դարի սկզբի վավերական պատկերներ [1][2] Արխիվացված 2013-07-15 Wayback Machine[3](չաշխատող հղում):

Նշումներ

խմբագրել
  1. Албанская [ ë ] читается в конце слова как а / я (տես ալբաներենի այբուբեն)
  2. Вторая половина XIX века в Оттоманской империи совпала с эпохой её упадка (см. Танзимат); технический прогресс в странах Европы выявил бесперспективность жизненного уклада, насаждаемого в европейских владениях Порты, и обеспечил широкое национально-освободительное движение на Балканах вообще, и в Албании, в частности. Одновременно растёт интерес к культурной идентичности албанцев, укрепляются светские формы искусства
  3. Скутари — другое звучание названия города и округа Шкодер, закреплённое в названии административной единицы Османской империи конца XIX-го — начала XX века Скутари (вилайет).

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 Delarge J. Le Delarge (ֆր.)Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Frashëri G. Idromeno, Kol // Grove Art Online / J. Turner[Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T039851
  3. Frashëri, Gjergj. (1998-01). «Idromeno, Kol (1860 - 1939), painter, architect, sculptor, photographer» (անգլերեն). Grove Art Online. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.
  4. Halilaj, Valbona. «Un artista sconosciuto: Kolë Idromeno» (it; sq). Tili.it : ALBATROS. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  5. «Kole Idromeno : Biography (Figurative art / Painting)» (անգլերեն). Mezuraj Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.
  6. Видео, 1 мин. 30 с.: Кола Идромено, неизвестный архитектор: «I Panjohuri arkitekt Kolë Idromeno - News, Lajme» (ալբաներեն). VizionPlusTV. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.

Գրականություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոլա Իդրոմենո» հոդվածին։