Արտաշես Մաթևոսյան (բուսաբույծ)

հայ խորհրդային բուսաբույծ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արտաշես Մաթևոսյան (այլ կիրառումներ)
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մաթևոսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Արտաշես Ալեքսանդրի Մաթևոսյան (մարտի 9 (22), 1904[1][2], Կարճևան, Զանգեզուրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2] - դեկտեմբերի 13, 1999(1999-12-13)[2], Երևան, Հայաստան[2]), հայ խորհրդային բուսաբույծ։ Գյուղատնտեսական գիտությունների դոկտոր (1948), պրոֆեսոր (1949ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1961), ՀԽՍՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1996)[3], թղթակից անդամ (1971ԽՄԿԿ անդամ 1938 թվականից։

Արտաշես Մաթևոսյան
Ծնվել էմարտի 9 (22), 1904[1][2]
Կարճևան, Զանգեզուրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2]
Մահացել էդեկտեմբերի 13, 1999(1999-12-13)[2] (95 տարեկան)
Երևան, Հայաստան[2]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունգյուղատնտես և դասախոս
Հաստատություն(ներ)Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան[1]
ԱնդամակցությունՀՀ ԳԱԱ[1][2]
Ալմա մատերՀայաստանի ազգային ագրարային համալսարան (1931)[1]
Կոչումպրոֆեսոր[1][2] և ակադեմիկոս[2]
Գիտական աստիճանգյուղատնտեսական գիտությունների դոկտոր[1][2] (1948)
Պարգևներ
Լենինի շքանշան «Պատվո նշան» շքանշան
և Հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]

Կենսագրություն խմբագրել

1931 թվականին ավարտել է Երևանի գյուղատնտեսական ինստիտուտը։ 1933 թվականից աշխատել է նույն ինստիտուտի բուսաբուծության ամբիոնում. 1956 թվականից՝ ամբիոնի վարիչ, 1950-1956 թվականներին՝ ուսումնա-գիտական աշխատանքների գծով տնօրենի տեղակալ։ 1941-1943 թվականներին մասնակցել է Հայրենական մեծ պատերազմին, Մալայա զեմլյայի մարտերին։ Ա.Մաթևոսյանի գիտական աշխատանքները վերաբերում են դաշտային կուլտուրաների մշակության և ՀԽՍՀ-ում կերի կայուն բազայի ամրապնդման հարցերին։ Վ. Ի. Լենինի անվան ՀամԳԳԱ Հարավային Կովկասի բաժանմունքի բուսաբուծության մասնաճյուղի և այլ գիտական խորհուրդների անդամ է։

 
Արտաշես Մաթևոսյանի հուշատախտակը Երևանում

Պարգևներ խմբագրել

  • Լենինի շքանշան
  • «Պատվո նշան» շքանշան
  • ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1961)

Երկեր խմբագրել

  • Հայաստանի տեղական կուլտուրական կորնգանները։ ՀԽՍՀ պետհրատ, 1939, 111 էջ[4]։
  • Բազմամյա խոտաբույսերի դերը հողի բերրիության բարձրացման գործում։ Երևան։ Ա. հ., 1949[5]:
  • Դաշտային կերահայթայթում, Ե., 1950։
  • Հայաստանի կերային կուլտուրաները, Ե., 1959։
  • Շաքարի ճակնդեղի մշակությունը։ Հայաստան, Երևան, 1969, 52 էջ[6]։
  • Բուսաբուծություն, 2 հրատ., Ե., 1977[7]։
  • Эспарцеты Армении, Е., 1950.[8][9]

Մամուլ խմբագրել

  • Հոդվածների մատենագիտություն[10]։

Գրականություն խմբագրել

  • АН Арм.ССР. Персональный состав. 1943-1983. Е.,1984.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
  3. «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա». www.sci.am. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 8-ին.
  4. Մաթևոսյան, Արտաշես Ալեքսանդրի (1939). Հայաստանի տեղական կուլտուրական կորնգանները. Յերեվան: ՀԽՍՀ պետհրատ.
  5. Մաթևոսյան, Արտաշես Ալեքսանդրի (1949). Բազմամյա խոտաբույսերի դերը հողի բերրիության բարձրացման գործում. Գյուղատնտեսության մինիստրություն Հայկական ՍՍՌ. Երևան: Ա. հ.
  6. Մաթևոսյան, Արտաշես Ալեքսանդրի (1969). Շաքարի ճակնդեղի մշակությունը։ Ձեռնարկ ագրոզոոտեխն. դասընթացում սովորողների համար. Երևան: Հայաստան.(չաշխատող հղում)
  7. arm�1 Մաթևոսյան; Արտաշես Ալեքսանդրի=Բուսաբուծություն. Բուսաբուծություն։ Ուսումնական ձեռնարկ գյուղատնտեսական ինստիտուտի ուսանողների համար (2 ed.). {{cite book}}: replacement character in |last= at position 4 (օգնություն)CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)(չաշխատող հղում)
  8. Մաթևոսյան, Արտաշես Ալեքսանդրի (1950). Эспарцеты Армении: Бобовые кормовые травы. Академия наук Армянской ССР, Институт земледелия АН АрмССР. Ереван: Изд-во АН АрмССР.(չաշխատող հղում)
  9. «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Արտաշես Մաթևոսյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 29-ին.
  10. «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 143