Ամորֆա թփային
| Ամորֆա թփային | |
 Ամորֆա թփային | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Բակլածաղկավորներ (Fabales) |
| Ընտանիք | Բակլազգիներ (Fabaceae) |
| Ենթաընտանիք | Բակլայիններ (Faboideae) |
| Տրիբա | Amorpheae |
| Ցեղ | Ամորֆա (Amorpha) |
| Տեսակ | Ամորֆա թփային (A. fruticosa) |
| Միջազգային անվանում | |
| Amorpha fruticosa | |
Ամորֆա թփային (լատին․՝ Amórpha fruticósa), բակլազգիների ընտանիքի թիթեռածաղկավորների ենթաընտանիքի բույս։ Տերևաթափ բույս է՝ մինչև 6 մ բարձրությամբ, դեպի վեր ուղղված բազմաթիվ ճիպոտանման ճյուղերով։ Դրանք սկզբում ծածկված են լինում աղվամազով, որից ազատվում են հետագայում։ Ճյուղերը մոխրադարչնագույն են։ Ջերմասեր ու լուսասեր բույս է։ Կարող է հարմարվել ցանկացած հողի մեջ։ Բավականին չորադիմացկուն է։ Օգտագործվում է թեք լանջերի անտառապատման համար։ Աճում է այնպիսի պայմաններում, որում այլ բույսեր կարող են ոչնչանալ։
Բույսի պտուղները պարունակում են ամորֆին գլյուկոզ (ռուս.՝ гликозид ), վատ է լուծվում սառը ջրում։ Ամորֆինն ունի հանգստացնող հատկություն։
Տարածում
խմբագրելԲնական պայմաններում աճում է Հյուսիսային Ամերիկայում՝ Հյուսիսային Կարոլինա, Ինդիանա, Այովա, Միսսուրի, Կանզաս, Նեբրասկա։
Թփային ամորֆա բույսն աճում է Կանադայի արևմտյան մասը։ Ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է ողջ ԱՄՆ-ի տարածքը, Մեքսիկայի հյուսիսային շրջանները։ Ժամանակի ընթացքում ադապտացվել է Եվրոպայի և Ասիայի կլիմային և պայմաններին[1]։
Հայաստան ներմուծվել է 20-րդ դարի 30-ական թվականներին։ Լայնորեն տարածում է գտել Հայաստանի ցածրադիր վայրերում, տաք գոտու արհեստական անտառներում։
Կենսաբանական նկարագիր
խմբագրելՄիջինում 1-2 մ բարձրությամբ թուփ է։ Տերևները բարդ փետրաձև են, մինչև 30 սմ երկարությամբ։ Կազմված են 11-25 տերևիկներից, որոնք նեղ կամ լայն էլիպսաձև են։ Տերևներն ունեն 1,5-4 սմ երկարություն և 0,6-1,8 սմ լայնություն։ Վերին հատվածում վառ կանաչ են, իսկ ներքևի մասում՝ բաց կանաչավուն։ Կեղևը մուգ մոխրագույն է կամ դարչնագույն։ Կոթունները կարճ են։ Ծաղիկները ծիրանակապտավուն են։ Ծաղիկները հավաքված են 7-15 սմ երկարությամբ հուրաններում։ Բույսի ունդերն ունեն 0,8-0,9 սմ երկարություն, որոնցից յուրաքանչյուրում գտնվում է մեկական սերմ։ Արմատային առատ մացառներ է տալիս։
Բույսը ծաղկում է մայիսից հունիս ամիսների ընթացքում։ Ծաղկումը տևում է 25 օր։ Պտուղները հասունանում են սեպտեմբեր ամսին։
Դասակարգում
խմբագրել| ավելի քան 4 ընտանիք (համաձայն APG II Համակարգի) | մոտ 470 դաս | |||||||||||||||
| Կարգ թիթեռածաղկավորներ | Ենթաընտանիք Papilionaceous | տեսակ Ամորֆա թփային | ||||||||||||||
| Բաժին Ծաղկավոր բույսեր կամ Ծածկասերմեր | Ընտանիք Բակլազգիներ | Դաս Ամորֆա | ||||||||||||||
| ավելի քան 44 կարգի ծաղկավոր բույսեր (համաձայնAPG II Համակարգի) |
ևս 2 ենթաընտանիք (համաձայն APG II Համակարգի) | մոտ 15 տեսակ | ||||||||||||||
Հոմանիշներ
խմբագրել- Amorpha angustifolia F.E.Boynton
- Amorpha arizonica Rydb.
- Amorpha bushii Rydb.
- Amorpha croceolanata Watson
- Amorpha curtissii Rydb.
- Amorpha dewinkeleri Small
- Amorpha emarginata Sweet
- Amorpha emarginata Eastw
- Amorpha fragrans Sweet
- Amorpha humilis Tausch
- Amorpha occidentalis Abrams
- Amorpha pendula Carriere
- Amorpha tennesseensis Kunze
- Amorpha virgata Small
Պատկերասրահ
խմբագրել-
Տերևներ -
Ծաղիկը տերևներով -
Ծաղիկը -
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ По данным сайта GRIN (см. карточку растения).
Գրականություն
խմբագրել- Мазнев Н. И. - Энциклопедия лекарственных растений, 3-е издание, 2004, 496 страницы
- Լ.Վ.Հարությունյան - «Քո շրջապատի թփերը»
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Jepson Manual Treatment
- USDA Plants Profile
- GRIN Species Profile Արխիվացված 2008-09-16 Wayback Machine
- Photo gallery
- Amorpha fruticosa L. Medicinal Plant Images Database (School of Chinese Medicine, Hong Kong Baptist University)
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամորֆա թփային» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամորֆա թփային» հոդվածին։ |