Ամալյա Հարությունյան
Ամալյա Հայկի Հարությունյան (1933, Սևքար, Իջևանի շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - 1997, Գյումրի, Հայաստան), խորհրդահայ ջուլհակ, ջուլհակագործության առաջատար։ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1981)[1]։ ՀԽՍՀ վաստակավոր վարպետ, երիտասարդության դաստիարակ։ ԽՍՀՄ 10-րդ գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։
| Ամալյա Հարությունյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1933 |
| Ծննդավայր | Սևքար, Իջևանի շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Մահացել է | 1997 |
| Մահվան վայր | Գյումրի, Հայաստան |
| Գերեզման | Գյումրի |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Հայաստան |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր |
| Պարգևներ և մրցանակներ |   և  |
Կենսագրություն խմբագրել
Ամալյա Հարությունյանը ծնվել է 1933 թվականին Հայկական ԽՍՀ Իջևանի շրջանի Սևքար գյուղում (այժմ՝ ՀՀ Տավուշի մարզ)։ Նա ընտանիքի չորս երեխաներից ամենամեծն է եղել[2]։ 1942 թվականին, երբ Ամալյան ինը տարեկան էր, հայրը զոհվել է Հայրենական մեծ պատերազմի ռազմաճակատում՝ Կերչի համար մղվող մարտերում։ Ամալյայի մայրը, ով աշխատել է կոլտնտեսությունում, հիվանդացել և մահացել է, երբ Ամալյան տասներեք տարեկան է եղել։ Այդ ժամանակվանից ընտանիքի հոգսն ընկել է նրա ուսերին․ նա օգնել է պապիկին և տատիկին քույրերի և եղբոր դաստիարակության գործում[3]։ Մանկուց հրապուրված է եղել ջուլհակագործությամբ[4]։
1947 թվականին ավարտելով գյուղական յոթնամյա դպրոցը՝ Ամալյա Հարությունյանը որոշել է աշխատանքի անցնել Լենինականի Մայիսյան ապստամբության անվան տեքստիլ կոմբինատում, որը կոչվել է Մայիսյան ապստամբության անվան (այնուհետև՝ Հայկական ԽՍՀ Թեթև արդյունաբերության նախարարության Լենինականի Մայիսյան ապստամբության անվան բամբակագործական միավորում)։ Վեց ամիս Հարությունյանը սովորել է ֆաբրիկա-գործարանային ուսումնարանում (ՖԳՈՒ) դաստիարակներ Կարո Սարգսյանի և Երանակ Գրիգորյանի մոտ, որից հետո աշխատանքի է անցել կոմբինատում՝ որպես ջուլհակ[4][5]։
Իր աշխատանքային գործունեության առաջին ամսում Ամալյա Հարությունյանը գերակատարել է ամսական աշխատանքային պլանը. Հարությունյանը պլանով սահմանված 3,5 վայրկյանի փոխարեն հանգույցի կապելու վրա ծախսել է 2,4 վայրկյան, իսկ կտրվածքի վերացումը կատարել է նորմայից երկու անգամ ավելի արագ[6][7]։ Հարությունյանը երեք ամսվա ընթացքում հասել է ֆաբրիկայի միջին մակարդակին՝ սկսել է սպասարկել 6-8 ջուլհակահաստոց։ Շուտով նա անցել է 16 հաստոցների սպասարկման, որից հետո աշխատել է 18 հաստոցների վրա[6]։ Այդ ընթացքում Ամալյա Հարությունյանը միաձայն ընտրվել է նախ մանածագործական արտադրամասի, որից հետո՝ Լենինականի տեքստիլ կոմբինատի կոմերիտական կոմիտեի քարտուղար[8]։ Ավելի ուշ, երկար տարիների փորձ ձեռք բերելուց հետո, Հարությունյանը սկսել է սպասարկել 23 մանածագործական հաստոց և հինգ տարվա ընթացքում կատարել ութուկես տարվա նորման։ Այդ ժամանակից ամեն տարի գրանցել է սոցիալիստական պարտավորությունների զգալի գերակատարում։ Տասներորդ հնգամյա պլանի ընթացքում՝ 1980 թվականին Հարությունյանն ընդլայնել է սպասարկման տարածքը մինչև 26 հաստոց (պլանով նախատեսված 20 հաստոցների փոխարեն)՝ թողարկելով գերազանց որակի արտադրանք։ Իսկ 1981 թվականի մարտին, տասնմեկերորդ հնգամյա պլանի ընթացքում, անցել է 29 մանածագործական հաստոցների սպասարկման՝ տարվա ընթացքում թողարկելով 30,6 հազար մետր անմշակ գործվածքներ[9]։
ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության 1981 թվականի մարտի 17-ի հրամանագրով արտադրական ակնառու ձեռքբերումների, տասներորդ հնգամյա պլանի առաջադրանքների և սոցիալիստական պարտավորությունների վաղաժամկետ կատարման և ցուցաբերած աշխատանքային արիության համար Հարությունյանն արժանացել է Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչման՝ նրան հանձնելով Լենինի շքանշան և Մուրճ ու մանգաղ ոսկե մեդալ[10]։
Ամալյա Հարությունյանը մեծ ուշադրություն է դարձրել Լենինականի տեքստիլ կոմբինատի նոր կադրերի պատրաստմանն ու կրթությանը։ Նրա սաներից շատերը եղել են գործարանի թիվ 17 արհեստագործական ուսումնարանի շրջանավարտներ, որոնք հետագայում բարձր արդյունքներ են գրանցել, գերազանցել են սահմանված պլանները և արժանացել պետական պարգևների։ Նրանց թվում են եղել Լենինի շքանշանակիր Է․ Կարապետյանը, Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանակիր Ա. Գևորգյանը[8]։ Ջուլհակագործների կրթության գործում ունեցած վաստակի համար Ամալյա Հարությունյանին շնորհվել է ՀԽՍՀ երիտասարդության վաստակավոր վարպետ-դաստիարակի պատվավոր կոչում։
Ամալյա Հայկի Հարությունյանը ակտիվորեն զբաղվել է նաև հասարակական գործունեությամբ։ Լինելով անկուսակցական[11]՝ ընտրվել է ԽՍՀՄ 10-րդ գումարման Գերագույն խորհրդի միությունների խորհրդի պատգամավոր[12]։ Եղել է ՀԽՍՀ արհմիությունների խորհրդի անդամ[13]։ Ամալյա Հարությունյանը ակտիվորեն պայքարել է աշխատանքային կարգապահության հաստատման համար, նրա առաջարկով Լենինականի տեքստիլ կոմբինատի բաժիններում ստեղծվել են աշխատանքային կարգապահության և սոցիալիստական ունեցվածքի անվտանգության հանձնաժողովներ, որոնք հետևել են գործարանում կարգապահության ամրապնդմանը[11]։ Որպես ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր՝ Հարությունյանն ամեն կերպ օգնել է Լենինականի բնակիչներին բնակարանային և կոմունալ հարցերով[13]։
Ամալյա Հայկի Հարությունյանը մահացել է 1997 թվականին Գյումրի քաղաքում։ Թաղվել է Գյումրու գերեզմանատանը[14]։
Պարգևներ խմբագրել
- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության 1981 թվականի մարտի 17-ի հրամանագիր, Լենինի շքանշան և «Մուրճ ու մանգաղ» մեդալ)՝ արտադրական ակնառու ձեռքբերումների, տասներորդ հնգամյա պլանի և սոցիալիստական պարտավորությունների վաղաժամկետ կատարման և ցուցաբերած աշխատանքային արիության համար[10]։
- Լենինի շքանշան (03/04/1976)[10]։
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (04/05/1971)[10]։
- ՀԽՍՀ երիտասարդության վաստակավոր վարպետ դաստիարակ[15]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Лица, удостоенные почётных званий СССР. Герои Социалистического Труда // Армянская советская энциклопедия / Виктор Амазаспович Амбарцумян. — Ер., 1987. — Т. 13. Советская Армения. — С. 667. — 688 с.
- ↑ Карапетян, 1984, էջ 69
- ↑ Данюшевский, 1984, էջ 246
- ↑ 4,0 4,1 Данюшевский, 1984, էջ 247
- ↑ Карапетян, 1984, էջ 70—71
- ↑ 6,0 6,1 Данюшевский, 1984, էջ 249
- ↑ Карапетян, 1984, էջ 72
- ↑ 8,0 8,1 Карапетян, 1984, էջ 73
- ↑ Данюшевский, 1984, էջ 244
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Ամալյա Հարությունյան «Երկրի հերոսներ» կայքում
- ↑ 11,0 11,1 Данюшевский, 1984, էջ 245
- ↑ «Депутаты Верховного Совета СССР X-го созыва». Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.
- ↑ 13,0 13,1 Данюшевский, 1984, էջ 253
- ↑ «Амалия Гайковна Арутюнян». hush.am. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.
- ↑ Карапетян, 1984, էջ 74
Գրականություն խմբագրել
- Карапетян Т. Е. Жизни нить // Слово о ленинаканских текстильщиках: о труде, передовом опыте и немного истории. — Ер.: Айастан, 1984. — С. 69—74. — 164 с.
- Данюшевский Б. Главная нить. Арутюнян Амалия Гайковна // Герои одиннадцатой пятилетки: летопись трудовой славы. — М.: Экономика, 1984. — Т. 3. — С. 243—253. — 256 с.
