Վիքիպեդիա

Դոնալդ Դևիդսոն (փիլիսոփա)

Դոնալդ Հերբերտ Դևիդսոն (մարտի 6, 1917 - օգոստոսի 30, 2003), ամերիկացի փիլիսոփա։ Նա 1981-2003 թվականներին աշխատել է որպես Սլուսերի փիլիսոփայության պրոֆեսոր Կալիֆորնիայի համալսարանում, այն բանից հետո, երբ դասավանդել է Սթենֆորդի համալսարանում, Ռոքֆելլերի համալսարանում, Փրինսթոնի համալսարանում և Չիկագոյի համալսարանում։ Դևիդսոնը հայտնի էր իր խարիզմատիկ անհատականությամբ և իր մտքի խորությամբ ու բարդությամբ[17]։ Նրա աշխատանքը զգալի ազդեցություն է թողել փիլիսոփայության բազմաթիվ ոլորտներում 1960-ականներից սկսած, մասնավորապես մտքի փիլիսոփայության, լեզվի փիլիսոփայության և գործողությունների տեսության մեջ։ Թեև Դևիդսոնը վերլուծական փիլիսոփա էր, և նրա մեծ ազդեցությունը հենց այս ավանդույթի վրա է, նրա աշխատանքը ուշադրություն է գրավել նաև մայրցամաքային փիլիսոփայության մեջ, մասնավորապես գրականության տեսության և հարակից ոլորտներում[18]։

Դոնալդ Դևիդսոն
անգլ.՝ Donald Herbert Davidson
Ծնվել էմարտի 6, 1917(1917-03-06)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՍփրինգֆիլդ (Մասաչուսեթս), Մասաչուսեթս, ԱՄՆ[4][5][6]
Մահացել էօգոստոսի 30, 2003(2003-08-30)[7][8][9][…] (86 տարեկան)
Մահվան վայրԲերկլի, Ալամեդա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[10][11][12]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ[13][14]
Կրոնաթեիզմ
ԿրթությունՀարվարդի համալսարան (1949) և Staten Island Academy?
Գիտական աստիճանպրոֆեսոր
Ազդվել էՍոլ Կրիպկե, Իմանուիլ Կանտ, Ֆրենկ Ռեմսի, Բենեդիկտ Սպինոզա, Ալֆրեդ Նորթ Ուայտհեդ, Հիլարի Ուայթհոլ Փաթնամ, Լյուդվիգ Վիտգենշթայն, Գերտրուդ Անսքոմբ, Willard Van Orman Quine?, Ալֆրեդ Տարսկի, Մայքլ Դամմիթ, Փոլ Գրեյս և Ռուդոլֆ Կառնապ
Մասնագիտությունփիլիսոփա և համալսարանի դասախոս
ԱշխատավայրՓրինսթոնի համալսարան, Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի, Չիկագոյի համալսարան, Stanford University Philosophy Department?, Սթենֆորդի համալսարան և Ռոքֆելլերի համալսարան
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԱրվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա

Անձնական կյանք խմբագրել

Դևիդսոնն ամուսնացած է եղել երեք անգամ։ Նրա առաջին կինը եղել է նկարչուհի Վիրջինիա Դեյվիդսոնը, որից ունեցել է իր միակ երեխային՝ Էլիզաբեթ (Դեյվիդսոն) Բուայենին[19]։ Վիրջինիա Դեյվիդսոնից ամուսնալուծվելուց հետո նա երկրորդ անգամ ամուսնացել է Նենսի Հիրշբերգի հետ՝ Իլինոյսի համալսարանի հոգեբանության պրոֆեսոր Ուրբանա-Շեմփեյնում, իսկ ավելի ուշ՝ Չիկագոյի շրջանում։ Նա մահացել է 1979 թվականին[20]։ 1984 թվականին Դևիդսոնը երրորդ և վերջին անգամ ամուսնացել է փիլիսոփա Մարսիա Քավելի հետ[21]։

Ճահճային մարդ խմբագրել

Ճահճային մարդը փիլիսոփայական փորձի թեմա է, որը ներկայացրել է Դոնալդ Դևիդսոնը 1987 թվականին «Իմանալով քո սեփական միտքը» աշխատության մեջ։ Փորձի ժամանակ Դևիդսոնը կայծակի հարվածից ընկնում է ճահիճը և քայքյայվում է․ միաժամանակ Դևիդսոնի ճշգրիտ կրկնօրինակը՝ ճահճային մարդը ստեղծվում է մոտակա ծառից և ապրում է իր կյանքով ճիշտ այնպես, ինչպես կաներ Դեյվիդսոնը՝ ոչնչով չտարբերվելով նրանից։ Փորձը օգտագործվում է Դևիդսոնի կողմից՝ պնդելու համար, որ միտքն ու իմաստը չեն կարող գոյություն ունենալ վակուումում. նրանք իրենց փոխկապակցվածությամբ կապված են աշխարհին։ Հետևաբար, չնայած իր հետ ֆիզիկապես նույնական լինելուն, Դեյվիդսոնը նշում է, որ Ճահճային մարդը չունի մտքեր և իմաստալից լեզու, քանի որ նա չունի պատճառահետևանքային պատմություն,որի վրա կարող է հիմնվել[22]։

Փորձը կատարվում է հետևյալ կերպ[23].

  Ենթադրենք, կայծակը հարվածում է ճահճի մեջ չորացած ծառին. ես մոտակայքում կանգնած եմ։ Իմ մարմինը տարրալուծվում է տարրերի, և ծառը բոլորովին պատահականորեն (և տարբեր մոլեկուլներից) վերածվում է իմ ֆիզիկական պատճենին։ Իմ կրկնօրինակը՝ ճահճային մարդը, շարժվում է ճիշտ այնպես, ինչպես ես։ Նա իր բնույթով պայմանավորված թողնում է ճահիճը, հանդիպում և թվում է, թե ճանաչում է իմ ընկերներին և կարծես թե ողջույններ է հղում նրանց անգլերենով։ Նա տեղափոխվում է իմ տուն և կարծես հոդվածներ է գրում արմատական մեկնաբանության մասին։ Ոչ ոք չի կարող նկատել տարբերությունները։ Բայց կա մի տարբերություն. իմ կրկնօրինակ չի կարող ճանաչել իմ ընկերներին, նա ոչինչ չի կարող ճանաչել, քանի որ ի սկզբանե ոչինչ չի ճանաչել։ Նա չի կարող իմանալ իմ ընկերների անունները (թեև թվում է, թե գիտի), չի կարող հիշել իմ տունը։ Օրինակ, դա չի կարող նշանակել այն, ինչ ես ի նկատի ունեմ «տուն» ասելով, քանի որ «տուն» բառը չի ուսումնասիրվել այն համատեքստում, որը դրան կտա ճիշտ իմաստ, կամ ընդհանրապես կտա որևէ իմաստ։ Իսկապես, Ես չեմ հասկանում, թե ինչպես կարող ես ասել, որ իմ պատճենը ինչ-որ բան է նշանակում այն հնչյուններից, որոնք հնչում են և մտքեր չունեն։  

Պարգևներ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Duignan B. Encyclopædia Britannica
  2. ↑ Babelio (ֆր.) — 2007.
  3. ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ Donald Davidson // The Daily Telegraph / C. Evans — London, Thailand: 2003. — ed. size: 622719 — ISSN 0307-1235; 1477-3805
  5. ↑ Essays on Actions and Events
  6. ↑ Subjective, Intersubjective, Objective
  7. ↑ PHILOSOPHY: Truth
  8. ↑ http://www.nndb.com/lists/583/000106265/
  9. ↑ http://www.nndb.com/lists/496/000063307/
  10. ↑ Goodreads — 2006.
  11. ↑ Goodreads — 2006.
  12. ↑ Leiter B. Donald Davidson dies // Leiter Reports — 2003.
  13. ↑ Duignan B. Donald Davidson
  14. ↑ Donald Davidson, 86, Philosopher With Linguistic Focus // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2003. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  15. ↑ http://www.institutnicod.org/seminaires-colloques/prix-jean-nicod/?lang=en
  16. ↑ https://www.apaonline.org/page/carus
  17. ↑ McGinn, Colin. "Cooling it". London Review of Books. 19 August 1993. Accessed 28 October 2010.
  18. ↑ Dasenbrock, Reed Way, ed. Literary Theory After Davidson. Penn State Press, 1989.
  19. ↑ Baghramian, Maria, ed. Donald Davidson: Life and Words. Routledge, 2013.
  20. ↑ "Nancy Ann Hirschberg, In Memoriam, 1937 - 1979"
  21. ↑ "In Memoriam: Donald Davidson Արխիվացված 2015-02-26 Wayback Machine"
  22. ↑ Malpas, Jeff (2019), «Donald Davidson», in Zalta, Edward N. (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2019 ed.), Metaphysics Research Lab, Stanford University, Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 29-ին
  23. ↑ Davidson, Donald (1987). «Knowing One's Own Mind». Proceedings and Addresses of the American Philosophical Association. 60 (3): 441–458. doi:10.2307/3131782. ISSN 0065-972X. JSTOR 3131782.

Մատենագիտություն խմբագրել

  • Decision-Making: An Experimental Approach, co-authored with Patrick Suppes and Sidney Siegel. Stanford: Stanford University Press. 1957.
  • "Actions, Reasons, and Causes," Journal of Philosophy, 60, 1963. (Reprinted in Davidson, 2001a.)
  • "Truth and Meaning," Synthese, 17, 1967. (Reprinted in Davidson, 2001b.)
  • "Mental Events," in Experience and Theory, Foster and Swanson (eds.). London: Duckworth. 1970. (Reprinted in Davidson, 2001a).
  • "Agency," in Agent, Action, and Reason, Binkley, Bronaugh, and Marras (eds.), Toronto: University of Toronto Press. 1971. (Reprinted in Davidson, 2001a.)
  • "Radical Interpretation," Dialectica, 27, 1973, 313–328. (Reprinted in Davidson, 2001b.)
  • Semantics of Natural Languages, Davidson, Donald and Gilbert Harman (eds.), 2nd ed. New York: Springer. 1973.
  • Plato's ‘Philebus’, New York: Garland Publishing. 1990.
  • Essays on Actions and Events, 2nd ed. Oxford: Oxford University Press. 2001a.
  • Inquiries into Truth and Interpretation, 2nd ed. Oxford: Oxford University Press. 2001b.
  • Subjective, Intersubjective, Objective. Oxford: Oxford University Press. 2001c.
  • Problems of Rationality, Oxford: Oxford University Press. 2004.
  • Truth, Language, and History: Philosophical Essays, Oxford: Oxford University Press. 2005.
  • Truth and Predication. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. 2005. 978-0-674-01525-8
  • The Essential Davidson. Oxford: Oxford University Press. 2006.

Ֆիլմագրություն խմբագրել

  • Rudolf Fara (host), In conversation: Donald Davidson (19 videocassettes), Philosophy International, Centre for Philosophy of the Natural and Social Sciences, London School of Economics, 1997.

Տես նաև խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Dasenbrock, Reed Way (ed.). Literary Theory After Davidson. University Park: Pennsylvania University Press. 1993.
  • Hahn, Lewis Edwin (ed.). The Philosophy of Donald Davidson, Library of Living Philosophers XXVII. Chicago: Open Court. 1999.
  • Kotatko, Petr, Peter Pagin and Gabriel Segal (eds.). Interpreting Davidson. Stanford: CSLI Publications. 2001.
  • Evnine, Simon. Donald Davidson. Stanford: Stanford University Press. 1991.
  • Kalugin, Vladimir. "Donald Davidson (1917–2003)," Internet Encyclopedia of Philosophy, 2006. (link)
  • Lepore, Ernest and Brian McLaughlin (eds.). Actions and Events: Perspectives on the Philosophy of Donald Davidson. Oxford: Basil Blackwell. 1985.
  • Lepore, Ernest (ed.). Truth and Interpretation: Perspectives on the Philosophy of Donald Davidson. Oxford: Basil Blackwell. 1986.
  • Lepore, Ernest and Kirk Ludwig. "Donald Davidson," Midwest Studies in Philosophy, September 2004, vol. 28, pp. 309–333.
  • Lepore, Ernest and Kirk Ludwig. Donald Davidson: Meaning, Truth, Language and Reality. Oxford: Oxford University Press. 2005.
  • Lepore, Ernest and Kirk Ludwig. Donald Davidson's Truth-Theoretic Semantics. Oxford: Oxford University Press. 2007.
  • Ludwig, Kirk (ed.). Donald Davidson. Cambridge: Cambridge University Press. 2003.
  • Ludwig, Kirk. "Donald Davidson: Essays on Actions and Events." In Classics of Western Philosophy: The Twentieth Century: Quine and After, vol. 5., John Shand (ed.), Acumen Press, 2006, pp. 146–165.
  • Malpas, Jeffrey. Donald Davidson and the Mirror of Meaning: Holism, Truth, Interpretation. Cambridge: Cambridge University Press. 1992.
  • Mou, Bo (ed.). Davidson's Philosophy and Chinese Philosophy: Constructive Engagement. Leiden & Boston: Brill. 2006.
  • Preyer, Gerhard, Frank Siebelt, and Alexander Ulfig (eds.). Language, Mind and Epistemology: On Donald Davidson's Philosophy. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. 1994.
  • Ramberg, Bjorn. Donald Davidson's Philosophy of Language: An Introduction. Oxford: Basil Blackwell. 1989.
  • Romaneczko, Marta E. The Role of Metalanguage in Radical Interpretation. Journal of Consciousness Studies. 2007.
  • Stoecker, Ralf (ed.). Reflecting Davidson. Berlin: W. de Gruyter. 1993.
  • Uzunova, Boryana. The ‘World’ of Donald Davidson: Some Remarks on the Concept. in: Philosophia: E-Journal of Philosophy and Culture – 1/2012.
  • Vermazen, B., and Hintikka, M. Essays on Davidson: Actions and Events. Oxford: Clarendon Press. 1985.
  • Zeglen, Ursula M. (ed.). Donald Davidson: Truth, Meaning and Knowledge. London: Routledge. 1991.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դոնալդ_Դևիդսոն_(փիլիսոփա)&oldid=9784625» էջից