Կալվարիա Զեբժիդովսկայի սրբավայր

;
🌐	kalwaria.eu

Կալվարիա Զեբժիդովսկայի սրբավայր (լեհերեն՝ Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej), մաներիստական ոճով կառուցված պաշտամունքային կառույցների և պարկային համալիր Լեհաստանի հարավային մասում՝ Կալվարիա Զեբժիդովսկա քաղաքի մերձակայքում (ի դեպ, քաղաքը կազմավորվել է ուխտավայրի շուրջը և կոչվել վերջինիս անունով)։ Հիմնադրվել է 17-րդ դարում, երբ հակառեֆորմացիան կաթոլիկ Եվրոպայում հանգեցրել էր բազմաթիվ կալվարիաների կառուցման (կալվարիաները Հիսուս Քրիստոսի չարչարանքները, նրա անցած Գողգոթայի ճանապարհը ոգեկոչող սրբավայրեր են)։ 1999 թվականին Կալվարիա Զեբժիդովսկայի սրբավայրը ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Այն պաշտոնապես ներառված է նաև Լեհաստանի պատմական հուշարձանների ցանկում (Pomnik historii Polski^[1]):

Պատմություն խմբագրել

Կալվարիա Զեբժիդովսկա (լեհերենից թարգմանած՝ նշանակում է Զեբժիդովսկու կալվարիա, Զեբժիդովսկու Գողգոթա) սրբավայրը Կրակովի վոևոդա Միկոլայ Զեբժիդովսկին հիմնադրել է 1600 թվականին, ֆրանցիսկյան եղբայրների համար (նա թերևս հաշվի է առել այն հանգամանքը, որ հենց ֆրանցիսկյան միաբանությանն է վստահված Երուսաղեմում Տիրոջ գերեզմանի պահպանությունը)։ Սրբավայրը կառուցելիս առաջնորդվել են Երուսաղեմի ու նրա շրջակայքի հատակագիծ-քարտեզով, որը 1584 թվականին պատրաստել էր Քրիստիան Կրուիկ վան Ադրիքեմը^[2]։

Սուրբ Մարիամի բազիլիկը խմբագրել

Աստվածամորը նվիրված բազիլիկը Միկոլայ Զեբժիդովսկու պատվերով նախագծել է Ջովաննի Մարիա Բեռնարդոնին, իսկ շինարարության ընթացքը (1603–1609 թթ.) հսկել ու ղեկավարել է անտվերպենցի ճարտարապետ և ոսկերիչ Պաուլ Բաուդարտը^[3]։

Մատուռները խմբագրել

Կալվարիա պարկում կա 42 մատուռ, որոնք կառուցվել ու անվանակոչվել են Երուսաղեմի և Սուրբ Երկրի նշանավոր վայրերի անուններով։ Պարկն ունի երկու հիմնական արահետ, որոնցից մեկը նվիրված է Հիսուս Քրիստոսին, մյուսը՝ Սուրբ Մարիամին։ Առաջինի վրա գտնվում են 24, երկրորդի վրա՝ 11 մատուռ. մնացած յոթ մատուռները ընդհանուր են երկուսի համար։ Առավել նշանակալից և ուշագրավ են հետևյալները.

Ecce Homo. հատակագիծը նմանվում է հունական խաչի, կառուցվել է 1605-1609 թթ. (ճարտարապետ՝ Պաուլ Բաուդարտ)։ Գմբեթը ներսից զարդարված է մաներիստական ոճի պատկերներով^[4]
Խաչելության մատուռ. համալիրի առաջին կառույցն է (1600–1601 թթ.)^[5]:
Մարիամի սիրտ. նախագծել ու կառուցել է Պաուլ Բաուդարտը, 1615 թվականին, սրտաձև հատակագծով։ Մատուռը հավերժացնում է Գողգոթայի ճանապարհին Հիսուսի հանդիպումը Մարիամին^[6]։
Սուրբ Մարիամի ննջման եկեղեցի. կառուցվել է 1615–1642 թթ., մաներիստական ոճով։ Համալիրի ամենամեծ կառույցներից մեկն է։

Պատկերասրահ խմբագրել

Սուրբ Մարիամի բազիլիկի ճակտոնը
Սուրբ Մարիամի բազիլիկի ետնամասը
Սուրբ Մարիամի բազիլիկի ներսը
Վանքը
Սուրբ Մարիամի ննջման եկեղեցին
Խաչելության մատուռը
Խաչելության մատուռը
Ecce Homo մատուռը
«Մոր սիրտը» մատուռը
Շրջական և մատուռներից մեկը

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ isap.sejm.gov.pl
↑ «Kalwarie w Europie». www.niedziela.pl (լեհերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
↑ «Sanktuarium Kalwaryjskie». www.pascal.pl (լեհերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
↑ «Ratusz Pilata». www.kalwaria.eu (լեհերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
↑ «Ważniejsze wydarzenia». www.kalwaria.eu (լեհերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
↑ «Kaplica Serներսից ca Maryi». www.kalwaria.eu (լեհերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.