Բաղանիս
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բաղանիս (այլ կիրառումներ)
Բաղանիս (նախկինում նաև Բաղանիս Հայ), գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզում[2]` հայ-ադրբեջանական շփման գծի մոտ[3]։
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Բաղանիս | ||
.jpg) Բաղանիս գյուղի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, որը հիմնադրվել է 4-ից 5-րդ դարերում | ||
| Երկիր |  Հայաստան | |
| Համայնք | Նոյեմբերյան համայնք | |
| Գյուղապետ | Նարեկ Սահակյան | |
| Այլ անվանումներ | Բաղանիս Հայ | |
| Մակերես | 1 259 կմ² | |
| ԲԾՄ | 850 մ | |
| Կլիմայի տեսակ | մերձարևադարձային | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 893[1] մարդ (2011) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
| Տեղաբնականուն | բաղանիսեցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
ԱշխարհագրությունԽմբագրել
Բաղանիս գյուղը տեղաբաշխված է Տավուշի մարզի հյուսիս-արևելքում՝ համանուն գետի հովտում։ Մարզկենտրոն Իջևանից հեռու է 32 կմ հյուսիս-արևմուտք, իսկ մոտակա բնակավայր Ոսկեվան գյուղից՝ 2 կմ հարավ։ Ունի 1 259 կմ² տարածք։
ՊատմությունԽմբագրել
Պատմամշակութային հուշարձաններԽմբագրել
Գյուղի տարածքում առկա են բազմաթիվ պատմամշակութային հուշարձաններ, որոնցից 8-ը գրանցված են Հայաստանի Հանրապետության պատմամշակութային հուշարձանների ցանկում։ Դրանք են՝ գյուղից 1 կմ հարավ-արևմուտքում, Ոսկեպար տանող ճանապարհի ձախ եզրին, կլոր բլրի վրա գտնվող և մ․թ․ա․ 2-րդից 1-ին հազարամյակներով թվագրվող «Բաղանիս» ամրոցը, նույն տեղանքում գտնվող և մ․թ․ա․ 2-րդից 1-ին հազարամյակից մինչև ուշ միջնադարով թվագրվող բնակատեղին, գյուղի եզրին գտնվող և 12-ից 13-րդ դարերով թվագրվող եկեղեցին, գյուղի հյուսիսային եզրի բլրալանջին գտնվող և 4-ից 5-րդ դարերով թվագրվող Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, վերջինի շուրջ տարածված և 19-ից 20-րդ դարերով թվագրվող գերեզմանոցը, Ջուջևան-Բաղանիս ճանապարհի հարավային կողմում տեղադրված և 12-ից 13-րդ դարերով թվագրվող 2 խաչքարերը, գյուղի մեջ գտնվող և 1965 թվականին կառուցված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում Բաղանիսի զոհված բնակիչներին նվիրված հուշարձանը[4]։
Վարչատարածքային բաժանում և համայնքային կյանքԽմբագրել
Համաձայն Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման՝ Բաղանիս գյուղը ներառված է Նոյեմբերյան համայնքի կազմում[5]։
ԲնակչությունԽմբագրել
Ըստ Հայաստանի Հանրապետության 2011 թվականի մարդահամարի արդյունքների` Բաղանիսի մշտական բնակչությունը կազմել է 893, առկա բնակչությունը` 716 մարդ[1]։ Բնակիչները հայեր են, որոնց նախնիների մի մասը 18-րդ դարում վերաբնակվել են է Արցախից[6]։
Ստորև ներկայացված է Բաղանիս գյուղի բնակչության փոփոխությունն ըստ տարիների[7]՝
| Տարի | 1831 | 1873 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 134 | 285[8] | 475 | 495 | 699 | 687 | 855 | 873 | 967 | 871 | 893[1] |
ՏնտեսությունԽմբագրել
Բնակչությունը զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ, մասնավորապես՝ անասնապահությամբ, դաշտավարությամբ, այգեգործությամբ, ծխախոտագործությամբ և բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակությամբ։
Օգտակար հանածոներԽմբագրել
Գյուղի տարածքում կան հանքային աղբյուրներ։
Տես նաևԽմբագրել
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները
- ↑ Ա. Ա. Ասլանյան, Հ. Ղ. Գրգեարյան (1981)։ Հայկական ՍՍՀ աշխարհագրական անունների համառոտ բառարան։ Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն։ էջ 38-39
- ↑ «Ապրիլի 5–ից գյուղի հարակից խոտհարքները դրվում են պահպանության տակ. Բաղանիսի գյուղապետ» հոդված armeniasputnik.am կայքում, (արխիվացված 15․09․2022թ․)։
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․
- ↑ Նոյեմբերյան համայնքի մասին տեղեկություններ Տավուշի մարզպետարանի կայքում, (արխիվացված 15․09․2022թ․)։
- ↑ Թ. Խ. Հակոբյան, Ստ. Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ. Խ. Բարսեղյան (1986)։ Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան։ Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն, Երևան
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 40»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին։ Վերցված է 2014 Մայիսի 23
- ↑ Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
