Զորայր Խալափյան
Զորայր Երվանդի Խալափյան (օգոստոսի 1, 1933[1], Թալիշ, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1] - հուլիսի 18, 2008, Երևան, Հայաստան), հայ գրող, արձակագիր և դրամատուրգ, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից։
Զորայր Խալափյան | |
---|---|
Ծնվել է | օգոստոսի 1, 1933[1] |
Ծննդավայր | Թալիշ, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1] |
Վախճանվել է | հուլիսի 18, 2008 (74 տարեկան) |
Վախճանի վայր | Երևան, Հայաստան |
Մասնագիտություն | գրող, արձակագիր և դրամատուրգ |
Ազգություն | հայ |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ և Հայաստան |
Կրթություն | ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ (1956)[1] |
Ուշագրավ աշխատանքներ | Թթենի |
Անդամակցություն | ԽՍՀՄ Գրողների միություն և ՀԳՄ |
Աշխատավայր | ՀԳՄ |
Զորայր Խալափյան Վիքիդարանում |
Կենսագրություն
խմբագրելԽալափյանը ծնվել է Արցախի Մարտակերտի շրջանի Թալիշ գյուղում։ 1956 թվականին ավարտել է ԵՊՀ-ի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը։ 1956-1967 թվականներին որպես նախագծող ինժեներ աշխատել է Երևանի տարբեր գիտահետազոտական ինստիտուտներում։
1994-1996 թվականներին եղել է Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղարը։
Խալափյանն արժանացել է Հայաստանի գրողների միության Դերենիկ Դեմիրճյանի անվան, ինչպես նաև Հայաստանի կառավարության և ՀԳՄ սահմանած «Հրանտ Մաթևոսյան» և «Ոսկե եղեգն» նախագահական մրցանակներին։
Ստեղծագործական աշխատանք
խմբագրելԽալափյանի առաջին ստեղծագործությունը «Հեղեղ» վիպակն է, որը լույս է տեսել «Սովետական գրականություն» ամսագրում 1962 թվականին։
Նրան մեծ ճանաչում է բերել «Որտե՞ղ էիր, մարդ աստծո» (1966) վեպը։ Այն թարգմանվել է ռուսերեն, ուկրաիներեն, չեխերեն, բուլղարերեն և լեհերեն։ Վեպում նկարագրվում է մի գավառական բժշկի կյանքը։ Հետագայում այդ վեպի հիման վրա նկարահանվել է համանուն բազմասերիանոց կինոնկարը, որի ռեժիսորն է եղել Առնոլդ Աղաբաբովը։
Նրա «Թթենի» պատմվածքի հիման վրա նկարահանվել է համանուն ֆիլմը[2] (ռեժիսոր՝ Գենադի Մելքոնյան)։
Գրել է նաև պիեսներ, որոնցից շատերը բեմադրվել են։ «Սովետական գրող» հրատարակչությունը 1998 թ. հրատարակել է «Այսպիսի տխուր և ծիծաղելի բաներ» պատմվածքների ժողովածուն։ Գրքում ամփոփված են Զ. Խալափյանի տարբեր տարիներին գրված և մամուլում հրապարակված պատմվածքներ։ Ինչպես հուշում է վերնագիրը, պատմվածքները բազմաբնույթ են։ Այս գրքի մեջ է ներառված «Թթենի» պատմվածքը։
Երկերի մատենագիտություն
խմբագրել- Հեղեղ, Երևան, 1963, 116 էջ։
- Ո՞րտեղ էիր, մարդ աստծո, Երևան, 1966, 320 էջ։
- Երիցուկի թերթիկներ։ Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1971, 276 էջ։
- Հրաշք երեխա (պիեսներ), Երևան, 1973, 280 էջ։
- Մեռնող հառնող, Երևան, 1975, 532 էջ։
- Եվ վերադարձնելով Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1978, 336 էջ։
- Ջերմանց մխիթարություն, Երևան, 1979, 308 էջ։
- Ո՞րտեղ էիր, մարդ աստծո, Երևան, 1983, 488 էջ։
- Ծնծղա (վիպակներ), Երևան, 1985, 400 էջ։
- Եվ վերադարձնելով Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1987, 299 էջ։
- Այսպիսի տխուր և ծիծաղելի բաներ (վիպակներ և պատմվածքներ), Երևան, 1988, 484 էջ։
- Միջնաշեն, Երևան, 1991, 432 էջ։
- Վասիլ Մեծ. Հայ կայսր Բյուզանդիայի կամ կճուճների թագավոր, Երևան, 1995, 383 էջ։
- Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ, Երևան, 1998, 174 էջ։
- Ասպետն ու զինակիրը (վիպակ, պատմվածքներ), Երևան, 2003, 128 էջ։
- Որտե՞ղ էիր, մարդ աստծո (վեպ), Երևան, 2013, 288 էջ։
- Այսքան բան, Ե., Դարակ, 2017, 352 էջ։
Գրականություն
խմբագրել- Գրիգոր Շահինյան. Որտե՞ղ էիր, Զորայր Խալափյան, «Գարուն», 1968, № 2:
- Կիմ Աղաբեկյան, Երեք դիմանկար (գիրքը նվիրված է Բաղիշ Հովսեփյանի, Մկրտիչ Սարգսյանի և Զորայր Խալափյանի երկերի քննությանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 272 էջ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ «arm-cinema.am - Թթենի (1979)». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 30-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- «Թուրքի աղջիկը». ԶՈՐԱՅՐ ԽԱԼԱՓՅԱՆ
- Ազգ - Զորայր Խալափյան Արխիվացված 2011-09-26 Wayback Machine
- ՉԷ՛, ԴՈՒ ԽԵԼՔԸ ԳԼԽԻՆ ԿԱՅՍՐ ԵՍ ԼԻՆԵԼՈՒ
- ՀԱՅԻ ՏԵՍԱԿԸ «ԱՂԲՅՈՒՐԻ ԱԿԻՑ» ԾՆՎԱԾ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ Զորայր Խալափյան-85
- «ՍԱ՞ՐՆ Է ՊԻՆԴ, ԹԵ՞ ՋՈՒՐԸ»
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զորայր Խալափյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 705)։ |