Վիքիպեդիա

Լուդոլֆ վան Քյոլեն

Լուդոլֆ վան Քյոլեն (հոլ.՝ Ludolph van Ceulen, նաև van Keulen, van Collen, van Cuelen, [ˈlydɔlf vɑŋˈkøːlə(n)]), հոլանդացի մաթեմատիկոս։

Լուդոլֆ վան Քյոլեն
հոլ.՝ Ludolph van Ceulen
Ludolf van Ceulen.jpeg
Ծնվել էհունվարի 28, 1540 կամ 1540[1][2][3]
Հիլդեսհայմ, Ստորին Սաքսոնիա, Գերմանիա
Մահացել էդեկտեմբերի 31, 1610(1610-12-31)[4][5][6][…]
Լեյդեն, Հոլանդիա, Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն կամ Լեյդեն, Հոլանդիա, Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն[7]
ԳերեզմանPieterskerk
ՔաղաքացիությունԳերմանիա
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Լեյդենի համալսարան և Լեյդենի համալսարան[6]
Գործունեության ոլորտմաթեմատիկա[7], Մաթեմատիկական հաստատուն[7], Շրջանագիծ[7], Շրջան[7], Պի թիվ[7] և Գիտության պատմություն[7]
Ալմա մատերԼեյդենի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[8][7] և հոլանդերեն[7]
Եղել է գիտական ղեկավարvilebrord snelius
Հայտնի աշակերտներvilebrord snelius և Frans van Schooten, Sr.?[9]
Commons-logo.svg Ludolf van Ceulen Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

Լյուդոլֆ վան Քյոլենը տեղափոխվել է Դելֆթ, ամենայն հավանականությամբ, 1576 թվականին, որպեսզի դասավանդի սուսերամարտ և մաթեմատիկան, իսկ 1594 թվականին Լեյդենում բացել է սուսերամարտի դպրոց[10]։ 1600 թվականին նշանակվել է Duytsche Mathematique ինժեներական դպրոցի մաթեմատիկայի առաջին պրոֆեսոր, որը հիմնադրել էր Մորիսը՝ Օրաննի արքայազնը։

Վան Քյոլենի կարևորագույն աշխատանքը եղել է պի մաթեմատիկական հաստատունի հաշվարկումը, որի վրա նա ծախսել է իր կյանքի զգալի մասը՝ ըստ էության, օգտագործելով այն նույն մեթոդները, որոնք օգտագործել էր Արքիմեդը շուրջ տասնյոթ դար առաջ[11]։ Նա հրատարակել է պի թվի 20 տասնորդական թվանշանները 1596 թվականի իր «Van den Circkel» գրքում, որը հրապարակվել է նախքան նրա Լեյդեն տեղափոխվել, իսկ ավելի ուշ նա ընդլայնել է այդ արժեքը մինչև 35 տասնորդական թվանշան[12]։ Այդ թիվը հայտնի է որպես Լյուդոլֆի թիվ, և ըստ նրա կտակի, այն պետք է փորագրվեր նրա տապանաքարի վրա։ Հաշվարկի ժամանալ նրան շատ է օգնել նրա կինը՝ Ադրիանա Սիմոնսը։

 
De circulo & adscriptis liber (1619)

Ցեյլենի հեղինակած աշխատություններից են.

  • «Solutie ende Werckinghe ор twee Geometrische vraghen by Willem Goudaem 1580» (Ամստերդամ, 1584),
  • «De Arithmetische en Geometrische fondamenten» (Լեյդեն, 1615; 2-րդ հրատ. լատիներենով Վիլեբրորդ Սնելիուսի մշակմամբ լույս է տեսել «Fundamenta Arithmetica et Geometrica» վերնագրով, Լեյդեն, 1615),
  • «De Annulis» (1619). Rammelman Elsevier, «Over Mr. Ludolf van Ceulen, als schermeester en hoogleeraar in de wiskunde te Leuden» (Ուտրեխտ, «Histor. genvotschap», Kroniik II, 1846),
  • Vorsterman van Oijen, «Notice sur Ludolphe van Colen» (Boncompagni, «Bullettino di bibliografia e di storia delle scienze matematiche e fisiche», I, 1868)։

ԺառանգությունԽմբագրել

Լյուդոլֆ վան Քյոլենի մահվանից հետո Լյուդոլֆի թիվը՝

3.14159265358979323846264338327950288...,

փորագրվել է նրա շիրմաքարի վրա Լեյդենում[13][14]։ Հետագայում շիրմաքարը կորել է, սակայն ավելի ուշ՝ 2000 թվականին, վերականգնվել է։

Լյուդոլֆ վան Քյոլենի մահվանից հետո նրա «De circulo & adscriptis liber» գիրքը թարգմանվել է լատիներեն Սնելիուսի կողմից[15]։

Գերմանիայում պի թիվը ներկայում էլ երբեմն կոչվում է Լյուդոլֆի թիվ[16]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ Digital Library for Dutch Literature (DBNL) (նիդերլ.) — 1999.
  2. ↑ Alvin
  3. ↑ sapere.it (իտալ.)
  4. ↑ Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
  5. ↑ Ludolph van Ceulen — 2009.
  6. ↑ 6,0 6,1 Leidse Hoogleraren (նիդերլ.)
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 Czech National Authority Database
  8. ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
  9. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  10. ↑ O'Connor J. J., Robertson E. F. (April 2009)։ «Ludolph Van Ceulen (1540 - 1610)»։ School of Mathematics and Statistics at the University of St Andrews։ Վերցված է 9 January 2020 
  11. ↑ Peacock George (1820)։ A Collection of Examples of the Applications of the Differential and Integral Calculus (անգլերեն)։ Cambridge, England: J. Smith։ էջ 70 
  12. ↑ Berggren J. L., Borwein Jonathan, Borwein Peter (2014)։ Pi: A Source Book (անգլերեն) (Third ed.)։ New York: Springer։ էջեր xviii։ ISBN 978-1-4757-4217-6 
  13. ↑ Hasan Heather (2006)։ Archimedes: The Father of Mathematics։ The Library of Greek Philosophers (անգլերեն)։ New York: The Rosen Publishing Group, Inc։ էջ 46։ ISBN 978-1-4042-0774-5 
  14. ↑ Barlow Peter (1814)։ A New Mathematical and Philosophical Dictionary: Comprising an Explanation of Terms and Principles of Pure and Mixed Mathematics, and Such Branches of Natural Philosophy as are Susceptible of Mathematical Investigation. With Historical Sketches of the Rise, Progress and Present State of the Several Departments of These Sciences, and an Account of the Discoveries and Writings of the Most Celebrated Authors, Both Ancient and Modern (անգլերեն)։ London: G. and S. Robinson 
  15. ↑ Rees Abraham (1819)։ The Cyclopaedia; Or, Universal Dictionary of Arts, Sciences and Literature (անգլերեն) XXIX։ London: Longman, Hurst, Rees, Orme & Brown 
  16. ↑ Bold Benjamin (2012)։ Famous Problems of Geometry and How to Solve Them (անգլերեն)։ Mineola, NY: Courier Corporation։ ISBN 978-0-486-13763-6 

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լուդոլֆ_վան_Քյոլեն&oldid=8516413» էջից