Լուիս Արսե
Լուիս Ալբերտո Արսե Կատակորա (իսպ.՝ Luis Alberto Arce Catacora, սեպտեմբերի 28, 1963, Լա Պաս, Բոլիվիա), Բոլիվիայի քաղաքական գործիչ և տնտեսագետ։
| Լուիս Արսե իսպ.՝ Luis Alberto Arce Catacora | |
_Cropped_II.png)
| |
| Կուսակցություն՝ | Շարժում դեպի սոցիալիզմ |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Սան Անդրեսի բարձրագույն համալսարան և Ուորիքի համալսարան[1] |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ և տնտեսագետ |
| Դավանանք | Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի |
| Ծննդյան օր | սեպտեմբերի 28, 1963 (60 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Լա Պաս, Բոլիվիա |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Բոլիվիա
|
| Ի ծնե անուն | Luis Alberto Arce Catacora |
| Ինքնագիր | 
|
Կենսագրություն խմբագրել
1980 թվականին ավարտել է դպրոցը։ Ուսումը շարունակել է Բանկային կրթության ինստիտուտում, որը ավարտել է 1984 թվականին՝ «հաշվապահի որակավորմամբ»։
1986 թվականին ընդունվել է Սան Անդրեսի համալսարանի տնտեսագիտական ֆակուլտետ (UMSA, Բոլիվիա), որն ավարտել է 1991 թվականին, ստանալով տնտեսագետի աստիճան։ 1996-1997 թվականներին սովորել է բրիտանական Քովենտրի քաղաքի Ուորիկի համալսարանում, որտեղ ստացել է տնտեսագիտության մագիստրոսի աստիճան։
1987 թվականից Լուիսը գրեթե 20 տարի աշխատել է Բոլիվիայի Կենտրոնական բանկում, որտեղ միջազգային ֆինանսական բաժնի շուկայի վերլուծաբանից դարձել է միջազգային գործերի վարչության պետ։
2006 թվականին նշանակվել է Ֆինանսների նախարար Էվո Մորալեսի առաջին կառավարությունում (արտաքին ֆինանսավորման զարգացման ծրագրի պատասխանատու), իսկ երեք տարի անց՝ 2009 թվականին, նա դարձել է էկոնոմիկայի և հանրային ֆինանսների նախարար։ Որոշ ազդեցիկ լրատվամիջոցներ, ինչպիսիք են The Wall Street Journal-ը, Լուիսին համարում են «Բոլիվիայի տնտեսական վերածննդի ճարտարապետ»[2]։
Դասախոսել է Եվրոպայի, Հյուսիսային Ամերիկայի և Լատինական Ամերիկայի բազմաթիվ համալսարաններում, ներառյալ Կոլումբիայի, Ջորջթաունի, Ամերիկյան, Փիթսբուրգի, Հարվարդի, Չիկագոյի և Բուենոս Այրեսի համալսարանները։
Որպես էկոնոմիկայի նախարար, 2006-2019 թվականներին Լուիսը և՛ ազգային, և՛ միջազգային մակարդակով ճանաչվել է որպես երկրի տնտեսական ճգնաժամի հիմնական ճարտարապետ, որի ընթացքում Բոլիվիայի ՀՆԱ-ն աճեց 343% -ով՝ մեկ տասնամյակում ընդամենը 9,573 դոլարից 42,401 մլրդ դոլար[3][4], ինչը կարևորվեց Համաշխարհային բանկի, Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ), ՄԱԿ-ի Լատինական Ամերիկայի և Կարիբյան ավազանի տնտեսական հանձնաժողովի (ECLAC) միջազգային կազմակերպությունների կողմից։
Բոլիվիայի տնտեսական զարգացմանը նպաստող Լուիս Արսեի կողմից ձեռնարկված հիմնական միջոցներից էին ներքին շուկայի խթանումը, փոխարժեքի կայունությունը (ինչը հանգեցրեց արտարժույթի պաշարների նկատելի աճի) և բնական ռեսուրսների ազգայնացման քաղաքականությունը՝ ներառված հասարակության սոցիալական զարգացման երկարաժամկետ ծրագրերում[5][6]։ Լուիսը վերահսկում էր երկրում ածխաջրածնային, հեռահաղորդակցական և հանքարդյունաբերական ընկերությունների ազգայնացումը, ինչպես նաև Հարավային բանկի ստեղծումը։ Նա սահմանեց էլեկտրաէներգիայի սակագները քաղաքներում մի փոքր ավելի բարձր, քան գյուղական բնակավայրերում, ինչը ձեռնտու է վերջինիս համար և հանգեցրեց գյուղական տարածքների արագ զարգացմանը։ Սահմանեց աշխատավարձերի տարեկան բարձրացում`գնաճի մակարդակից բարձր, ինչը հանգեցրեց բնակչության գնողունակության բարձրացմանը։ Նա ակտիվորեն նպաստում էր սոցիալական ոլորտում պետական ներդրումների մասին օրենքների ընդունմանը, մասնավորապես՝ կրթության և առողջապահության բարելավմանը։ Նա նաև ընդունեց օրենք հանրային դպրոցներում սովորող երեխաների և դեռահասների սուբսիդիաների, ինչպես նաև երկու տարեկանից ցածր հղի կանանց և կանանց, 60 և բարձր տարիքի տարեց մարդկանց պետական թոշակ չստացող սուբսիդիաների մասին։ Աջակցեց գյուղատնտեսության մեքենայացման ծրագրի ֆինանսավորմանը, որի շրջանակներում տրակտորներ տրվեցին հնդիկ գյուղացիներին։ Բոլիվիան կարողացել է բնակչության աղքատության մակարդակը 38,2 տոկոսից նվազեցնել մինչև 15,2 տոկոս, ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագրի (ՄԱԶԾ և ԷԿԼԱԿ) հաշվետվությունների համաձայն[7]։ 2018 թվականին Բոլիվիան գրանցեց 1,51% գնաճ, ինչը 2009 թվականից ի վեր ամենացածրն է[8]։
2017 թվականին առողջական խնդիրների պատճառով լքել է պաշտոնը, սակայն 2019 թվականին հունվարին կրկին վերանշանակվել է։
2019 թվականի նոյեմբերի 10-ին հրաժարական է տվել նախագահ Է. Մորալեսի և այլ նախարարների հետ՝ 2019 թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսներին հակակառավարական ցույցերից հետո անվտանգությունն ապահովելու նպատակով գտնվել է Մեքսիկայի դեսպանատանը և երկիրը լքել է դեկտեմբերի 6-ին։ Սկզբում գտնվել է Մեքսիկայում, հետո՝ Արգենտինայում։
2020-ի հունվարի 19-ին Դեվիդ Չոքեհուանկա Սեսպեդեսի հետ միասին, նա առաջադրվեց որպես Նախագահի թեկնածու 2020-ի ընդհանուր ընտրություններում «Շարժում դեպի Սոցիալիզմ» կուսակցությունից՝ որպես փոխնախագահի թեկնածու[9][10]։ Հունվարի վերջին նա վերադարձավ հայրենիք՝ անվտանգության երաշխիքների ներքո, այն բանից հետո, երբ Բոլիվիայի դատախազությունը հաստատեց ձերբակալման վճռի բացակայությունը, բայց ձերբակալվեց և ծեծի ենթարկվեց հենց օդանավակայանում։ Միջազգային իրավունքի նման կտրուկ խախտումը (նախ քաղաքական փախստականներին շարժման անվտանգությունը խոստանալը, ապա նրանց գրավելը) միջազգային խոշոր սկանդալի պատճառ դարձավ, որի շնորհիվ ձերբակալվածներն ազատ արձակվեցին[11]։
2020 թվականի հոկտեմբերի 18-ին համառ և համոզիչ հաղթանակ է տարել կայացած նախագահական ընտրություններում (ձայների ավելի քան 52,4%-ը, հիմնական հակառակորդ Կառլոս Մեսայի 31,5% -ի դիմաց)[12]։
1810-1826 թվականների Լուիսի նախնիները եղել էին Անկախության պատերազմի հերոսներ։ Նա Սան Անդրեսի համալսարանի և Ֆրանց Թամայոյի մասնավոր համալսարանի պատվավոր դոկտոր է։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 https://warwick.ac.uk/fac/soc/economics/news/2021/11/warwick_welcomes_bolivian_president/
- ↑ Bolivian Leader’s Re-Election Calling Card: Socialist Economy Minister
- ↑ ¿Cuáles son las claves del éxito económico boliviano?
- ↑ Una economía que brilla, críticas a la candidatura de Evo Morales y 'canchitas de fútbol: ¿qué debates recorren Bolivia en año electoral?
- ↑ «Luis Arce, ministro de economia de Bolivia».
- ↑ «Crecimiento economico de Bolivia el mas alto de toda America».
- ↑ «Bolivia redujo a mayor ritmo la pobreza extrema segun PNUD y CEPAL». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Bolivia proyecta un crecimiento del 4,5 % y una inflación de 4 % para 2019
- ↑ Экс-министр экономики Боливии выдвигается в президенты от партии Эво Моралеса
- ↑ Evo anuncia que Luis Arce será el candidato a la Presidencia por el MAS
- ↑ Переворот в Боливии
- ↑ Боливийцев ждет новый социализм с индейским лицом