Էֆեդրա
| Էֆեդրազգիներ | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթաթագավորություն | Viridiplantae |
| Ինֆրաթագավորություն | Streptophyta |
| Վերնաբաժին | Բարձրակարգ բույսեր (Embryophytes) |
| Տիպ/Բաժին | Գնետայիններ (Gnetophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Ընտանիք | Էֆեդրազգիներ (Ephedraceae) |
| Ցեղ | Էֆեդրազգիներ (Ephedra) L., 1753 |
| Տարածվածություն | |
 Տաքսոնի տարածվածությունը | |
Էֆեդրա, սարի չամիչ, լեռնաչամիչ, (լատին․՝ Ephedraceae), գնետայինների (Gnetopsida) դասի բույս, հանդիսանում է էֆեդրայիննների (Ephedrales) կարգի և էֆեդրազգիների/սարիչամիչազգիների/լեռնաչամիչազգիների (Ephedraceae) ընտանիքի միակ ցեղը։ Էֆեդրան երկտուն, հազվադեպ՝ միատուն, մշտադալար ծառ կամ թուփ է։ Հայտնի է մոտ 70 տեսակ։
Ծաղիկները միասեռ են, առէջքայինները կամ սերմնաբողբոջները այդ դեպքում երկտուն են կամ հազվագյուտ դեպքում՝ միատուն։ Փոշանոթը երկբուն է կամ 3-4 բնանի։ Առէջները 3-8 հատ են[1]։
Հայաստանում
խմբագրելՀայաստանում հանդիպում են 2 տեսակներ՝
- սովորական (հանդիպում է միայն Սյունիքի մարզի ստորին լեռնային գոտում)
- բարձր (Արագածոտնի, Տավուշի, Գեղարքունիքի և այլ մարզերի ստորին ու միջին լեռնային գոտիներում)։
Աճում է չոր, քարքարոտ և ժայռոտ լանջերին։
Կենսաբանական նկարագիր
խմբագրել_2011_2.jpg)
Խիտ ճյուղավորվող թուփ է (բարձրությունը՝ 20-100 սմ)։ Ճյուղերը դեղնականաչավուն են, անփայլ, հատվածավոր, երիտասարդ ընձյուղները՝ կանաչ (իրականացնում են լուսասինթեզը)։ Տերևները մանր են, հակադիր, թեփուկանման։ Ծաղկում է ապրիլ–հունիսին։ Պտուղները թունավոր են անասունների համար։
Տարածում
խմբագրելՌուսաստանի հարավային մասում և արևմտյան Սիբիրում հանդիպում է Ephedra distachya L.[2] տեսակը։ Տարածված է Կովկասում, Բալկաններում, Փոքր Ասիայում, Իրանում, Հիմալայներում։
Հարավային Կովկասի լեռներում հանդիպում է Ephedra major Host (հոմանիշ Ephedra procera Fisch. & C.A.Mey.)[3] տեսակը։
Նշանակություն
խմբագրելԴեղաբույս է. պարունակում է էֆեդրին (ալկալոիդ), C վիտամին, աղաղանյութեր։ Էֆեդրինը իր ներգործությամբ նման է բժշկության մեջ լայնորեն տարածված ադրենալինին։ Այն օգտագործում են որպես արյունահոսությունը դադարեցնող միջոց, նաև շնչարգելության, թոքաբորբի, գրիպի, տիֆի, էկզեմայի, հայմորիտի և էտմոհիդի ժամանակ։ Հակաթույն է հանդիսանում մորֆիով և սկոպոլամինով թունավորվելու դեպքում[4]։
Ցրտադիմացկուն է, պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Լ. Վ. Հարությունյան, Ա. Լ. Հարությունյան, Հայաստանի դենդրոֆլորան, «Լույս» հրատարակչություն, Երևան 1985
- ↑ Губанов, И. А. и др. Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3 т. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл., 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 122. — ISBN 8-87317-091-6.
- ↑ Головлёв, А. А. Фитогеографический очерк Горной Чечни // Фиторазнообразие Восточной Европы. — 2006. — № 1. — С. 24. УДК 581.9 (471.66)
- ↑ Քո շրջապատի թփերը, 1984, Լ․ Վ․ Հարությունյան
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էֆեդրա» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էֆեդրա» հոդվածին։ |
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 583)։
|