Քաղկեդոնի ճակատամարտ
Քաղկեդոնի ճակատամարտ ( մ․թ․ա․ 73 թվականի գարուն), երրորդ Միհրդատյան պատերազմի ժամանակ պոնտական զորքերի և հռոմեական բանակի միջև տեղի ունեցած ճակատամարտ։
| Քաղկեդոնի ճակատամարտ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Third Mithridatic War? | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Հակառակորդներ | |||||||||
| Պոնտոսի թագավորություն | Հռոմեական հանրապետություն | ||||||||
| Հրամանատարներ | |||||||||
| Միհրդատ VI | Մարկոս Ավրելիոս Կոտտա, Պուբլիոս Ռուտիլիոս Նուդոս | ||||||||
Մ.թ.ա. 74 թվականի աշնանը մահացել է Նիկոմեդոս Ֆիլոպատորը, ով իր կտակում Բյութինիան հանձնել էր Հռոմեական հանրապետության իշխանությանը։ Այնուամենայնիվ, հանգուցյալը Նիսայի հետ ամուսնությունից երեխաներ է ունեցել (որդի Լիկոմեդոսը և դուստր Նիսան), որոնց նա անօրինական է ճանաչել նրա դավաճանության պատճառով[1]։ Պոնտոսի արքա Միհրդատ VI-ը պաշտպանել է իր քրոջորդու թոռան գահ բարձրանալու իրավունքը և մ․թ․ա․ 73 թվականին Բյութնիայի և Մյուսիայի քաղաքները ընդունեցին նոր իշխանությունը[2]։
Միևնույն ժամանակ պոնտացի հրամանատար Դիոֆանտոսը կրկին գրավեց Կապադովկիան՝ դրանով իսկ հարավից ծածկելով Պոնտոսը և ապահովելով կապը Կիլիկյան ծովահենների հետ։ Պոնտական բանակի մի մասը Էվմախի և Մարկոս Մարիոսի[en] գլխավորությամբ ներխուժել է Փռյուգիա և Պերգամոն, որտեղ շատ քաղաքներ անցել են նրանց կողմ։ Բայց գալատացիների և հռոմեական մի քանի ջոկատների դիմադրության պատճառով (որոնցից մեկը, ի դեպ, ղեկավարում էր Գայոս Հուլիոս Կեսարը), Պերգամոնում մարտերը շարունակվեցին փոփոխական հաջողությամբ։
Ասիայի նահանգում հռոմեական զորքերի հրամանատարը նշանակվել է Լյուցիոս Լիցինիոս Լուկուլլոսը, մինչդեռ Բյութանիայում բանակը ղեկավարում էր գործող հյուպատոս Մարկոս Ավրելիոս Կոտտան[3]։ Վերջինս դարձել է Միհրդատի թիրախը, որը նրան բլոկադայի է ենթարկել Քաղկեդոն քաղաքում ինչպես ցամաքից, այնպես էլ ծովից։ Ավրելիոսը չսպասեց Լուկուլլոսի օգնությանը, և ճակատամարտի ընթացքում նրա բանակը լիովին ջախջախվեց, մարտի դաշտում մնաց մոտ 8000 զինվոր։ Դրանից հետո քաղաքային նավահանգիստը գրավվել է պոնտական զորքերի կողմից, որի ընթացքում նրանց կորուստները կազմել են 730 մարդ։ Հռոմեացիներից սպանվել են 5300 մարդ և 4500 մարդ ընկել է գերի, կորցրել են 64 նավ (4-ը այրվեց, 60-ը գրավվեց[4])։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Габелко, 2005, էջ 408—412
- ↑ Сапрыкин, 1996, էջ 202—203
- ↑ Молев, 1995, էջ 143
- ↑ Պլուտարքոս. համեմատական կենսագրություններ. Լուկուլլոս, 8.
Գրականություն խմբագրել
- Габелко О. История Вифинского царства. — СПб.: ИЦ «Гуманитарная Академия», 2005. — 576 с. — ISBN 5-93762-022-4
- Молев Е. Властитель Понта. — Н. Новгород: Изд-во Нижегородского ун-та, 1995. — 145 с. — ISBN 5-230-04333-4
- Наумов Л. А. Митридатовы войны. — М.: Волшебный фонарь, 2010. — 512 с. — ISBN 978-5-903505-38-8
- Сапрыкин С. Ю. Понтийское царство: Государство греков и варваров в Причерноморье. — М.: Наука, 1996. — 347 с. — ISBN 5-02-009497-8