Ծոր Ծոր
Ծործորի վանք (պարս.՝ کلیسای زور زور), հայկական վանք Մեծ Հայքի Վասպուրական նահանգի Արտազ գավառում (այժմ՝ Իրանի Մակու քաղաքից հյուսիս-արևմուտք, Զանգմար գետի ձախ ափին)։ 13-րդ դարի վերջին հիմնադրել է Զաքարիա եպիսկոպոսը։ Հիշատակվում է 1314 թվականից։
| Ծոր Ծոր | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | մատուռ |
| Երկիր |  Իրան |
| Տեղագրություն | Մակուի գավառ և Մակու |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի[1] |
| Մասն է | Իրանի հայկական վանական համալիրներ |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Իրանի ազգային ժառանգություն[2] և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության մաս |
| Անվանված | Մարիամ Աստվածածին |
| Ճարտարապետական ոճ | իլխադինյան ճարտարապետություն և հայկական ճարտարապետություն |
| Մակերես | 5,03 հեկտար, 54,46 հեկտար |
 | |
 | |
 Dzordzor Chapel Վիքիպահեստում | |
Պատմություն
խմբագրելԾործորի վանքը, լինելով Արտազի հայկական իշխանության մշակութային կենտրոն, վերելք է ապրել 14-րդ դարի առաջին կեսին, երբ այստեղ է հաստատվել Հովհաննես Երզնկացին (Ծործորեցի)։ Բացվել են բարձրագույն դպրոց, գրչության կենտրոն, գրվել և թարգմանվել են աստվածաբանական երկեր ու մեկնություններ, ընդօրինակվել ձեռագրեր։ Հովհաննես Երզնկացին այս վանքում է գրել «Մեկնութիւն մարգարեութեանն Դանիէլի», «Մեկնութիւն Մատթէի Ավետարանին», «Համառօտ տեսութիւն քերականի» երկերը, քարոզներ, չափածո ստեղծագործություններ ևն։ 1316 թվականին Զաքարիա եպիսկոպոսը և Հովհաննես Երզնկացին մասնակցել են Ադանայի եկեղեցական ժողովին։
Ծործորի վանքը 14-րդ դարում դարձել է միարարական շարժման կենտրոն։ Վանքին կից բացված դպրոցում գիտամանկավարժական աշխատանք է կատարել Ֆրա Պոնցիուս վարդապետը։ Ծործորի բարձրագույն դպրոցում հայերեն են թարգմանվել եվրոպական սխոլաստիկայի անվանի ներկայացուցիչներ Նիկողայոս Լյուրացու, Թովմա Աքվինացու, Բոնավենտուրայի երկերը։
Վանքը գործել է մինչև 18-րդ դարի վերջը։ 1995 թվականին Ծործորի վանքի Սբ. Աստվածածին խաչաձև գմբեթավոր եկեղեցին (1298–1314, կառուցված է սրբատաշ քարով), Մակուում արհեստական լիճ ստեղծելու կապակցությամբ, իրանահայ ճարտարապետ Վ. Առաքելյանի նախաձեռնությամբ ու միջոցներով, տեղափոխվել է բարձրադիր վայր, Բարոն գյուղի մոտ[3]։
2008 թվականին հուլիսի 6-ին մատուռը ճանաչվել էր որպես Համաշխարհային ժառանգություն և Իրանում հայկական Սուրբ Թադևոսի և Սուրբ Ստեփանոսի վանքերի հետ նույնպես մտցվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ժառանգության ցանկի մեջ[4]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Պարսկերեն Վիքիպեդիա (перс.) — 2003.
- ↑ Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
- ↑ Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան. Երևան: Հայկական հանրագիտարանի գլխ. խմբ. 2002. էջ 454.
- ↑ Centre, UNESCO World Heritage. «Armenian Monastic Ensembles of Iran». whc.unesco.org (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
Գրականություն
խմբագրել- Խաչիկյան Լ., Արտազի հայկական իշխանությունը և Ծործորի դպրոցը, ԲՄ, № 11, 1973:
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Արմեն Հախնազարյան, «Արտազի երեք վանքերը», Երևան, 2012 թվական, ISBN 978-99941-875-8-4։
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ծոր Ծոր» հոդվածին։ |