Աննա Շչետինինա
Աննա Իվանովնա Շչետինինա (ռուս.՝ А́нна Ива́новна Щети́нина, փետրվարի 13 (26), 1908, Okeanskaya, Վլադիվոստոկ, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 25, 1999, Վլադիվոստոկ, Ռուսաստան), հեռավոր նավարկության աշխարհում առաջին կին կապիտանը։
| Աննա Շչետինինա | |
|---|---|
| փետրվարի 13 (26), 1908 - սեպտեմբերի 25, 1999 (91 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Okeanskaya, Վլադիվոստոկ, Ռուսական կայսրություն |
| Մահվան վայր | Վլադիվոստոկ, Ռուսաստան |
| Գերեզման | Naval Cemetery (Vladivostok) |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն, .svg){kind=small} Հեռավոր Արևելքի հանրապետություն,  ԽՍՀՄ և Ռուսաստան |
| Մարտեր/ պատերազմներ | Հայրենական մեծ պատերազմ |
| Կրթություն | Ծովային պետական համալսարան |
| Պարգևներ | |
Կենսագրություն խմբագրել
Աննա Շչետինինան ծնվել է 1908 թվականի փետրվարի 13-ին (26), Վլադիվոստոկի մերձակայքում գտնվող Օկյանսկայա կայարանում։ Հայրը` Իվան Իվանովիչը (1877-1946), ծնվել է Տոմսկի մարզի Չումայ գյուղում (այժմ՝ Կեմերովոյի մարզի Չեբուլինսկի շրջան), աշխատել է սլաքավար, անտառապահ, ձկնաբուծարաններում որպես բանվոր և ծառայող, ՆԳԺԿ-ի մարզային բաժնի ամառանոցների պարետ։ Մայրը` Մարիա Ֆիլոսոֆովնան (ծնվ.` 1876), ծագումով Կեմերովոյի մարզից էր։ Եղբայրը` Վլադիմիր Իվանովիչը (ծնվ.` 1919), ծնվել է Վլադիվոստոկում, աշխատել Պրիմորսկի երկրամասի Վարֆոլոմեևկա կայարանում ավիագործարանում որպես վարպետ։
1919 թվականին Շչետինինան սովորել է Սադգորոդի տարրական դպրոցում։ Կարմիր բանակը Վլադիվոստոկ մտնելուց հետո դպրոցները վերակազմակերպվեցին, և 1922 թվականից Աննան սովորել է Սեդանկա կայարանում գործող միասնական աշխատանքային դպրոցում, որտեղ էլ 1925 թվականին ավարտել է 8-րդ դասարանը։ Նույն թվականին ընդունվել է Վլադիվոստոկի ծովային տեխնիկումի նավագնացության բաժին[3]։ 1928 թվականին ամուսնացել է նավաստի ռադիստ Նիկոլայ Ֆիլիպովիչ Կաչիմովի հետ (1903-1950)։
1929 թվականին, տեխնիկումն ավարտելուց հետո, աշխատել է Կամչատկայում, որտեղ 1-ին կարգի նավաստիից հասել է մինչև կապիտան։ 24 տարեկան հասակում Աննան ստացել է շտուրմանի դիպլոմ, իսկ 1934 թվականի հունվարի 25-ին[3]` հեռավոր նավարկության կապիտանի դիպլոմ։ 1935 թվականին իր առաջին ճանապարհորդությամբ նա հայտնի է դարձել ամբողջ աշխարհին՝ Համբուրգից Օդեսայի և Սինգապուրի միջոցով դեպի «Չավիչա» շոգենավը նավարկելով մինչև Պետրոպավլովսկ-Կամչատկա։ 1938 թվականի մարտի 20-ին Աննա Իվանովնան նշանակվել է Վլադիվոստոկ քաղաքի ձկնորսական նավահանգստի առաջին ղեկավար։ Աննան Հայրենական պատերազմը դիմավորել է Բալթիկայում, որտեղ ռմբակոծության պայմաններում տարհանել է Տալլինի բնակչությանը և տեղափոխել ռազմավարական բևեռներ։ Պատերազմից հետո Աննա Շչետինինան «Բալթյան» նավագնացության ընկերությունում եղել է «Ասկոլդ», «Բասկունչակ», «Բելոոստրով», «Դնեստեր», «Պսկով», «Մենդելեև» նավերի կապիտան։ 1949 թվականից աշխատել է Լենինգրադի բարձրագույն ծովային ինժեներական ուսումնարանում, 1951 թվականից աշխատել է որպես ավագ դասախոս, այնուհետև` ուսումնարանի նավագնացության ֆակուլտետի դեկան։ 1956 թվականին Աննա Շետինինային շնորհվել է դոցենտի կոչում։ 1960 թվականին տեղափոխվել է Վոլսկի նյութատեխնիկական ապահովման ռազմական ինստիտուտ և նշանակվել «Ծովային գործ» ամբիոնի դոցենտի պաշտոնում։ 1964-1970 թվականներին եղել է ԽՍՀՄ աշխարհագրական ընկերության Պրիմորսկի մասնաճյուղի նախագահ[3][4]։ «Ծովերում և ծովերից այն կողմ...» գրքի հեղինակն է (1968)։ Թոշակի է անցել 1983 թվականին։ Մահացել է 1999 թվականի սեպտեմբերի 25-ին։
Հիշատակ խմբագրել
- Վլադիվոստոկի Ծովային գերեզմանատանը տեղադրվել է նրա հուշարձանը։
- 2006 թվականի հոկտեմբերի 20-ին Շչետինինայ անունով կոչվեց Ճապոնական ծովի Ամուրի ծոցի առափնյա հրվանդանը։
- 2008 թվականից Վլադիվոստոկ քաղաքի թիվ 16 դպրոցը կոչվում է Շչետինինայի անունով։
- 2010 թվականին Վլադիվոստոկի «Սնեգովայա պադ» միկրոշրջանի նոր փողոցներից մեկը անվանակոչվեց Աննա Շչետինինայի անունով։ 2013 թվականի հոկտեմբերի 21-ին, կապիտալ վերանորոգումից հետո, Վլադիվոստոկի Կրիգին փողոցի մոտակայքում հանդիսավոր կերպով բացվեց պուրակ, որտեղ տեղադրվել է Շչետինինայի հուշարձանը։
- Շչետինինայի կերպարը հավերժացվել է «Ռազմական փառքի քաղաք» կոթողի հարթաքանդակի վրա։
- 2017 թվականի փետրվարի 11-ին, Ռուսաստանի Դաշնության Կառավարության նախագահի հրամանով, հեռավոր նավարկության աշխարհի առաջին կին-կապիտան Աննա Շչետինինայի անունով է կոչվել Կուրիլյան լեռնաշղթայի անանուն կղզիներից մեկը[5]։
Պարգևներ և կոչումներ խմբագրել
- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1978),
- Լենինի երկու շքանշան (1945, 1978),
- Հայրենական պատերազմի II աստիճանի երկու շքանշան (09/29/1945, 12/23/1985),
- Կարմիր աստղի շքանշան (1942),
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (1936),
- Մեդալներ,
- Վլադիվոստոկի պատվավոր քաղաքացի (1978)[6],
- նավատորմի պատվավոր աշխատող,
- ԽՍՀՄ աշխարհագրական ընկերության (1988), Ծովային կապիտանների հեռավոր Արևելքի ասոցիացիայի (ԾԿՀԱԱ) (1998) և Կապիտանների ասոցիացիայի միջազգային ֆեդերացիայի (ԿԱՄՖ, անգլ.՝ IFSMA) (1998) պատվավոր անդամ,
- Ռուսաստանի գրողների միության անդամ (1994)։
Մատենագիտություն խմբագրել
- Щетинина А. На морях и за морями. — Владивосток: Дальневосточное книжное изд-во, 1968. — (2-е изд. — 1974; 3-е изд. — 1978).
- Щетинина А. По разным морским дорогам.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 http://оиак.рф/schetinina
- ↑ http://vlc.ru/city/citizens/?page=2
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Анна Ивановна Щетинина». ОИАК. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 27-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ Ныне филиалу возвращено его историческое название — Общество изучения Амурского края
- ↑ «Пять Курильских островов получили названия». РИА Новости (ռուսերեն). 2017 թ․ փետրվարի 11. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 5-ին.
- ↑ «Почетные граждане». Администрация города Владивостока. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 5-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Тонина О. И. Капитан дальнего плавания — Анна Ивановна Щетинина // Самиздат. — 2009.
- Анна Щетинина: Впервые в кино заплакала, когда увидела, что сжигают хлеб… // Владивосток. — 2005. — № 1752.
- «Памятный камень в сквере им. А. И. Щетининой». Краевед Приморского края. 2010-06. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 29-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աննա Շչետինինա» հոդվածին։ |