Սպիտակ խաչ (նկար)

«Սպիտակ սուպրեմատիկ խաչ» (ռուս.՝ «Белый крест», «Белый крест на сером фоне», «Супрематизм», ինչպես նաև «Սպիտակ խաչ մոխրագույն ֆոնի վրա», «Սուպրեմատիզմ»), ռուս նկարիչ, ռուսական ավանգարդի դրոշակակիր, կոնստրուկտիվիտ, սուպրեմատիզմի հիմնադիր Կազիմիր Մալևիչի վրձնին պատկանող նկար։ Հեղինակը կտավը ստեղծել է 1920 թ.-ից 1927 թվականների միջև ընկած ժամանակահատվածում։ «Սպիտակ խաչ» ստեղծագործությունը պատկանում է ռուսական անառարկա սուպրեմատիզմի ուղղությանը, որին անձամբ հեղինակ Մալևիչն անվանել է սուպրեմատիզմ։ Յուղաներկով կտավի չափերն են՝ 88 × 68,5 սմ։ Այսօր կտավը պահպանվում և ցուցադրվում է Ամստերդամի քաղաքային թանգարանում:

Սպիտակ խաչ
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Կազիմիր Մալևիչ
տարի	1920
ուղղություն	սուպրեմատիզմ
նյութ	կտավ և յուղաներկ
գտնվում է	Ամստերդամի քաղաքային թանգարան
հավաքածու	Ամստերդամի քաղաքային թանգարան
պատկերված են Խաչ
https://www.stedelijk.nl/en/collection/2173-kazimir-malevich-wit-suprematistisch-kruis կայք
Ծանոթագրություններ

Նկարագիր

Լայն հաստատուն խաչը, որը Մալևիչը նկարել է սպիտակաթույր երանգով, կազմված է միմյանց հատվող ուղղանկյունիներից, որոնք անցնում են մի կողմից դեպի մյուսը։ Ճերմակ խաչը պատկերված է վառ մոխրագույն ֆոնի վրա։ Այսպիսով, ստեղծվում է խճանկարի տպավորություն, երբ անհասկանալի է մնում, թե ինչը որ ֆոնի վրա է պատկերված՝ սպիտակ խաչը վառ մոխրագույն ֆոնի՞ն, թե՞ վառ մոխրագույն քառակուսիները սպիտակ ֆոնի վրա։

Պատմություն

«Սպիտակ խաչ» ստեղծագործությունը ստեղծել է 1920-ից 1927 թվականների միջև ընկած ժամանակահատվածում (ճշգրիտ տվյալները դեռևս ստուգվում են)։ 1927 թվականին այս աշխատանքը Կազիմիր Մալևիչը ցուցադրոմ է Բեռլինի ցուցահանդեսին, որից հետո նկարը վստահում է բեռլինցի ճարտարապետ Հուգո Հերինգին։ 1958 թվականին «Սպիտակ խաչ» կտավն ու Մալևիչի այլ ստեղծագործություններ գնում է Նիդերլանդների մայրաքաղաք Ամստերդամի քաղաքային թանգարանը Հուգո Հերինգի այրուց։

Վանդալիզմ

1997 թվականի հունվարի 4-ին մոսկվացի նկարիչ, հրեա Ալեքսանդր Դավիդովիչ Բրեները, որպես սովորական այցելու, մոտենում է Ամստերդամի քաղաքային թանգարանում պահպանվող Մալևիչի «Սպիտակ խաչ» ստեղծագործության մոտ և դրա վրա, կանաչ բալոնային ներկով նկարում է դոլարի խորհրդանիշը։ Այդ վանդալիստական քայլը Ալեքսանդր Բրեները որակեց որպես բողոքարկում ընդդեմ արվեստի վաճառականության, երբ որևիցե ստեղծագործություն դառնում է զանազան գումարներին համարժեք։

Բրեների քայլը տարբեր ընդունելության արժանացավ։ Շատ արվեստագետներ և նկարիչներ այս քայլը որակեցին որպես հակամշակութային և անմիտ ակցիա։ Սակայն, որոշ արվեստագետներ էլ համարեցին, որ այս ձևով Բրեները ստեղծել է արվեստի նոր ստեղծագործություն։ Այս վանդալիզմի հիմքի վրա ստեղծվեց կարճամետրաժ կինոնկար, որը կոչվում է «Դատ ընդդեմ Բրեների»։

Ամստերդամի քաղաքային թանգարանի տնօրեն Ռուդի Ֆուքսը մամլո ասուլիսի ժամանակ այսպես է արտահայտվել.

Բրեների այս արարմունքի մեջ մենք մեծ գեղարվեստական իրադարձություն չենք տեսնում։ Մենք շատ ենք ցավում այս առթիվ, ինչ որ կատարվեց։ Եվ մենք հույժ մտահոգված ենք այն միտումից, որ այլ նկարիչներ մյուսների ստեղծագործություններն են վերացնում։ - Ռուդի Ֆուքս

Դատարանը Բրեներին դատապարտեց հնգամսյա պայմանական անազատության, ինչպես նաև երկու տարի արգելեց Ամստերդամի թանգարան մուտք գործել։ Ալեքսանդր Դավիդովիչ Բրեները պարտավորվեց նաև ռեստավրացիայի ամբողջ ծախսերն իր վրա վերցնել։

Ռեստավրացիա

Սկզբնական շրջանում, երբ կատարվեց վերականգնողական աշխատանքները, յուղաներկի ճեղքերի արանքներում կանաչ ներկը դեռևս պահպանվում էր։ Բոլորը կարծում էին, որ անհնարին կլինի ամբողջությամբ վերականգնել «Սպիտակ խաչ» ստեղծագործությունը։ Սակայն, ռեստավրացիոն աշխատանքներն անցան բարեհաջող կերպով։ Ի դեպ, նկարի վերականգնման համար ծախսվեց 10 000 ամերիկյան դոլար։

Նշանակություն

Սուպրեմատիզմում խաչը («խաչաձև հարթությունը») երեք հիմնական ֆիգուրներից մեկն է. մյուսներն են քառակուսին և շրջանագիծը։ Քառակուսին շարժման ենթարկելով ստեղծում է խաչաձև հարթություն։ Այս աշխատանքը ստեղծվել է բավականին ուշ շրջանում, որով պարզ է դառնում, Մալևիչի արվեստի հաստատությունը։

Տես նաև

• Սև խաչ (1915)
• Սև քառակուսի
• Կարմիր քառակուսի
• Սպիտակը սպիտակի վրա
• Սև շրջան
• Չորս քառակուսի

Արտաքին հղումներ

• 1927 Малевич К. С. «Супрематизм (Белый крест).» Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
• Газета «Коммерсант», Акт вандализма в Амстердамском музее. Московский авангардист уничтожил шедевр Малевича

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Սպիտակ խաչ (նկար) կատեգորիայում։