Դողար
Դողար, գյուղ Արցախի Հանրապետության Քաշաթաղի շրջանում։
| Գյուղ | |
|---|---|
| Դողար | |
| Երկիր |  Արցախ |
| Շրջան | Քաշաթաղ |
| Համայնք | Որոտան |
| Բնակչություն | 8 մարդ (2015) |
| Ազգային կազմ | հայեր |
| Ժամային գոտի | UTC+4 |
Որոտան քաղաքի, Բարկուշատ, Անդոկաբերդ, Վանանդ գյուղերի հետ միասին մտնում է Որոտան համայնքի մեջ[2]։
Պատմություն խմբագրել
Դողար գյուղը գտնվում է Արցախի Հանրապետության հարավարևմտյան հատվածում՝ Քաշաթաղի շրջանում նախկինում Սյունիքի Բաղք գավառում։ Գյուղի տարածքը տեղաբաշխված է Որոտանի աջափնյա ձորալանջին վերոհիշյալ գետի և Վարարակնի հատման մասում։ Շահեն Մկրտչյանի կարծիքով Դողարը Սյունիքի նույն Դավթաշեն գյուղն է, որը, ըստ ոմանց կարծիքի` կապ ունի Դավիթ Բեկի անվան հետ[3]։
Հայ գրող Սերո Խանզադյանը բնակավայրում պահպանված մի տապանաքարի վրա կարդացել է․ «ԱՅՍ Է ՀԱՆԳԻՍՏ ԴԱՎԻԹ ՔԱՋ ԶՈՐԱՎԱՐԻՆ, ԹՎՆ․ ՌԾՀ (1609)»։ Գրողը ակնարկել է նաև, որ Դողարը պատմական Մարգաձոր գյուղն է։ Դողարը գյուղից ոչ հեռու գտնվող միջնադարյան գերեզմանոցի տապանաքարերը և ջրաղացի ավերակները ապացուցում են, որ այստեղ հնում եղել է հայկական բնակավայր[3]։
1722-1730 թվականներին Որոտանի ստորին հոսանքի վերոհիշյալ տարածքներում Դավիթ Բեկը և Մխիթար սպարապետը դաժան մարտեր են մղել Բարկուշատի և շրջակա խաների դեմ[3]։
Իրար հետևից կրկնվող պատերազմների և դրանց հաջորդած սովի ու համաճարակի պատճառով 18-րդ դարի երկրորդ կեսին տեղի հայությունը ստիպված է եղել լքել հարազատ բնակավայրը։
Արդեն 19-րդ դարի սկզբներին Դավթաշենում հայտնվել էին թրքախոս քուրդ-քոչվոր մի քանի ընտանիքներ, որոնց համար հայկական գյուղը ժամանակավոր կացարան էր դարձել։
20-րդ դարի սկզբներին նրանց նոր ընտանիքներ են միանում, որոնք անցան նստակյաց ապրելակերպի և հիմնավորվեցին հին հայկական գյուղում։ Բնակավայրը նրանք համապատասխանեցրին իրենց լեզվի հնչունային համակարգին և այն անվանեցին Դողար[3]։
Մի քանի տասնամյակի ընթացքում գյուղում հաստատված եկվորները հիմնահատակ կործանել են հայկական պատմամշակութային արժեքները։ Իսկ խորհրդային տարիներին նման երևույթները առավել ծրագրված բնույթ ստացան[3]։
Ադրբեջանում խորհրդային կարգերի հաստատվելուց հետո պատմական Բաղքի բարեբեր այս շրջանները բռնակցվեցին ԱԽՍՀ-ին։ Դողարը 1923 թվականին գտնվում էր ԱԽՍՀ Կարմիր Քուրդիստանի օկրուգի, 1930 թվականին Զանգելանի, իսկ 1964 թվականին նորաստեղծ Կուբաթլուի շրջանի կազմում[3]։
1993 թվականին ԱՀ Պաշտպանության բանակի հարվածների տակ Դողարը ազատագրվում է։ 2000 թվականին այստեղ վերաբնակություն են հաստատում ՀՀ բնակավայրերից մի քանի ընտանիքներ։
2020 թվականին տեղի ունեցած 44-օրյա պատերազմի հետևանքով բնակավայրը հայաթափվել և անցել է Ադրբեջանի հսկողության տակ[4]։
Բնակչություն խմբագրել
2015 թվականին Դողար գյուղում բնակվում է 8 մարդ, կար 4 տնտեսություն[5]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
- ↑ Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Բալայան, Վահրամ (2020). ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ. Երևան: Զանգակ. էջեր 723–724.
- ↑ «Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը». Ազատություն Ռադիոկայան. 2020 թ․ դեկտեմբերի 10.
- ↑ Ղահրամանյան, Հակոբ (2015). Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի. Երևան. էջ 375.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)