Արենի-1 գինեգործարան
Արենի-1 գինու գործարան, 6100 տարեկան գինեգործարան, որը հայտնաբերվել է 2007 թվականին Հայաստանի Վայոց ձորի մարզի Արենի գյուղի Արենի-1 քարանձավային համալիրում՝ հայ և իռլանդացի հնագետների թիմի կողմից[1]։ Պեղումները կատարել են Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հնագետ Բորիս Գասպարյանն ու Իռլանդիայի Քորքի ազգային համալսարանի հնագետ Ռոն Փինհասին։ Աշխատանքները հովանավորել է ԱՄՆ Gfoeller հիմնադրամը և Քորքի համալսարանի քոլեջը։ 2008 թվականին ծրագրին է միացել նաև Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարանը, և պեղումները հովանավորել են նաև Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարանն ու Ազգային աշխարհագրական կազմակերպությունը։ Գինեգործարանի պեղումներն ավարտվել են 2010 թվականին։
Գինեգործարանն ունեցել է գինու խմորման գուռեր, մզարան, պահեստային սափորներ, խեցեգործարան և համարվում է Իսրայելի Հուդեա և Սամարիա մարզից 1963 թվականին հայտնաբերված գինեգործարանից ավելի քան հազար տարի մեծ[2][3][4]։
2008 թվականին նույն քարանձավում է հայտնաբերվել Արենի 1 կոշիկը։
Հայտնաբերում խմբագրել
Արենի-1-ի պեղումները սկսվել են 2007 թվականին և շարունակվել մինչև 2010 թվականի սեպտեմբեր, երբ հայ, ամերիկացի և իռլանդացի հնագետներն ամբողջությամբ հայտնաբերել են լայնածավալ, լավ պահպանված 2 ոտնաչափ խորությամբ (60 սանտիմետր) գուռ 3,5 ոտնաչափ (մեկ մետր) երկարությամբ մալվիդինով պատված կավե ամանի հետ[4]։ Բացի այդ, հայտնաբերվել են նաև խաղողի սերմեր, սեղմված խաղողի, սալորաչրերի, ընկույզի և չոր որթատունկերի մնացորդներ[5]։ Հարևանությամբ հին գերեզմանատան մոտ հայտաբերված խմելու բաժակներից կարելի է ենթադրել, որ այդ վայրն օգտագործվել է թաղման արարողությունների և ծիսակարգերի համար[6][7]։ Քարանձավը լքվել է, երբ տանիքում խոռոչ է առաջացել, իսկ օրգանական նյութը պահպանվել է ոչխարի գոմաղբի շնորհիվ, որը խոչընդոտել է սնկերին վնասելու մնացորդները[2]։
Վերլուծություն խմբագրել
Մզարանի և գուռերի նստվածքների քիմիական անալիզի նախնական արդյունքները տպագրվել են 2011 թվականի հունվարին Journal of Archaeological Science-ում (Հնագիտության ամսագիր)[8]։
Իրվայնի կալիֆորնիական և Օքսֆորդի համալսարանների հետազոտողների կողմից իրականացված բուսաբանական հետազոտություններն ու ռադիոկարբոնային փորձարկումները բացահայտել են, որ Արենի-1 գինեգործարանը ստեղծվել է մ.թ.ա. 4100 կամ մ.թ.ա. 4000 կամ ուշ էնեոլիթ ժամանակաշրջանում[3]։ Ըստ Արեշյանի՝ գինեվաճառները կավե ամանների մեջ ոտքերով ճզմել են խաղողը, որի հյութն այնուհետև գնացել է գուռի մեջ և այնտեղ խմորվել մինչև տարրաների մեջ լցնելը[4]։ Տակառների տարողությունը եղել է մոտ 14-15 գալոն։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Գինեգործ. Արենիի գինեգործարանը բացառիկ հայտնագործություն է, բայց հայերը դա չեն գիտակցում». news.am. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 17-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Maugh II, Thomas H. "Ancient winery found in Armenia." Los Angeles Times. January 11, 2011. Retrieved January 14, 2011.
- ↑ 3,0 3,1 Santini, Jean-Louis. "Scientists find 'oldest ever' winery in Armenia." Agence France Press. January 11, 2011. Retrieved January 14, 2011.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Owen, James. "Earliest Known Winery Found in Armenian Cave." National Geographic Society|. January 10, 2011. Retrieved January 14, 2011.
- ↑ «Հայտնաբերվել է աշխարհի հնագույն գինեգործարանը - Media-inform.com». Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 17-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ Belluck, Pam. "Cave Drops Hints to Earliest Glass of Red." New York Times. January 11, 2011. Retrieved January 16, 2011.
- ↑ Squires, Nick. "World's earliest known winery discovered in Armenia." The Telegraph. January 11, 2011. Retrieved January 14, 2011.
- ↑ Barnard, Hans et al. "Chemical evidence for wine production around 4000 BCE in the Late Chalcolithic Near Eastern highlands." Journal of Archaeological Science, (2010),
Գրականություն խմբագրել
- Areshian G, et al. "The Chalcolithic of the Near East and South-Eastern Europe: Discoveries and New Perspectives from the Cave Complex Areni-1, Armenia," Antiquity 86 (2012):115–130.