Արջը (պիես)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արջ (այլ կիրառումներ)
«Արջը» (ռուս.՝ Медведь), Անտոն Չեխովի մեկ գործողությամբ պիես՝ նվիրված Նիկոլայ Սոլովցովին։
| Արջը ռուս.՝ Медведь | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | դրամատիկական ստեղծագործություն |
| Ժանր | վոդևիլ և կատակերգություն |
| Ձև | պիես |
| Հեղինակ | Անտոն Չեխով |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Գրվել է | 1888 |
| Առաջին ներկայացում | հոկտեմբերի 28 (նոյեմբերի 9), 1888 |
| Առաջին ներկայացման վայր | Մոսկվա |
| Հրատարակվել է | օգոստոսի 30 (սեպտեմբերի 11), 1888 |
 The Bear (Chekhov) | |
Ստեղծման պատմություն խմբագրել
«Արջը» պիես-կատակերգության վրա Անտոն Չեխովը աշխատել է 1888 թվականին։ Պիեսն ունի 11 մաս։ Ռուս գրող, հուշավիպագիր Ա. Ս. Լազարև-Գրուզինսկին հիշում է. «...Մի անգամ Չեխովը բարձրացավ աթոռից, սեղանից վերցրեց բարակ նոթատետրը, և սենյակի կենտրոնում կանգնելով, ձեռքերը շարժելով, ձայնը փոխելով մեզ համար շատ աշխույժ մի պիես կարդաց։ Դա հենց նոր վերջացրած «Արջը» պիեսն էր։ Կարդում եմ Չեխով վարպետորեն... ամբողջ պիեսը կարդաց ազատորեն` առանց շնչահեղձության, առանց ձայնը կորցնելու...» Չեխովի պիեսը կարդալը, իսկ նա հազվադեպ էր բարձրաձայն կարդում, խոսում է այն մասին, թե ինչքան կարևորություն է նա տվել պիեսին։
«Արջը» պիեսի առաջին բեմադրությունը կայացել է 1888 թվականի հոկտեմբերի 28-ին Կորշայի թատրոնի բեմում։ Կալվածատիրոջ դերը կատարել է դերասան Սմիրնովը։ Պոպովի այրու դերը խաղացել են դերասանուհիներ Ն.Դ. Ռիբչինսկայան և Ա. Յա. Գլամա-Մեշերկայան։
Մոսկվայից բացի, ավելի ուշ պիեսը բեմադրվել է Խարկովում, Կալուգայում, Պոլտավայում, Նովոչերկասկում, Տագանրոգում, Ռևելում, Կրոնշտադում, Տոմսկում, Կիևում, Տուլայում, Թիֆլիսում, Կազանում, Յարոսլավլում, Իվանովո-Վոզնեսենսկում, Կոստրոմում և Սիմբիրսկում։
Գրականագետ Վ. Վ. Բիլիբինը գրել է. «Արջը» և «Առաջարկ» պիեսները նվաճել են ողջ Ռուսաստանը»։ Չեխովի ստեղծագործությունների հաջողությունը հեղինակին օգնեց բարելավել իր ընտանիքի ֆինանսական վիճակը։ Նա կատակում էր. «Իմ արջը» պետք է անվանեի «Կթու կով»։
Հրատարակումներ խմբագրել
Պիեսն առաջին անգամ հրատարակվել է 1888 թվականին «Նոր ժամանակ» թերթի № 4491 համարում «Արջը, զավեշտախաղ մեկ գործողությամբ» վերնագրով՝ Ա. Պ. ստորագրությամբ։ Նույն տարում լույս է տեսել պիեսի վիմագիր հրատարակությունը` նվիրված Նիկոլայ Սոլովցովին։ 1890 թվականին պիեսը տպագրվել է «Արտիստ» ամսագրում, ընդգրկվել է Ադոլֆ Մարքսի հրատարակության մեջ։
Գործող անձինք խմբագրել
- Պոպովա Ելենա Իվանովնա՝ երիտասարդ այրի,այտերին փոսիկներմ կալվածատիրուհի
- Սմիրնով Գրիգորի Ստեպանովիչ՝ ոչ ծեր կալվածատեր
- Լուկա՝ Պոպովայի սպասավոր, տիրուհու պաշտպան
Սյուժե խմբագրել
Անսպասելիորեն Պոպովների կալվածք է գալիս հարևանությամբ բնակվող թոշակառու հրետանային պորուչիկ Գրիգորի Սմիրնովը, որը գումարի խիստ կարիք ունի և պահանջում է Ելենա Իվանովնայից անմիջապես մարել իր հանգուցյալ ամուսնու պարտքը։ Կալվածատիրուհին խնդրում է սպասել մի քանի օր, քանի որ կառավարիչը բացակայում է և հյուրին անվանում է անդաստիարակ, անտաշ մարդ։ Սմիրնովը պետք է վճարի իր գրավի տոկոսները, և նա հրաժարվում է դուրս գալ տնից, քանիդեռ չի ստացել իր գումարը և մերժում ստանալով՝ վիճաբանության է բռնվում տիկնոջ հետ և նրան մենամարտի հրավիրում։ Պոպովան ընդունում է մարտահրավերը, բերում է ատրճանակներ և Սմիրնովին խնդրում իրեն կրակել սովորեցնել։ Ելենա Իվանովնայի արաքը հիացնում է կալվածատիրոջը։ Գրիգորի Իվանովիչը ցույց է տալիս, թե ինչպես օգտվել զենքից, բռնում տիրուհու մեջքը և գրկում նրան։ Նա սիրահարվում է տիկնոջը և անմիջապես նրան սեր խոստովանում։ Պոպովան փոխադարձաբար պատասխանում է նրա սիրուն։ Նրանք համբուրվում են։ Այդ պահին տղամարդկանց ուղեցկությամբ հայտնվում է սպասավոր Լուկան՝ պաշտպանելու տիրուհուն։ Նա միայն ասում է. «Տե՛ր իմ»։
Թատերական բեմադրություն խմբագրել
Պիեսն առաջին անգամ բեմադրվել է 1888 թվականի հոկտեմբերի 28-ին Կորշայի թատրոնում։ Տարբեր ժամանակներում պիեսը բեմադրվել է Խարկովում, Կալուգայում, Պոլտավայում, Նովոչերկասկում, Տագանրոգում, Ռևելում, Կրոնշտադում, Տոմսկում, Կիևում, Տուլայում, Թիֆլիսում, Կազանում, Յարոսլավլում, Իվանովո-Վոզնեսենսկում, Կոստրոմում և Սիմբիրսկում։
Հետաքրքիր փաստեր խմբագրել
1918 թվականի մարտի 3-ին Տոբոլսկում գտնվող Ռոմանովների ընտանիքի անդամները կատարել են պիեսի սիրողական բեմադրությունը։ Նիկոլայ II-ը իր օրագրում այսպես է գրել. «... Խաղում էին Օլգան, կրկին Մարիան և ես։ Սկզբում հուզմունքը շատ էր, բայց կարծես լավ անցան»[1]։
Էկրանավորում խմբագրել
- 1938՝ «Արջը», ռեժիսոր՝ Իսիդոր Աննենսկի։
- 2003՝ «Սիրո մասին», ռեժիսոր՝ Սերգեյ Սոլովև։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Дневник Николая II // Записки очевидца: Воспоминания, дневники, письма. – М.: Современник, 1990. – С. 561.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արջը (պիես)» հոդվածին։ |