Քերոլայն Բերտոզի

Ամերիկացի քիմիկոս

Քերոլայն Բերտոզի (անգլ.՝ Carolyn Ruth Bertozzi, հոկտեմբերի 10, 1966(1966-10-10)[1], Բոստոն, Մասաչուսեթս[2][3]), ամերիկացի քիմիկոս և Նոբելյան մրցանակակիր քիմիայում, հայտնի քիմիայում և կենսաբանությունում իր լայնածավալ աշխատանքով։ կենդանի համակարգերի հետ համատեղելի քիմիական ռեակցիաների համար, նա հորինել է «բիոօրթոգոնալ քիմիա» տերմինը[23]։ Նրա վերջին ուսումնասիրություններն են բջջի մակերեսի շաքարները, որոնք կոչվում են գլիկաններ, և ինչպես են դրանք ազդում այնպիսի հիվանդությունների վրա, ինչպիսիք են քաղցկեղը, բորբոքումները և վիրուսային վարակները, ինչպիսին են COVID-19-ն է[24]։ Նա Սթենֆորդի համալսարանի հումանիտար գիտությունների և գիտությունների անվանական պրոֆեսոր է[25]։ Բերտոզին նաև Հովարդ Հյուզի բժշկական ինստիտուտի հետազոտող է[26], նա նաև Լոուրենս Բերքլիի ազգային լաբորատորիայի նանոգիտության հետազոտական ​​կենտրոնի՝ Molecular Foundry-ի նախկին տնօրենն է[27]։

Քերոլայն Բերտոզի
անգլ.՝ Carolyn Ruth Bertozzi
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 10, 1966(1966-10-10)[1] (57 տարեկան)
ԾննդավայրԲոստոն, Մասաչուսեթս[2][3]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունLexington High School?, Հարվարդի համալսարան (1988)[4] և Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի (1993)[4]
ԿոչումAnne T. and Robert M. Bass Professorship in the School of Humanities and Sciences?
Մասնագիտությունքիմիկոս, կենսաքիմիկոս, համալսարանի դասախոս և ակադեմիկոս
ԱշխատավայրAmerican Cancer Society?[4], Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի[4], Կալիֆորնիայի համալսարան, Սան Ֆրանցիսկո[4], Lawrence Berkeley National Laboratory?[4] և Սթենֆորդի համալսարան[4]
Պարգևներ և
մրցանակներ

Վիլարդ Գիբսի պարգև

[5]

Ernst Schering Prize?

[6]

ACS Award in Pure Chemistry?

ՄակԱրթուրի կրթաթոշակ

Լեմելսոնի պարգև

Arthur C. Cope Award?

Ազգային գյուտարարների փառքի սրահ

[7]

Heinrich Wieland Prize?

Agnes Fay Morgan Research Award?

[8]

Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ

Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ

[9]
Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ[10]

F. A. Cotton Medal?

[11]

ԱՄՆ նախագահի վաղ կարիերայի մրցանակ գիտնականների և ինժեներների համար

[12]

Քիմիայի Վոլֆ մրցանակ

[13]
Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ[14]

Ջոն Քարթիի մրցանակ

Ուիլյամ Նիկոլսի շքանշան

[15]

Glenn T. Seaborg Medal?

[16]

Welch Award in Chemistry?

[17]

Bijvoet Medal?

[18]

Դիքսոնի անվան բժշկագիտության մրցանակ

[19]

Clarivate Citation Laureate

[20]

Camille Dreyfus Teacher-Scholar Awards?

և

ԳԱԱ-ի քիմիական գիտությունների պարգև

[21]
ԱնդամությունԼեոպոլդինա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[22], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Լոնդոնի թագավորական ընկերություն և Լինչեի ազգային ակադեմիա
Կայքprofiles.stanford.edu/carolyn-bertozzi
 Carolyn Bertozzi Վիքիպահեստում

33 տարեկանում nա ստացել է ՄակԱրթուրի «հանճարեղը» մրցանակը[28]։ 2010 թվականին Նա առաջին կինն էր, ով 2010 թվականին ստացավ հեղինակավոր Lemelson–MIT Prize ֆակուլտետի մրցանակը։ Նա Գիտությունների ազգային ակադեմիայի (2005), Բժշկության ինստիտուտի (2011) և Գյուտարարների ազգային ակադեմիայի (2013) անդամ է։ 2014 թվականին հայտարարվեց, որ Բերտոզին կղեկավարի ACS Central Science-ը՝ Ամերիկյան քիմիական ընկերության առաջին գրախոսվող ազատ հասանելի ամսագիրը, որի ամբողջ բովանդակությունն անվճար հասանելի է հանրությանը[29]։ 2021 թվականից նա հանդիսանում է Accademia dei Lincei-ի անդամ[30]։

Բերտոզին, Մորտեն Պ. Մելդալի և Կարլ Բարրի Շարփլեսի հետ համատեղ, արժանացել է «կտտոցների քիմիայի և բիոօրթոգոնալ քիմիայի զարգացման համար» 2022 թվականի Քիմիայի Նոբելյան մրցանակին։

Կրթություն

խմբագրել

Քերոլին Բերտոզին գերազանցությամբ ավարտել է Հարվարդի համալսարանի քիմիայի բնագավառի բակալավրիատը, որտեղ պրոֆեսոր Ջո Գրաբովսկու հետ նա աշխատել է ֆոտոակուստիկ կալորիմետրի նախագծման և կառուցման վրա[31]։ Գրաբովսկին տպավորված էր նրա աշխատանքով և Բերտոզիին պառաջարկեց նախագծի վերաբերյալ թեզ գրել և ներկայացնել։ Թեզի համար Բերտոզին արժանացավ Թոմաս Տ. Հուփսի բակալավրիատի ատենախոսության մրցանակին՝ մեծ դրամական մրցանակով։ Բակալավրիատի ընթացքում նա նվագել է տարբեր խմբերում, մասնավորապես Bored of Education-ի ապագա Rage Against the Machine-ի կիթառահար Թոմ Մորելլոյի հետ[32][33]։ 1988 թվականին Հարվարդն ավարտելուց հետո նա աշխատել է Bell Labs-ում Քրիս Չիդսիի հետ[34]։

Բերտոզին իր դոկտորական թեզը պաշտպանել է 1993 թվականին Բերկլիի համալսարանում՝ աշխատելով Մարկ Բեդնարսկու հետ, օլիգոսաքարիդների անալոգների քիմիական սինթեզի վրա[35][36]։ Բերկլիում գտնվելու ընթացքում նա հայտնաբերեց, որ վիրուսները կարող են կապնվել մարմնի շաքարի հետ[37]։ Այդ բացահայտումը նրան բերեց գլիկոկենսաբանությանը՝ նրա հետազոտության ոլորտին։ Բերտոզիի ասպիրանտուրայի երրորդ կուրսում Բեդնարսկու մոտ ախտորոշվել էր հաստ աղիքի քաղցկեղ, որի պատճառով նա արձակուրդ է վերցրել և փոխել կարիերան՝ ընդունվելով բժշկական դպրոց։ Բերտոզիին և լաբորատորիայի մնացած անդամներին իրենց Ph.D. ավարտել են, աշխատելով առանց անմիջական ղեկավարության[38][39]։

Կարիերա և հետազոտություն

խմբագրել

Բերքլիում Ph.D.-ն պաշտպանելուց հետո Բերտոզին Սթիվեն Ռոզենի հետ եղել է Սան Ֆրանցիսկոյի Կալիֆորնիայի համալսարանի (UCSF) հետ դոկտորանտ, որտեղ նա ուսումնասիրել է էնդոթելային օլիգոսաքարիդների վարքգիծը բորբոքման հատվածներում բջիջների կպչունությունը խթանելում[40][41]։ Rosen-ի հետ աշխատելիս Բերտոզին կարողացավ մոդիֆիկացնել կենդանի բջիջների պատերի սպիտակուցը և շաքարի մոլեկուլները, որպեսզի բջիջները կարողանան ընդունել օտար նյութեր, ինչպիսիք են իմպլանտները[42]։

1996 թվականին Բերտոզին ընդունվեց UC Berkeley քոլեջի քիմիայի պրոֆեսորադասախոսական կազմում[43] և գիտաշխատող Լոուրենս Բերքլիի ազգային լաբորատորիայում, որտեղ նա Մոլեկուլյար ձուլարանի տնօրենն էր[40][44]։ 2000 թվականից նա ՀՀՄԻ-ի հետազոտող էր[27]։ 1999 թվականին նա հիմնեց բիոօրթոգոնալ քիմիայի ոլորտը և 2003 թվականին մտցրեց այդ տերմինը[45][46][47]։ Այս նոր ոլորտը և տեխնիկան հետազոտողներին հնարավորություն է տալիսլ առանց բջջիջների գործունեությունը ընդհատելու, կենդանի օրգանիզմների մոլեկուլները քիմիապես մոդիֆիկացնել[48]։ 2015 թվականին Բերտոզին տեղափոխվեց Սթենֆորդի համալսարան՝ միանալու ChEM-H ինստիտուտին[49]։

Բերտոզին ուսումնասիրում է այնպիսի հիվանդությունների գլիկոկենսաբանությունը, ինչպիսիք են քաղցկեղը, բորբոքային խանգարումները, ինչպիսիք են արթրիտը և վարակիչ հիվանդությունները, ինչպիսին տուբերկուլյոզն է։ Մասնավորապես, Բերտոզին բարելավել է բջիջների մակերևույթի օլիգոսաքարիդների իմացությունը, որոնք ներգրավված են բջիջների ճանաչողության և միջբջջային հաղորդակցության մեջ։ Բերտոզին բիոօրթոգոնալ քիմիայի մեթոդները կիրառել է գլիկոկալիքսը՝ շաքարները, որոնք շրջապատում են բջջային թաղանթը ուսումնասիրելու համար։ Նրա հայտնագործությունները առաջ են մղել կենսաթերապևտիկ ոլորտը[50]։ Նրա լաբորատորիան մշակել է նաև հետազոտության գործիքներ։ Այդպիսի զարգացումներից մեկը կենդանի համակարգերում գլիկանների ուսումնասիրման համար քիմիական գործիքների ստեղծումն է[27]։ Նրա լաբորատորիայի նանոտեխնոլոգիաների զարգացումը, որոնք հետազոտում են կենսաբանական համակարգերը, հանգեցրել է տուբերկուլյոզի արագ թեստի մշակմանը[51][52]։ 2017-ին, իր լաբորատորիայի կողմից քաղցկեղի բջիջների մակերեսին շաքարները կապելու և իմունային համակարգի պաշտպանությունից խուսափելու հայտնագործության համար, նա հրավիրվեց Սթենֆորդում TED ելույթ ունենալու, որտեղ նա հանդես եկավ «Ինչ է փորձում ձեզ ասել ձեր բջիջների վրայի շաքարային ծածկույթը»[53]։

Կենսատեխնոլոգիայի ստարտափներ

խմբագրել

2001 թվականին Բերտոզին և Սթիվ Ռոզենը Էմերվիլում, Կալիֆորնիա, հիմնեցին Thios Pharmaceuticals-ը առաջին ընկերությունը, որը զբաղվելու էր սուլֆատացման ուղիներով[54]։ 2005 թվականին այն լուծարվեց[55]։

2008 թվականին Բերտոզին հիմնեց իր սեփական ստարտափը՝ Redwood Bioscience-ը նաև Էմերվիլում, Կալիֆորնիա[56]։ Redwood Bioscience-ը բիոտեխնոլոգիական ընկերություն է, որն օգտագործում է SMARTag՝ սպիտակուցի մոդիֆիկացիայի տեխնոլոգիա, որը թույլ է տալիս փոքր հաբերին կպչել սպիտակուցի հատվածներին և կարող են օգտագործվել քաղցկեղի դեմ պայքարելու համար[37][57]։ 2014 թվականին Catalent Pharma Solutions-ը ձեռք բերեց Redwood Bioscience-ը։ Բերտոզին մնում է ընկերության կենսաբանական հատվածի խորհրդատվական խորհրդի անդամ[57]։

2014 թվականին Հարավային Սան Ֆրանցիսկոյում, Կալիֆորնիա, նա համահիմնել է Enable Biosciences[45][58] Այն կենտրոնանում է տնային պայմաններում 1-ին տիպի շաքարախտի, ՄԻԱՎ-ի և այլ հիվանդությունների ախտորոշման կենսատեխնոլոգիաների վրա[45][59]։

Բերտոզին 2015 թվականին դարձավ Ուոլթեմի, Մասաչուսեթս նահանգ, Palleon Pharma-ի համահիմնադիրը[60]։ Palleon Pharma-ն մասնագիտանում է գլիկոիմունային կետերի ինհիբիտորների ուսումնասիրության վրա՝ որպես քաղցկեղի բուժման հնարավոր միջոց[61]։

2017 թվականին Բերտոզին օգնեց ստեղծել InterVenn Biosciences-ը, որը զանգվածային սպեկտրոմետրիան և արհեստական ​​ինտելեկտն օգտագործում է բարելավել գլիկոպրոտեոմիկան թիրախների և բիոմարկերների հայտնաբերման, ձվարանների քաղցկեղի ախտորոշման և կլինիկական փորձարկումների հաջողություններն ու ձախողումները կանխատեսումը[45][62]։

2018 թվականին նա համահիմնել է Grace Science Foundation-ը։ Հիմնադրամը մասնագիտանում է արդյունավետ և էժան թերապևտիկ միջոցներով NGLY1-ի անբավարարությունը բուժելու վրա։.[63]

2019 թվականին նա համահիմնել է OliLux Biosciences և Lycia Therapeutics կազմակերպությունները։ OliLux Biosciences-ը տուբերկուլյոզի հայտնաբերման նոր մեթոդներ է մշակում[45][64]։ Lycia Therapeutics-ի հիմնադրումը տեղի ունեցավ այն ժամանակ, երբ Բերտոզիի խումբը լիզոսոմներին ուղղված քիմերաներ (LYTACs) հայտնաբերեց։ Նոր մոլեկուլային դասը կարող է ունակ լինի քայքայելու սիրտ-անոթային հիվանդությունների և քաղցկեղի որոշ թիրախներ[65]։ Lycia Therapeutics-ը մասնագիտնանում է տեխնոլոգիայի զարգացման վրա՝ օգտագործելով լիզոսոմային թիրախային քիմերաներ[45]։

Բերտոզին նախկինում մասնակցել է նաև մի քանի դեղագործական ընկերությունների գիտահետազոտական խորհուրդներում, ներառյալ GlaxoSmithKline-ը և Eli Lilly-ն, մինչև 2021 թվականը[66]։

Հրապարակումներ

խմբագրել

Բերտոզին ունի ավելի քան 600 հրապարակում Web of Science կայքում, որոնցից ամենաշատ մեջբերվածներն են

  • Sletten, EM; Bertozzi, CR (2009). «Bioorthogonal Chemistry: Fishing for Selectivity in a Sea of Functionality». Angewandte Chemie International Edition in English. 48 (38): 6974–98. doi:10.1002/anie.200900942. PMC 2864149. PMID 19714693.
  • Bertozzi, Carolyn R.; Kiessling, Laura L. (2001). «Chemical Glycobiology». Science. 291 (5512): 2357–64. Bibcode:2001Sci...291.2357B. doi:10.1126/science.1059820. PMID 11269316. S2CID 9585674.
  • Saxon, Eliana; Bertozzi, Carolyn R. (2000). «Cell Surface Engineering by a Modified Staudinger Reaction». Science. 287 (5460): 2007–10. Bibcode:2000Sci...287.2007S. doi:10.1126/science.287.5460.2007. PMID 10720325. S2CID 19720277.
  • Agard, Nicholas J.; Prescher, Jennifer A.; Bertozzi, Carolyn R. (2005). «A Strain-Promoted [3 + 2] Azide−Alkyne Cycloaddition for Covalent Modification of Biomolecules in Living Systems». Journal of the American Chemical Society. 126 (46): 15046–15047. doi:10.1021/ja044996f. PMID 15547999.
  • Dube, DH; Bertozzi, CR (2005). «Glycans in cancer and inflammation—potential for therapeutics and diagnostics». Nature Reviews Drug Discovery. 4 (6): 477–88. doi:10.1038/nrd1751. PMID 15931257. S2CID 22525932.

Պարգևներ

խմբագրել
 
Carolyn Bertozzi, receiving the Emanuel Merck Lectureship in 2011

Անձնական կյանք

խմբագրել

Բերտոզին մեծացել է Լեքսինգթոնում, Մասաչուսեթս, հանգուցյալ Նորմա Գլորիայի (Բերինգեր) և Ուիլյամ Բերտոզիի դուստրը[109]։ Նրա հայրը ծագումով իտալացի էր[110]։ Նրա մորական տատիկն ու պապիկը Նոր Շոտլանդիայից էին, Կանադա[111]։ Նա ունի երկու քույր, որոնցից մեկը՝ Անդրեա Բերտոզին, Լոս Անջելեսի Կալիֆորնյան համալսարանի մաթեմատիկայի ֆակուլտետում է[112]։ Նրա հայրը Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի ֆիզիկայի պրոֆեսոր էր[40][113]։

Բերտոզին և նրա երկու քույրերը մեծացել են գիտության շրջապատում։ Քանի որ նրանց հայրը ֆիզիկայի պրոֆեսոր էր, Քերոլայնը և իր քույրերը այն հարցին, թե երբ մեծանան, ինչ են ուզում դառնալ, պատասխանը միակն էր՝ միջուկային ֆիզիկոս։ Երեք աղջիկները մասնակցում էին MIT-ի ճամբարներին, քանի որ նրանց հայրը «հպարտության և անվճար ուսման խոստման պատճառով» երազում էր, որ նրանք ընդունվեն MIT: Ի հիասթափություն Ուիլյամի, Քերոլայնը ընդունվում է Հարվարդ, քանի որ դպրոցը գիտությունից դուրս այլ ուժեղ կողմեր ուներ[40]։

Բերտոզին կարճ մտածեց երաժշտական կարիերայի մասին։ Ավագ դպրոցում նա մի քանի մրցանակների է արժանացել երաժշտական ​​ստեղծագործությունների և երաժշտական ​​ձեռքբերումների համար։ Նրա տաղանդը ստեղնաշարի գործիքների վրա, նրան համալսարանական մի քանի ռոք խմբերից առաջարկներ բերեց, սակայն նա զգում էր, որ «միշտ կենտրոնացած է գիտությունների վրա»[40]։ Bertozzi is a lesbian and has been out since the late 1980s.[114]

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 http://www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=535
  2. 2,0 2,1 2,2 Bertozzi C. R. Chemical approaches to the investigation of cellular systems // Bioorganic & Medicinal ChemistryElsevier BV, 2002. — Vol. 10, Iss. 4. — P. 829—840. — ISSN 0968-0896; 1464-3391doi:10.1016/S0968-0896(01)00376-5PMID:11836089
  3. 3,0 3,1 3,2 http://magounbiggins.tributes.com/show/Veronica-A.-Bertozzi-93931659
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 https://www.lincei.it/sites/default/files/documenti/Soci/3039_CV.pdf
  5. https://chicagoacs.org/Willard_Gibbs_Award
  6. https://scheringstiftung.de/en/programm/lebenswissenschaften/ernst-schering-preis/ernst-schering-preis-2007/
  7. https://www.invent.org/inductees/carolyn-bertozzi
  8. https://www.iotasigmapi.org/past-award-winners
  9. https://royalsociety.org/news/2018/05/distinguished-scientists-elected-fellows-royal-society-2018/
  10. https://science.osti.gov/lawrence/Award-Laureates/2010s/Bertozzi
  11. https://www.chem.tamu.edu/medals+lectureships/cotton-medal/Cotton-Medal.php
  12. https://clintonwhitehouse4.archives.gov/WH/EOP/OSTP/html/00413_2.html
  13. https://wolffund.org.il/2022/02/08/carolyn-r-bertozzi/
  14. https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2022/bertozzi/facts/
  15. http://newyorkacs.online/nichols_medal/
  16. https://www.seaborg.ucla.edu/
  17. https://welch1.org/awards/welch-award-in-chemistry
  18. https://www.uu.nl/en/research/bijvoet-centre-for-biomolecular-research/about-us/bijvoet-medal
  19. http://www.dicksonprize.pitt.edu/recipients/2022-bertozzi.php
  20. https://clarivate.com/citation-laureates
  21. https://www.nasonline.org/programs/awards/chemical-sciences.html
  22. http://www.nasonline.org/member-directory/members/3005299.html
  23. «Carolyn R. Bertozzi». HHMI.org (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 5-ին.
  24. «Carolyn Bertozzi | Department of Chemistry». chemistry.stanford.edu. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 16-ին.
  25. Adams, Amy. «Stanford chemist explains excitement of chemistry to students, the public». Stanford News. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 19-ին.
  26. «Carolyn Bertozzi honored by GLBT organization». UC Berkeley News. 2007 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 8-ին.
  27. 27,0 27,1 27,2 «Carolyn Bertozzi». HHMI. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 8-ին.
  28. «Carolyn Bertozzi, Organic Chemist». MacArthur Foundation. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 3-ին.
  29. Wang, Linda. «Carolyn Bertozzi To Lead ACS Central Science | Chemical & Engineering News». cen.acs.org. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  30. «Alla lincea Carolyn Bertozzi uno dei Nobel per la Chimica 2022» [Carolyn Bertozzi one of the 2022 Nobel Prize winners in Chemistry]. www.lincei.it (իտալերեն). Accademia Nazionale dei Lincei. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  31. Grabowski, Joseph J.; Bertozzi, Carolyn R.; Jacobsen, John R.; Jain, Ahamindra; Marzluff, Elaine M.; Suh, Annie Y. (1992). «Fluorescence probes in biochemistry: An examination of the non-fluorescent behavior of dansylamide by photoacoustic calorimetry». Analytical Biochemistry. 207 (2): 214–26. doi:10.1016/0003-2697(92)90003-P. PMID 1481973.
  32. «Meet Carolyn Bertozzi». NIGMS. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 8-ին.
  33. Houlton, Sarah (2018 թ․ հունվարի 12). «Carolyn Bertozzi». Chemistry World. Royal Society of Chemistry. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  34. Stewart, Eric (2017 թ․ մարտի 27). «Carolyn Bertozzi' s Winding Road to an Extraordinary Career». inChemistry. American Chemical Society. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 17-ին.
  35. Bertozzi, Carolyn Ruth. Synthesis and biological activity of carbon-linked glycosides (Ph.D. thesis). University of California, Berkeley. OCLC 30660316. ProQuest 304068526.
  36. «Bertozzi: Infectious In Her Enthusiasm». Chemical & Engineering News. 78 (5): 26–35. 2000 թ․ հունվարի 31.
  37. 37,0 37,1 «Carolyn Bertozzi | Lemelson–MIT Program». lemelson.mit.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 5-ին.
  38. Azvolunsky, Anna (2016 թ․ մայիսի 31). «Carolyn Bertozzi: Glycan Chemist». The Scientist. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  39. Baker, Mitzi (2006 թ․ մարտի 22). «Bednarski, pioneer of new cancer therapies, dies at 47». Stanford University (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  40. 40,0 40,1 40,2 40,3 40,4 Davis, T. (2010 թ․ փետրվարի 16). «Profile of Carolyn Bertozzi». Proceedings of the National Academy of Sciences. 107 (7): 2737–2739. Bibcode:2010PNAS..107.2737D. doi:10.1073/pnas.0914469107. PMC 2840349. PMID 20160128.
  41. Gardiner, Mary Beth (Winter 2005). «The Right Chemistry» (PDF). HHMI Bulletin: 8–12. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
  42. «Carolyn Bertozzi». Chemical Heritage Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 12-ին.
  43. Sanders, Robert (2022 թ․ հոկտեմբերի 5). «Chemistry Nobelist Carolyn Bertozzi's years at UC Berkeley». Berkeley News. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  44. «Former Berkeley Lab Scientist Carolyn Bertozzi Wins 2022 Nobel Prize in Chemistry». Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  45. 45,0 45,1 45,2 45,3 45,4 45,5 «Carolyn Bertozzi's glycorevolution». Chemical & Engineering News (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 12-ին.
  46. «NIHF Inductee Carolyn Bertozzi Invented Bioorthogonal Chemistry». www.invent.org (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 5-ին.
  47. Sletten, Ellen M.; Bertozzi, Carolyn R. (2011 թ․ սեպտեմբերի 20). «From Mechanism to Mouse: A Tale of Two Bioorthogonal Reactions». Accounts of Chemical Research. 44 (9): 666–676. doi:10.1021/ar200148z. ISSN 0001-4842. PMC 3184615. PMID 21838330.
  48. Sletten, Ellen M.; Bertozzi, Carolyn R. (2009). «Bioorthogonal Chemistry: Fishing for Selectivity in a Sea of Functionality». Angewandte Chemie International Edition in English. 48 (38): 6974–6998. doi:10.1002/anie.200900942. ISSN 1433-7851. PMC 2864149. PMID 19714693.
  49. «Carolyn R. Bertozzi». bertozzigroup.stanford.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 13-ին.
  50. Xiao, Han; Woods, Elliot C.; Vukojicic, Petar; Bertozzi, Carolyn R. (2016 թ․ օգոստոսի 22). «Precision glycocalyx editing as a strategy for cancer immunotherapy». Proceedings of the National Academy of Sciences (անգլերեն). 113 (37): 10304–10309. Bibcode:2016PNAS..11310304X. doi:10.1073/pnas.1608069113. ISSN 0027-8424. PMC 5027407. PMID 27551071.
  51. «Carolyn Bertozzi 2010 Lemelson–MIT Prize». MIT. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 13-ին.
  52. Kamariza, Mireille; Shieh, Peyton; Ealand, Christopher S.; Peters, Julian S.; Chu, Brian; Rodriguez-Rivera, Frances P.; Babu Sait, Mohammed R.; Treuren, William V.; Martinson, Neil; Kalscheuer, Rainer; Kana, Bavesh D. (2018). «Rapid detection of Mycobacterium tuberculosis in sputum with a solvatochromic trehalose probe». Science Translational Medicine. 10 (430): eaam6310. doi:10.1126/scitranslmed.aam6310. ISSN 1946-6242. PMC 5985656. PMID 29491187.
  53. Bertozzi, Carolyn. «Carolyn Bertozzi | Speaker | TED». www.ted.com (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 5-ին.
  54. McCarthy, Alice A. (2004 թ․ փետրվար). «Thios Pharmaceuticals Targeting Sulfation Pathways» (PDF). Chemistry & Biology. 11 (2): 147–148. doi:10.1016/j.chembiol.2004.02.008. PMID 15123271.
  55. «Thios Pharmaceuticals | www.inknowvation.com». www.inknowvation.com. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 27-ին.
  56. McCook, Alison (2013 թ․ մարտի 6). «Women in Biotechnology: Barred from the Boardroom». Scientific American. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
  57. 57,0 57,1 «Redwood Bioscience Inc. | IPIRA». ipira.berkeley.edu. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 5-ին.
  58. «Contact». Enable Biosciences. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  59. «Enable Biosciences, Inc. | IPIRA». ipira.berkeley.edu. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 12-ին.
  60. «Palleon Pharma – Leadership». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  61. «Palleon Pharma». MassBio (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 28-ին.
  62. «InterVenn Biosciences | AI-Driven Mass Spectrometry». intervenn.bio. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 12-ին.
  63. «Grace Science Foundation». rarediseases.info.nih.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 12-ին.
  64. Dinkele, Ryan; Gessner, Sophia; Koch, Anastasia S.; Morrow, Carl; Gqada, Melitta; Kamariza, Mireille; Bertozzi, Carolyn R.; Smith, Brian; McLoud, Courtney; Kamholz, Andrew; Bryden, Wayne (2019 թ․ դեկտեմբերի 27). «Capture and visualization of live Mycobacterium tuberculosis bacilli from tuberculosis bioaerosols». bioRxiv (անգլերեն): 2019.12.23.887729. doi:10.1101/2019.12.23.887729. S2CID 213539003.
  65. Banik, Steven; Pedram, Kayvon; Wisnovsky, Simon; Riley, Nicholas; Bertozzi, Carolyn (2019 թ․ նոյեմբերի 20). «Lysosome Targeting Chimeras (LYTACs) for the Degradation of Secreted and Membrane Proteins». Figshare (անգլերեն). doi:10.26434/chemrxiv.7927061.v2. S2CID 213002729.
  66. Company, Eli Lilly and. «Lilly Announces that Professor Carolyn Bertozzi has Resigned from its Board of Directors». www.prnewswire.com (Press release) (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 16-ին.
  67. Chuang, Theodore D. (1987 թ․ դեկտեմբերի 7). «Harvard Phi Beta Kappa Inductees Announced | News | The Harvard Crimson». www.thecrimson.com. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  68. 68,0 68,1 68,2 68,3 68,4 «Dr. Bertozzi to Speak at Drug Discovery Symposium». News Center (ամերիկյան անգլերեն). 2002 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  69. «Horace S. Isbell Award». ACS Carbohydrate (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  70. «Carolyn R. Bertozzi». Arnold and Mabel Beckman Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  71. «Arthur C. Cope Scholar Awards». American Chemical Society (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  72. 72,0 72,1 72,2 72,3 «Major Awards & Honors | College of Chemistry». chemistry.berkeley.edu. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  73. «President Honors Outstanding Young Scientists». clintonwhitehouse4.archives.gov. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  74. 74,0 74,1 Korte, Andrea (2022 թ․ հոկտեմբերի 5). «AAAS Fellows Carolyn Bertozzi and K. Barry Sharpless Receive Nobel Prize in Chemistry | American Association for the Advancement of Science». American Association for the Advancement of Science (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  75. 75,0 75,1 «UC Berkeley chemist, biologist, entrepreneur awarded $500,000 Lemelson–MIT Prize | Research UC Berkeley». vcresearch.berkeley.edu. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  76. «Book of Members, 1780–2010: Chapter B» (PDF). American Academy of Arts and Sciences. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 24-ին.
  77. «05.03.2005 – Three UC Berkeley faculty named to National Academy of Sciences». www.berkeley.edu. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  78. «Ernst Schering Prize 2007 – Schering Stiftung» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  79. Cassell, Heather (2007 թ․ փետրվարի 22). «Two Bay Area gay scientists honored». Bay Area Reporter. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  80. «NOGLSTP to Honor Bertozzi, Gill, Mauzey, and Bannochie at 2007 Awards Ceremony in February». NOGLSTP. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 19-ին.
  81. Kamerling, Johannis P. (2008 թ․ մարտի 1). «The Roy L. Whistler International Award in Carbohydrate Chemistry 2008». Glycobiology (անգլերեն). 18 (3): 209. doi:10.1093/glycob/cwn005. ISSN 0959-6658. PMID 18326004.
  82. «List of Members». www.leopoldina.org. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  83. «ACS May Gibbs Award Meeting». archive.chicagoacs.net. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  84. «Nichols Medal». newyorkacs.online (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  85. «Carolyn Bertozzi Wins Harrison Howe Award | February 23, 2009, Issue – Vol. 87 Issue 8 | Chemical & Engineering News». cen.acs.org. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  86. «Carolyn Bertozzi 2010 Lemelson–MIT Prize». MIT. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 13-ին.
  87. «Two UC Berkeley faculty named to Institute of Medicine». Berkeley News (ամերիկյան անգլերեն). 2001 թ․ նոյեմբերի 30. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 10-ին.
  88. «Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters | Tetrahedron Young Investigator Award 2011: Carolyn R. Bertozzi | ScienceDirect.com». www.sciencedirect.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  89. «EM Lectureship – Research | Merck KGaA, Darmstadt, Germany». www.emdgroup.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  90. «Simmons among nine honorary degree recipients». Brown University. 2012 թ․ մայիսի 16. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 28-ին.
  91. «Heinrich Wieland Prize 2012 goes to Carolyn R. Bertozzi». Boehringer Ingelheim Foundation. 2012 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 30-ին.
  92. «Carolyn Bertozzi and George Smoot Elected to National Academy of Inventors | Research UC Berkeley». vcresearch.berkeley.edu. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  93. «Bloemendal Medal». www2.rimls.nl. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  94. «Carolyn Bertozzi». Bertozzi Group. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  95. «Arthur C. Cope Awards». 2016 թ․ օգոստոսի 25.
  96. «Distinguished scientists elected as Fellows and Foreign Members of the Royal Society». The Royal Society. 2018 թ․ մայիսի 9. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 10-ին.
  97. «Carolyn Bertozzi». www.nasonline.org. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 22-ին.
  98. «Chemistry for the Future Solvay Prize – The 2020 Laureate». Solvay (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 5-ին.
  99. «F.A. Cotton Medal». chem.tamu.edu. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 9-ին.
  100. «Carolyn R. Bertozzi». 2022 թ․ փետրվարի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  101. «Winners of Heineken Prizes 2022 announced». Heineken. 2022 թ․ հունիսի 8. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  102. Dickson Prize 2022
  103. «Welch Award in Chemistry». Welch. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  104. «Bijvoet Medals awarded to Carolyn Bertozzi and Vishva Dixit». Utrecht University. 2022 թ․ հոկտեմբերի 3. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  105. Jilani, Zaid (2022 թ․ փետրվարի 10). «Carolyn R. Bertozzi Wins 2022 AAAS Lifetime Mentor Award | American Association for the Advancement of Science». American Association for the Advancement of Science (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  106. «Press release: The Nobel Prize in Chemistry 2022» (Press release). The Nobel Prize. 2022 թ․ հոկտեմբերի 5.
  107. «Roger Adams Award». www.organicdivision.org. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 28-ին.
  108. «Nobel Laureate Carolyn R. Bertozzi, PhD, to Receive 2023 AACR Award for Outstanding Achievement in Chemistry in Cancer Research». American Association for Cancer Research (AACR) (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 6-ին.
  109. «NORMA GLORIA BERTOZZI Obituary (2021) Boston Globe». Legacy.com.
  110. «Italian American Scientist Carolyn Bertozzi Wins the Nobel Prize in Chemistry». 2022 թ․ հոկտեմբերի 5.
  111. «Oral history interview with Carolyn R. Bertozzi».
  112. «UCLA Math Department Faculty». Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 4-ին.
  113. «MIT Physics Department Faculty». Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 4-ին.
  114. Navals, Pauline (2022 թ․ ապրիլի 5). «ONE ON ONE WITH CAROLYN BERTOZZI». Chemical & Engineering News (անգլերեն).