Բաուտցեն

Բաուտցեն
Բնակավայր
	Բաուտցեն
	գերմ.՝ Bautzen
	Զինանշան
Երկիր	Գերմանիա
Ներքին բաժանում	Bloaschütz/Błohašecy?, Bautzen-Nordostring?, Bolbritz/Bolborcy?, Burk/Bórk?, Temritz/Ćemjercy?, Teichnitz/Ćichońca?, Döberkitz/Debrikecy?, Niederkaina/Delnja Kina?, Oberuhna?, Oberkaina/Hornja Kina?, Löschau/Lešawa?, Lubachau/Lubochow?, Kleinwelka/Mały Wjelkow?, Nadelwitz/Nadźanecy?, Bautzen-Innenstadt?, Stiebitz/Sćijecy?, Salzenforst/Słona Boršć?, Schmochtitz/Smochćicy?, Bautzen-Gesundbrunnen?, Ostvorstadt?, Auritz/Wuricy?, Südvorstadt (Bautzen)?, Westvorstadt?, Q60029232?, Niederuhna/Delni Wunjow?, Boblitz/Bobolcy? և Oehna/Wownjow?
Հիմնադրված է	1002 թ.
Մակերես	66,67 կմ²
ԲԾՄ	204 մետր
Բնակչություն	▼38 140 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2022)
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ	03591 և 035935
Փոստային դասիչ	02625
Ավտոմոբիլային կոդ	BZ
Պաշտոնական կայք	bautzen.de(գերմ.)
	Բաուտցեն (Գերմանիա)
	Բաուտցեն (Գերմանիա)
	Բաուտցեն Վիքիպահեստում

Բաուտցեն^[3] (Бауцен, գերմ.՝ Bautzen), Бу́дышин или Бу́дишин^[4] (Upper Sorbian: Budyšin (օգնություն • ինֆո)), քաղաք Գերմանիայում՝ Սաքսոնիա երկրամասում, Շփրե գետի վերին հոսանքում։ Լուժիկյան սերբերի ոչ պաշտոնական մայրաքաղաքն է։ Մտնում է «Լուժիկյան բնակմարզ» անվանումով հայտնի մշակութա-տարածքային ինքնավարության մեջ, որտեղ գործում են լուժիկյան լեզվի ու մշակույթի պահպանմանն ու զարգացմանը նպաստող օրենսդրական ակտեր՝ ընդունված Սաքսոնիա և Բրանդենբուրգ երկրամասերի օրենսդիր մարմինների կողմից^[5]^[6]։ Քաղաքում, գերմաներենի հետ մեկտեղ, պաշտոնական լեզու է համարվում լուժիկերենը^[7]։ Ըստ Առնոշտ Մուկայի «Dodawki k statisticy a etnografiji łužickich Serbow» վիճակագրական աշխատության՝ 1884 թվականին քաղաքում ապրողների թիվը եղել է 17 509, որից մոտավորապես 4 հազարը կամ 23 տոկոսը լուժիկյան սերբեր էին^[8]։ 2013 թվականի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 39 607^[9]։

Պատմություն խմբագրել

Բնակավայրը պատմական փաստաթղթերում առաջին անգամ հիշատակվել է 1002 թվականին։ 1018 թվականի Բուդիշինյան պայմանագրով հանձնվել է Լեհաստանի թագավոր Բոլեսլավ Առաջին Խիզախին։

1319-ից մինչև 1635 թվականը գտնվել է Չեխիայի թագավորության (Չեխական թագի հողերի) կազմում, միաժամանակ ընդգրկվել «Վեց քաղաքների միության» մեջ։ Երեսնամյա պատերազմի շրջանում հանձնվել է Ալբերտինյան ճյուղի Վետտիններին։

Բաուտցենի մոտ 1813 թվականի մայիսին տեղի ունեցած ճակատամարտում Նապոլեոն Բոնապարտին հաջողվել է նեղը գցել ռուս-պրուսական զորքերին։

Քույր քաղաքներ խմբագրել

Բաուտցենը բարեկամական սերտ կապեր է հաստատել հետևյալ քաղաքների հետ^[10].

Պատկերասրահ խմբագրել

Բաուտցենի համայնապատկերը
Քաղաքապետարանը
Թեքված աշտարակը՝ Reichenturm-ը
Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները 1871-2017 թթ.
Սբ. Միքայել եկեղեցին
«Սերբական տունը»
Սերբական թանգարանը
Սերբական գիմնազիան
Սերբական ինստիտուտը

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 (գերմ.) — DESTATIS, 2023.
↑ GeoNames — 2005.
↑ Германия // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» в 2009 г. ; гл. ред. Г. В. Поздняк. — М. : ПКО «Картография» : Оникс, 2010. — С. 64. — ISBN 978-5-85120-295-7 (Картография). — ISBN 978-5-488-02609-4 (Оникс).
↑ «Будишин». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Gesetz zur Ausgestaltung der Rechte der Sorben (Wenden) im Land Brandenburg (Sorben (Wenden)-Gesetz — SWG) Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine от 7 июля 1994 года
↑ Gesetz über die Rechte der Sorben im Freistaat Sachsen (Sächsisches Sorbengesetz — SächsSorbG) Արխիվացված 2019-03-13 Wayback Machine от 31 марта 1999 года
↑ «Закон о правах лужичан в Саксонии». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 24-ին.
↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 52
↑ Aktuelle Einwohnerzahlen nach Gemeinden 2013 Արխիվացված 2013-10-05 Wayback Machine Численность населения по состоянию на 31 декабря 2013 (с учётом данных переписи населения 9 мая 2011 года)
↑ «Partnerstädte». bautzen.de (գերմաներեն). Bautzen. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 4-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Բաուտցենի պաշտոնական կայքջը (գերմաներեն)
Բաուտցենի պաշտոնական կայքջը
Interactive sightseeing tour through Bautzen (German)
Bautzen/ Budyšin, Historischen Ortsverzeichnis von Sachsen

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բաուտցեն» հոդվածին։

[_058fb82355c35590-1] Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 (գերմ.) — DESTATIS, 2023.

[_dd13782567ab40c0-2] GeoNames — 2005.

[3] Германия // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» в 2009 г. ; гл. ред. Г. В. Поздняк. — М. : ПКО «Картография» : Оникс, 2010. — С. 64. — ISBN 978-5-85120-295-7 (Картография). — ISBN 978-5-488-02609-4 (Оникс).

[4] «Будишин». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[5] Gesetz zur Ausgestaltung der Rechte der Sorben (Wenden) im Land Brandenburg (Sorben (Wenden)-Gesetz — SWG) Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine от 7 июля 1994 года

[6] Gesetz über die Rechte der Sorben im Freistaat Sachsen (Sächsisches Sorbengesetz — SächsSorbG) Արխիվացված 2019-03-13 Wayback Machine от 31 марта 1999 года

[7] «Закон о правах лужичан в Саксонии». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 24-ին.

[8] Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 52

[Aktuelle2013-9] Aktuelle Einwohnerzahlen nach Gemeinden 2013 Արխիվացված 2013-10-05 Wayback Machine Численность населения по состоянию на 31 декабря 2013 (с учётом данных переписи населения 9 мая 2011 года)

[10] «Partnerstädte». bautzen.de (գերմաներեն). Bautzen. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 4-ին.

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[1]

[2]

[10]