Վիքիպեդիա

Դորոթի Փարկեր

Դորոթի Փարկեր (անգլ.՝ Dorothy Parker, օգոստոսի 22, 1893(1893-08-22)[1][2][3][…], West End, Լոնդ Բրենչ, Մոնմաութ շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[3] - հունիսի 7, 1967(1967-06-07)[4][2][3][…], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]), ծնյալ Ռոտշիլդ (Rothschild), 20-րդ դարի ամերիկացի բանաստեղծուհի, արձակագիր, որ լայն ճանաչում ու համբավ է նվաճել հատկապես իր խայթող հումորի, սրամտությունների, 20-րդ դարի քաղաքային կյանքի արատների խորաթափանց արտացոլման շնորհիվ[6]։

Դորոթի Փարկեր
անգլ.՝ Dorothy Parker
Ծննդյան անունանգլ.՝ Dorothy Rothschild
Ծնվել էօգոստոսի 22, 1893(1893-08-22)[1][2][3][…]
ԾննդավայրWest End, Լոնդ Բրենչ, Մոնմաութ շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[3]
Վախճանվել էհունիսի 7, 1967(1967-06-07)[4][2][3][…] (73 տարեկան)
Վախճանի վայրՆյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]
ԳերեզմանՎուդլոն
Մասնագիտությունսյունակագիր, բանաստեղծուհի, սցենարիստ, գրող, գրական քննադատ, լրագրող, երգերի հեղինակ և dialogue writer
Լեզուանգլերեն
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունMiss Dana's School for Young Ladies?
Ժանրերպոեզիա և երգիծանք
ԱնդամակցությունԱրվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա և Algonquin Round Table?
ԱշխատավայրՎոգ, Vanity Fair, Life և The New Yorker
Պարգևներ
ԱմուսինԱլան Քեմփբել
Կայքdorothyparker.com
Դորոթի Փարկեր Վիքիքաղվածքում
 Dorothy Parker Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ծագումով հրեա Դորոթին դժվարին մանկություն է ունեցել, բայց չի կոտրվել, հաղթահարել է դժվարությունները, հասել հաջողությունների ու ճանաչման։ Աշխատակցել է համբավավոր ամսագրերի (Vogue, Vanity Fair, The New Yorker), դարձել գրողների փառաբանված մի խմբակի՝ Algonquin Round Table-ի հիմնադիր անդամ[7]։ Այդ խմբակի ցրվելուց հետո աշխատանքի է անցել Հոլիվուդում, գրել կինոսցենարներ, որոնցից երկուսը առաջադրվել են ամերիկյան կինոակադեմիայի հեղինակավոր «Օսկար» մրցանակի։ Սակայն որոշ ժամանակ անց նրա անունը հայտնվել է Հոլիվուդի «սև ցուցակում». պատճառը Փարկերի ձախ հայացքներ ունենալը, հակապատերազմական շարժմանն ակտիվորեն մասնակցելն էր։

Գրողը տառապել է դեպրեսիայից[8], մի քանի անգամ փորձել է ինքնասպանությամբ վերջ տալ կյանքին։ Իր վերջին տարիներին կախվածություն ուներ ալկոհոլից։ Քննադատաբար էր վերաբերում իր տաղանդին ու ստեղծագործությանը, ցավում ու ափսոսում, որ սրամտողի համբավ է ձեռք բերել։ Այդուհանդերձ՝ նրա երկերը, փայլուն սրամտությունները բռնել են ժամանակի քննությունը և նրա մահից երկար տարիներ անց էլ պահանջարկ են վայելում գրասեր հասարակության շրջանում։ Փարկերի մի շարք ստեղծագործությունների հիման վրա կոմպոզիտոր Մարկուս Փաուսը օպերային երգերի շարք է գրել (Hate Songs)[9][10]:

Դորոթի Փարկերը մահացել է ինֆարկտից, 73 տարեկան հասակում (1967 թվականի հունիսի 7-ին)։ Իր դաստակերտը նա կտակել է Մարտին Լյութեր Քինգ Կրտսերին։ Վերջինիս մահից հետո գրողի հարազատները դաստակերտը նվիրել են Գունավոր մարդկանց առաջընթացի ազգային ասոցիացիային (անգլերեն՝ National Association for the Advancement of Colored People, կամ կարճ՝ NAACP)[11]: Հանգուցյալ գրողի կտակարարը՝ Լիլիան Հելմանը համառորեն, սակայն անարդյունք պայքարել է այդ վճռի դեմ[12]։ Փարկերի կիզված մարմնի մոխիրները շուրջ 17 տարի պահվել են տարբեր վայրերում[13]։

Մեծարում

խմբագրել

1988 թվականին NAACP-ն ստանձնել է Փարկերի աճյունի տնօրինումը և ամփոփել բալթիմորյան իր գրասենյակի բակում ի հիշատակ հանգուցյալ գրողի ստեղծած պարտեզում[14]։ Հուշատախտակին արձանագրված է.

  Աստ ամփոփված է աճյունը հումորիստ, գրող, քննադատ, մարդու և քաղաքացու իրավունքների պաշտպան Դորոթի Փարկերի (1893–1967)... Հիշատակի այս այգին նվիրված է նրա ազնվագույն հոգուն, որ նշանավորում էր մարդկայնությունը և սևամորթ ու հրեա մարդկանց հավերժական բարեկամությունը։ Ընծայված է Գունավոր մարդկանց առաջընթացի ազգային ընկերակցության կողմից։ 1988 թ. հոկտեմբերի 28[15]  

:

 
Հուշատախտակ՝ Փարկերի ծննդավայրում

1992 թվականի օգոստոսի 22-ին՝ Փարկերի 99-րդ տարելիցի օրը, ԱՄՆ-ի փոստային ծառայությունը թողարկել է նրա հիշատակին նվիրված դրոշմանիշ։ Algonquin Round Table-ը, Ալգոնքին հյուրանոցն ու գրական խմբակին առնչվող այլ կառույցներ ներառվել են Նյու Յորքի պատմական հուշարձանների ցանկում[16], մի քանի տարի անց էլ՝ 1996 թվականին հռչակվել ազգային գրական հուշարձան. հյուրանոցի պատին այդ առիթով փակցվել է համապատասխան բովանդակությամբ հուշատախտակ[17]։ Ջերսի Շոր քաղաքի այն տունը, որտեղ ծնվել է Փարկերը, նույնպես ստացել է ազգային գրական հուշարձանի կարգավիճակ (2005 թ.)[18][19]:

2014 թվականին Նյու Ջերսիի Փառքի սրահում հանդիսավորությամբ բացվել է Փարկերին նվիրված անկյունը։

Երկեր

խմբագրել

Էսսեներ և ռեպորտաժներ

խմբագրել
  • Parker, Dorothy (1925 թ․ փետրվարի 28). «A certain lady». The New Yorker. 1 (2): 15–16. {{cite journal}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (օգնություն)
  • Constant Reader (1970)
  • Fitzpatrick, Kevin (2014). Complete Broadway, 1918–1923. iUniverse. ISBN 978-1-4917-2267-1. (compilation of reviews, edited by Fitzpatrick; most of these reviews have never been reprinted)

Փոքրածավալ արձակ

խմբագրել
Ժողովածուներ
  • 1930: Laments for the Living (ամփոփված է 13 պատմվածք)
  • 1933: After Such Pleasures (ամփոփված է 11 պատմվածք)
  • 1939: Here Lies: The Collected Stories of Dorothy Parker (նախորդ երկու ժողովածուներում ընդգրկված երկերի վերահրատարակություն՝ երեք նոր պատմվածքների հավելումով)
  • 1942: Collected Stories
  • 1944: The Portable Dorothy Parker (նախորդ ժողովածուներում ընդգրկված երկերի վերահրատարակություն՝ հինգ նոր պատմվածքների և բանաստեղծական ժողովածուներից քաղված ստեղծագործությունների հավելումով)

Պոեզիա

խմբագրել
Ժողովածուներ
  • 1926: Enough Rope
  • 1928: Sunset Gun
  • 1931: Death and Taxes
  • 1936: Collected Poems: Not So Deep as a Well
  • 1944: Collected Poetry
  • 1996: Not Much Fun: The Lost Poems of Dorothy Parker (Մեծ Բրիտանիայում լույս է ընծայվել The Uncollected Dorothy Parker խորագրով)
  • 2009: Not Much Fun: The Lost Poems of Dorothy Parker (2-րդ հրատարակություն՝ նոր բանաստեղծությունների հավելումով)

Թատերգություններ

խմբագրել
  • 1929: Close Harmony (Էլմեր Ռայսի հեղինակակցությամբ)
  • 1953: Ladies of the Corridor (Առնո դ՛Ուսոյի հեղինակակցությամբ)

Սցենարներ

խմբագրել
  • 1936: Suzy (Ալեն Քեմփբելի, Հորաս Ջեքսոնի և Լենոր Քոֆիի հեղինակակցությամբ)
  • 1937: A Star is Born (Ուիլյամ Ուելմենի, Ռոբերտ Քարսոնի և Ալեն Քեմփբելի հեղինակակցությամբ)
  • 1938: Sweethearts (Լորա Փերելմանի և Ալեն Քեմփբելի հեղինակակցությամբ)
  • 1938: Trade Winds (Ֆրենկ Ադամսի և Ալեն Քեմփբելի հեղինակակցությամբ)
  • 1941: Week-End for Three (Ալեն Քեմփբելի հեղինակակցությամբ)
  • 1942: Saboteur (Փիթեր Վիրտելի և Ջոան Հարիսոնի հեղինակակցությամբ)
  • 1947: Smash-Up, the Story of a Woman (Ֆրենկ Քավետի, Ջոն Հովարդ Լոուսոնիև Լայոնել Ուիգեմի հեղինակակցությամբ)
  • 1949: The Fan (Վալտեր Ռաշի և Ռոս Էվանսի հեղինակակցությամբ)

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Паркер Дороти // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ https://njhalloffame.org/hall-of-famers/2014-inductees/dorothy-parker/
  6. ↑ «Արխիվացված պատճենը» (անգլերեն). biography.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. {{cite web}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  7. ↑ Dorothy Parker, Civil Rights Activist, Poet, Journalist (1893–1967) (ang.). biography.com. [dostęp 2016-10-24]
  8. ↑ «Dorothy Parker» (լեհերեն). Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |oezjępublikowany= ignored (օգնություն)
  9. ↑ «Fanger teatrets toner på hvert sitt drømmende album». www.dagsavisen.no.
  10. ↑ «Urfremfører Paus-opera i Kilden». www.fvn.no.(չաշխատող հղում)
  11. ↑ Silverstein 59.
  12. ↑ Meade 413.
  13. ↑ Meade 412.
  14. ↑ Wilson, Scott. Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons, 3d ed.: 2 (Kindle Location 36205). McFarland & Company, Inc., Publishers. Kindle Edition.
  15. ↑ Hitchens, Christopher (2000). Unacknowledged Legislation: Writers in the Public Sphere. New York: Verso. էջ 293. ISBN 1-85984-786-2.
  16. ↑ Heller Anderson, Susan (1987 թ․ սեպտեմբերի 20). «City Makes It Official: Algonquin is Landmark». The New York Times. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  17. ↑ Friends of Libraries USA. «1996 dedications». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  18. ↑ Hann, Christopher (2008 թ․ փետրվարի 7). «The Write Stuff». New Jersey Monthly.
  19. ↑ «Plaque Unveiled at Parker Teenage Home». Dorothyparker.com.

Գրականություն

խմբագրել
  • Randall Calhoun, Dorothy Parker: A Bio-Bibliography. Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1993. 0-313-26507-0
  • Kevin C. Fitzpatrick, A Journey into Dorothy Parker's New York. Berkeley, CA: Roaring Forties Press, 2005. 0-9766706-0-7
  • John Keats (writer)|John Keats, You Might As Well Live: The Life and Times of Dorothy Parker. New York: Simon & Schuster, 1970.
  • Marion Meade, Dorothy Parker: What Fresh Hell is This?. New York: Villard, 1988.
  • S. J. Perelman, "Dorothy Parker". In The Last Laugh. New York: Simon & Schuster, 1981.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Դորոթի Փարկեր հոդվածին
 
 Դորոթի Փարկեր
էջը Վիքիպահեստում
 Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դորոթի Փարկեր» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դորոթի Փարկեր» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դորոթի_Փարկեր&oldid=10029085» էջից