Լոխում

Լոխում (թուրքերեն՝ rahat-lokum — «հարմար կտորներ»), շաքարավազից (շաքար լոխում) կամ ալյուրից (ռահաթ-լոխում) պատրաստվող քաղցրավենիք, որի մեջ ավելացնում են նաև օսլա, ընկույզ, պիստակ, կոկոս և այլն։ Առավել տարածված է ռահաթ-լոխումը, որը այժմ պարզապես կոչվում է «լոխում»։

Լոխում
Լոխումի բաղադրիչները
միջերկրական խոհանոց
Տեսակ	Աղանդեր
Ենթատեսակ	Հրուշակեղեն
Առաջացման երկիր	Օսմանյան կայսրություն
Lokum Վիքիպահեստում

Անվանման ծագումը

Թուրքերեն բառերի բացատրությունը. ռահա(թ)՝ հաճույք, հարմարավետություն, երջանկություն, և լոխում՝ կտորներ։ Բառն առաջացել է արաբերեն rahat al-hulqum (‏راحة الحلقوم / rāḥatu ʾl-ḥulqūm) արտահայտությունից, որը կարելի է թարգմանել որպես «քիմքի համար հաճելի»։ Արաբերենում ռահաթ լոխումը սովորաբար անվանում են ռահա(թ) (արաբ․՝ راحة‎‎ թ-ն խուլ է, այդ իսկ պատճառով գրվում է, բայց չի թարգմանվում)՝ առանց լոխում բառը ավելացնելու։ Լոխումը ավանդական քաղցրավենիք է նաև Բալկանյան թերակղզում։

Պատմություն

Քաղցրավենիքը, որը պատրաստում էին ջրից, շաքարավազից և օսլայից՝ վարդերի թերթիկների եթերային յուղերի ավելացմամբ, գոյություն ունի արդեն ավելի քան 500 տարի։

Ստամբուլում XVIII դարի վերջում այս քաղցրավենիքը վերը նշված ձևով պատրաստեց թուրք հրուշակագործ Ալի Մուհադդին Հաջի Բեքիրը և առաջարկեց սուլթանին։ Հաջի Բեքիրը լոխումի մի քանի նոր տեսակներ պատրաստեց՝ ավելացնելով բաղադրության մեջ նաև ընկույզ։

1897 թվականին Հաջի Բեքիրի թոռը՝ Մեհմեդ Մուհիդդինը, Բրյուսելի ցուցադրության ժամանակ եվրոպական հասարակությանը ներկայացրեց ռահաթ-լոխումը։ Այդ ժամանակ նա ստացավ ցուցադրության ոսկե մեդալը և ռահաթ-լոխումի՝ Եվրոպա առաքման պայմանագրեր կնքեց։ 2013 թվականի տվյալներով լոխումը արտադրվում է աշխարհի ավելի քան 50 երկրներում, այդ թվում՝ Ասիայի, Եվրոպայի (Ռուսաստան, Ուկրաինա, Բելառուս և այլն), Լատինական Ամերիկայի և Հյուսիսային Ամերիկայի երկրներում։

Տարատեսակներ

Լոխումի տարատեսակները Ստամբուլի խանութներից մեկի ցուցափեղկին

Մրգային ռահաթ-լոխումի օրինակ. պատրաստված է նռանից

Գոյություն ունեն լոխումի մեծ թվով տարատեսակներ, որոնք կախված են իրենց լցոններից։ Ըստ այդմ՝ բաժանվում են հետևյալ խմբերի.

Ձևով և չափերով

• Խորանարդե լոխում (խորանարդի տեսքով լոխում),
• Մանկական լոխում (լոխում, որից պատրաստում են փոքրիկ կենդանիներ՝ երեխաների համար),
• Ռուլետային լոխում,
• Կտրատած լոխում,
• Ամբողջական լոխում,
• Արաբական լոխում (չկտրված փոքր մասերի, մեծ լոխում՝ վեցանկյան տեսքով).
• Երկշերտանի լոխում։

Լցոնման տեսակով

• Մրգային լոխում (լոխում, որի արտադրության ժամանակ աքարավազի փոխարեն կամ նրա հետ միասին ավելացնում են մրգահյութ. այն հաղորդում է յուրահատուկ գույն և համ),
• Ընկուզե լոխում (լոխում, որի արտադրության ժամանակ օգտագործում են ընկույզ, պիստակ կամ գետնանուշ),
• Ծաղկաթերթերով լոխում, ամենից հաճախ՝ վարդերի,
• Սպիտակ լոխում (սրա պատրաստման ժամանակ չեն օգտագործում ոչ մի հավելում. միայն շաքար, օսլա և ջուր),
• Մեղրային լոխում,
• Թզային լոխում,
• «Վիզիր» լոխում։

Պատրաստումը

Այս քաղցրավենիքը պատրաստվում է օսլայից, օշարակից և շաքարավազից՝ ընկույզի կամ մրգային հյութերի ավելացմամբ։ Լոխումի պատրաստման համար արդեն պատրաստի զանգվածը պահում են երկու օր։ Լոխումը հարկավոր է պահել այնպիսի վայրում, որ նվազագույնի հասցվի օդի հետ շփումը։

Արվեստի մեջ

• Կլայվ Սթեյփլզ Լյուիզի «Առյուծ, կախարդ և զգեստապահարան» չորրորդ գլուխը («Նարնիայի ժամանակագրությունները» գրքերի շարքից) կոչվում է «Ռահաթ-լոխում» (այլ թարգմանություններում՝ «Թուրքական քաղցրություններ»)։

Արտաքին հղումներ

• Ռահաթ-լոխում
• Rahat lokum
• Ռահաթ-լոխումի պատմությունն ու բաղադրատոմսը
• Լոխումի բաղադրատոմսը Արխիվացված 2012-06-23 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լոխում» հոդվածին։