Ադրիանապոլսի պայմանագիր
Ադրիանապոլսի պայմանագիր, կնքվել է 1829 թվականի սեպտեմբերի 2-ին, 1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ավարտից հետո։ Համաձայն պայմանագրի՝
- Ռուսական կայսրությանն էր անցնում Հարավային Կովկասի սևծովյան առափնյա շրջանները՝ Փոթի նավահանգստով
- Ռուսական կայսրությանն էր անցնում Ախալցխան ու Ախալքալաքը
- Արևմտյան Հայաստանում ռուսների գրաված մյուս գավառները վերադարձվում էին օսմանյան Թուրքիային
| Ադրիանապոլսի պայմանագիր | |
|---|---|
| Ռուսաստանի և Թուրքիայի Ադրիանապոլսի խաղաղության պայմանագիրը | |
 Մոսկվան հաղթակամար Սանկտ Պետերբուրգում, կանգնեցված 1828-1829 թթ. ռուս-թուրքական պատերազմի հաղթանակի պատվին | |
| Պայմանագրի տիպ | խաղաղության պայմանագիր |
| Ստորագրվել է — վայր |
1829 թ. սեպտեմբերի 14 (2) Ադրիանապոլիս |
| Ստորագրել են | Ալեքսեյ Օրլով, Ֆյոդոր Պալեն (Ռուսաստան) և Մեհմեդ Սադըկ Էֆենդի, Աբդուլ Կադր Բեյ (Օսմանյան կայսրություն) |
| Կողմեր |  Ռուսաստան
|
|
Վիքիդարան պարունակում է տեքստը. ru:Андрианопольский мирный договор (1829) |
Բաղկացած է 16 հոդվածից և մեկ առանձին ակտից։ Ադրիանուպոլսի հաշտության պայմանագրով Ռուսաստանին անցան Դանուբի գետաբերանն իր կղզիներով, Սև ծովի կովկասյան ափերը՝ Կուբանի գետաբերանից մինչև Աջարիայի հյուսիսը՝ Անապա և Փոթի նավահանգիստներով, Ախալցխայի փաշայությունը՝ Ախալքալաք և Ախալցխա բերդերով։ Ռուսահպատակներին իրավունք վերապահվեց ազատ առևտուր անել Թարքիայում, ռուսական և օտարերկրյա առևտրական նավերին թույլատրվեց անարգել անցնել Բոսֆորի և Դարդանելի նեղուցներով։ Թուրքիան պարտավորվեց 1,5 տարում վճարել 1,5 միլիոն հոլանդ, գուլդեն ռազմատուգանք, ճանաչեց Հունաստանի, Մոլդավիայի, Վալախիայի ու Սերբիայի ինքնավարությունը։
13-րդ հոդվածով սահմանվեց փոխադարձ գաղթի իրավունք։ Թուրքահպատակ հայերը կարող էին 18 ամսվա ընթացքում, իրենց շարժական գույքով, տեղափոխվել Ռուսաստան։ 1829–1830 թվականներին շուրջ 75-80 հազար հայ Էրզրումից (Կարին), Կարսից, Բայազետից գաղթեց Հարավային Կովկաս։ Թուրքիան ճանաչեց Վրաստանի, Իմերեթի, Մեգրելիայի ու Գուրիայի, ինչպես և 1828 թվականի Թուրքմենչայի պայմանագրով Երևանի և Նախիջևանի խանությունների միացումը ռուսական կայսրությանը։ Ադրիանուպոլսի հաշտության պայմանագիրը ամրապնդեց Ռուսաստանի տնտեսական–քաղաքական դիրքը Բալկաններում, Սև ծովի ու նեղուցների վրա և Հարավային Կովկասում։
Աղբյուրներ
խմբագրել- 11-րդ դասարանի հայոց պատմության դասագիրք
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ադրիանապոլսի պայմանագիր» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 92)։ 
|