Ալքուին
Ալքուին, (լատին․՝ Alcuinus[8], կամ Albinus, մոտ 740[1][2], Յորք, Նորթումբրիա[3] - մայիսի 19, 804[4], Տուր, Ֆրանկական թագավորություն[5]), անգլո-սաքսոնական գիտնական, բանաստեղծ, աստվածաբան, Կարոլինգյան Վերածննդի ոգեշնչողներից մեկը։ Պալատական ակադեմիայում Ալքուինին անվանել են Ֆլաքուս (լատին․՝ Flaccus), ի պատիվ հռոմեացի բանաստեղծ Հորացոսի։
Ալքուին հին անգլերեն՝ Ealhwine հին անգլերեն՝ Alhwin լատին․՝ Alcuinus լատին․՝ Albinus | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մոտ 740[1][2] Յորք, Նորթումբրիա[3] |
| Մահացել է | մայիսի 19, 804[4] Տուր, Ֆրանկական թագավորություն[5] |
| Գերեզման | ենթդ․ Abbaye de Marmoutier[6] |
| Քաղաքացիություն | Նորթումբրիա |
| Դավանանք | Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի |
| Մասնագիտություն | աստվածաբան, բանաստեղծ, գրող, փիլիսոփա և կաթոլիկ քահանա |
| Պաշտոն(ներ) | աբբա և abbot of Flavigny Abbey? |
| Ալմա մատեր | St Peter's School? |
| Տիրապետում է լեզուներին | միջնադարյան լատիներեն, հին անգլերեն և լատիներեն[7] |
| Հայտնի աշակերտներ | Haymo of Halberstadt? և Hilduin? |
 Alcuin Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելԱլքուինը ծագմամբ անգլոսաքսոն է, ծնվել է Նորթումբրիայում, որտեղ և կրթություն է ստացել Յորքի արքեպիսկոպոսական դպրոցում։ Այստեղ նա անցկացնում է իր կյանքի մեծ մասը։ Սկզբում եղել է ուսուցիչ՝ Էբերս Յորքի դպրոցում, իսկ 778 թվականից ղեկավարել է նույն դպրոցը։
781 թվականին Ալքուինը եկեղեցական առաքելությամբ մեկնել է Իտալիա և այնտեղ հանդիպել Կառոսլ Մեծին։ 782 թվականին Ալքուինը տեղափոխվել է Աախեն և այնտեղ ղեկավարել է պալատական ակադեմիան։ Ախենի ակադեմիան, Ալքուինի գլխավորությամբ դարձել է Եվրոպայում դասական գիտելիքների տարածման խոշոր կենտրոն։ Արևմտյան Եվրոպայում մշակույթի և արվեստի ծաղկման ժամանակաշրջանում՝ VIII դարի վերջին և IX-րդ դարի կեսերին, Ալքուինի կազմակերպած խումբը, որտեղ ներառված էին Կառլոս Մեծը, բանաստեղծ Անգիլբերտը և Կառլոս Մեծի սպասավոր Էյնհարդը, դարձավ Կարոլինգյան վերածննդի կենտրոն։ Ալքուինը կրթական բարեփոխումների և երկրպագության հարցերում Կառլոս Մեծի ամենամոտ խորհրդատուներից մեկն էր։ Ալքուինի ակադեմիայի իդեալը անտիկ աշխարհի և քրիստոնեական ոգու միավորումն էր։ Երբեմն Ալքուինին անվանում էին Բեատո դե Լիբանայի աշակերտ[9]։ 796 թվականին Սուրբ Մարտինի բազիլիկում Ալքուինին շնորհվել է աբբայի կոչում։ Այստեղ ևս հիմնում է դպրոց[10]։
Ալքուինի նախաձեռնությամբ Տուրում անցկացվել է Աստվածաշնչի լատիներեն թարգմանության՝ Վուլգաթայի վերանայում։ Ալքուինի Աստվածաբանական շարադրությունների թվում է նաև լատին․՝ « De fide sanctae et individuae Trinitatis» աշխատությունը, որը միջնադարի որոշ պատմաբաններ համարել են միջնադարյան Աստվածաբանության համար հիմնարար։ Ալքուինը համարվում է մի շարք աշխատությունների հեղինակ, որոնց թվին են պատկանում Սուրբ Մարտին, Տոտակիի, Սուրբ Ուիլբորդի և մի շարք այլ սրբերի կենսագրականները։ Ալքուինը համարվում է մի շարք (մոտ 380[10]) լատինական ուսուցողական, պանեգիրիկ, հիգեոգրաֆիական և եկեղեցական բանաստեղխությունների հեղինակ, որոնց շարքում է «Կկվի մասին» (լատին․՝ (De cuculo)) ստեղծագործությունը։ Ալքուինը կազմել է նաև հանելուկներ։
Ալքուինը ունեցել է ընդարձակ նամակագրություն Կառլոս Մեծի, Լևոն III-ի և շատ ուրիշների հետ, ընդհանուր առմամբ՝ 232 նամակներ[10]։ Ալքուինի նամակները Կարոլինգյան հասարակության պատմության կարևոր աղբյուր են հանդիսացել։ Պալատական ակադեմիայում Ալքուինը դասավանդել է հումանիտար գիտություններ։ Կազմել է տարբեր առարկաների դասագրքերի (որոշները երկխոսության տեսքով)։ Մեծ համբավ ձեռք բերեցին «Քերականության արվեստը» (լատին․՝ (Ars grammatica)) և «Ամենափոքր երիտասարդի Պիպինի փառաբանումը Ալբին Շոլաստիկի հետ» (լատին․՝ Disputatio regalis et nobiliimi juveni Pippini cum Albino scholastico)։ Հայտնի են նաև Ալքուինի դիալեկայի, հռետորության, դոգմաների և եկեղեցական դասագրքերը։ Ալքուինի և Ակադեմիայի նշանակությունը Արևմուտքում գեղարվեստական և հանրային կրթության զարգացման համար հսկայական էր։ Կարելի է ասել, որ նոր եվրոպական (ի տարբերություն հնավոճ իրերի) պոեզիայի շարունակական էվոլյուցիան սկվում է Ալքուինից։ Ալքուինի որոշ գործեր վկայում են նրա հետաքրքրությունը երաժշտության նկատմամբ, այնուամենայնիվ, հայտնին «Երաժշտության մասին» տրակտատը, (լատին․՝ (De musica)), որը վաղուց վերագրվում էր Ալքուինին և պատկանում էր նրա գրչին։ Ալքուինին շնորհվել է ժամանցային հեղինակություն[10]։
Հիշատակ
խմբագրելԱնգլիայի Յորքի համալսարանին պատկանող ինը քոլեջներից մեկն անվանվել է ի պատիվ Ալքուինի։
2020 թվականի հունվարին Ալքուինը BBC Radio 4-ի In Our Time ծրագրի քննարկման թեման էր[11]։
Ստեղծագործություններ
խմբագրել- Opera// Migne. PL. Vol. 100—101;
- Сагmina // Poetae latini aevi Carolini. B., 1881 (Monumenta Germaniae Historica)
- Epistolae // Epistolae, IV. B., 1895 (Monumenta Germaniae Historica. Epistolae Caroli aevi)
- Clavis Gerberti / Von M. Bernhard. Munch., 1989. Bd 1;
- De orthographia. Firenze, 1997
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 https://books.google.cat/books?id=oYviDwAAQBAJ&pg=PA19 — P. 19.
- ↑ 2,0 2,1 https://books.google.es/books?id=0xXREAAAQBAJ
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Histoire littéraire de la France — Vol. IV. — P. 299.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (ֆր.) — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 50. — ISBN 978-2-221-06888-5
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ CONOR.Sl
- ↑ Oxford Dictionaries (с озвучкой) Արխիվացված 2018-11-15 Wayback Machine.
- ↑ Беат Лиебанский, Православная энциклопедия, 411—412, Воскобойников О. С., Зайцев Д. В.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Лебедев С. Н., Ненарокова М. Р., Петрова П. И., Алкуин (խմբ. С. Л. Кравец), 2005 — 503, էջեր 503 — 503 էջ, ISBN 5-85270-329-X։
- ↑ «BBC Radio 4 - In Our Time, Alcuin». BBC.
Գրականություն
խմբագրել- Allott S. Alcuin of York: his life and letters. — York, 1974.
- Bullough D.A. Alcuin: achievement and reputation. — Leiden; Boston, 2003.
- Duckett E.S. Alkuin, friend of Charlemagne. — Ն. Յ., 1951
- Ellard G. Master Alkuin, liturgist a partner of our piety. — Chicago, 1956.
- Manitius, Geschichte d. Lat. Literatur d. Mittelalters, I, 1911.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալքուին» հոդվածին։ |